Mavzu: shaxsning kasbiy kamoloti

MAVZU: SHAXSNING KASBIY KAMOLOTI

Reja:
1. Kasbiy shakllanish jarayonida shaxs taraqqiyoti.

2. Kasbiy psixologiyada kasb tanlashning psixologik mohiyati.
3. Yoshlarni kasbga yo’naltirish.
4. Kasbiy kamolot – komponentlik.
5.Xulosa.

1. Kasbiy shakllanish jarayonda shaxs taraqqiyoti

Shaxsning mutaxassis sifatida shakllanish jarayoni xususida mualliflik qarashlari keltirilgan. Ilgari ishlab chiqilgan shaxsning mutaxassis sifatida shakllanishi yosh xususiyati va ish stajiga bog‘liq degan qarashlardan farqli ravishda muallif tomonidan shaxsning kasbiy mahorati bu parametrlarning funksiyasi hisoblanmasligi, aksincha individning kasbiy shakllanishining qaysi bosqichida ekanligiga qarab aniqlanishini ko‘rsatib bergan. Bu muammoning amaliy ahamiyati uni turli fan doiralar qatorida psixologiya doirasida ham o‘rganishni muhimligini ko‘rsatib berdi. Kasbiy shakllanish jarayonini o‘rganishdagi qiyinchiliklar qobiliyatlar va kasbiy qobiliyatlarning ishni bajarishning muayyan bir usuliga asoslangan normativ faoliyatga yo‘naltirilganligidadir. Shuning uchun ham kasbiy etuklik darajasi ajratib ko‘rsatilmaydi, balki faqatgina yosh xususiyati va mutaxassis sifatida yuritilayotgan vaqt inobatga olinadi.
Shaxsning kasbiy shakllanishi masalasi ko‘pgina mualliflar tomonidan tadqiqqilingan. Bu inson taraqqiyotida tez-tez uchraydigan jarayondir. Ko‘pincha mutaxassis shaxsining to‘la tahlil qilish tushib qoladi, shaxsning kasbiy shakllanish bosqichi esa hayot yo‘li bosqichi bilan muvofiq tarzda ko‘rib chiqiladi. SHuning uchun vaqt doirasida qatiy chegaralanib qoladi. Ijtimoiy sohalarda faoliyat yurituvchi shaxsning kasbiy shakllanishini o‘rganishda insonning imkoniyatlarini to‘liq ochib beruvchi sub’ekt va ijtimoiy muhit orasidagi turli ijtimoiy aloqalar tipiga ahamiyat berish muhimdir. Har bir ijtimoiy aloqalarning yana odamovilik va muloqotchanlik kabi kichik tiplarga bo‘linishi biz uchun muhim ahamiyatga egadir. Birinchi tipda sub’ekt o‘zini “topgan”, o‘zida va faoliyatida o‘zini o‘zgartirishni hoxlamasligi bilan xarakterlanadi. Ikkinchi tip esa sub’ektning o‘zini-o‘zi “qidirishi” bilan tavsiflanadi. Bu o‘tish, oraliq holat hisoblanadi. Individ (yoki jamiyat) bir shaklni tark etib jamiyatning boshqa yuqori darajasiga erishadi.
Garmonik aloqalar uchun sub’ekt yaxlit shaxs sifatida namoyon bo‘ladi, u sub’ekt-predmet tartibi – rolli niqob sharti bilan belgilanadi.Bu erda inson “taraqqiyotning absolyut harakati holatida” bo‘ladi.Keyinchalik shaxsni kasbiy shakllanishi borasidagi qarashlarga S.L. Rubinshteyn ishlari asos bo‘lib xizmat qildi. S.L. Rubinshteyn insonning hayotga munosabatini ifodalovchi ikki usulni ajratib ko‘rsatgan. Birinchi usul – bu insondagi barcha munosabatlar to‘liq emas, balki alohida hodisalariga munosabat doirasiga kiruvchi hayotdir. Bunday munosabatda inson hayot sub’ekti hisoblanmaydi, shu bilan birga undan alohida ham bo‘lmaydi. Bu erda hayotning o‘zi “tabiiy jarayon sifatida” namoyon bo‘ladi; inson hayot tarzi bilan uni to‘ldiradi. Ijtimoiy hayot insonni o‘rniga sub’ekt sifatida namoyon bo‘ladi.Bu yerda axloqiy beayblik yomonlik qilmaslik, tabiiylik, insonning tabiiy holati sifatida namoyon bo‘ladi, shu bilan bir qatorda bu erda yaxshilik va yomonlik o‘zaro bog‘liqdir. Bu usul insonning hayoti o‘zidan o‘zi kechadigan hayot-avtomat aloqalariga kiruvchi xususiyat sifatida tavsiflanadi.
Ikkinchi usul ichki refleksiyani namoyon bo‘lishi bilan bog‘liq bo‘lib, u “hayotning bu uzluksiz jarayonini to‘xtatib qo‘yishi, uzib qo‘yishi mumkin va insonning g‘oyalar dunyosidan chiqarib yuboradi. Inson g‘oyalar dunyosidan tashqaridagi pozitsiyani egallaydi”. Bunday refleksiyaning namoyon bo‘lishi hayotiy qadriyatlar tizimini aniqlash bilan bog‘liqdir. S.L. Rubinshteyn aynan shu holat bilan voqelikning yangi usuliga o‘tish imkoniyatini bog‘laydi. Bevosita aloqalarni uzish va ularni yangi negizlar asosida tiklash ikkinchi usulga o‘tish
bilan yakunlanadi. Shu vaqtdan boshlab “ruhiy bo‘shliqqa, negilizmga, axloqiy beqarorlikka yoki boshqa – yangi anglangan sharoitda axloqiy inson hayotini qurishga yo‘l ochila boshlaydi” Sanab o‘tilgan fenomenlar yangi usulning mavjudligini xarakterlamaydi, balki shaxs ilgarigidek yashash imkoniyati yo‘q bo‘lgan vaziyatda qolganda o‘zining beqaror “Men” tizimini buzilishlardan saqlab qola olmasligini anglatadi. Bu vaziyat ba’zida “o‘zini safarbar etish” holati deb nomlanadi. Biroq bu holatni o‘zining namoyon bo‘lishiga ko‘ra o‘zini-o‘zi safarbar etish deb nomlab bo‘lmaydi: tabiatdan, boshqalardan alohida tarzda anglanmagan voqelikni yo‘qotish mumkin emas. Shunchaki birinchi usulda turmush tarzining hayot-avtomatdan ajratilmaganligi hech qachon axloqiy beqarorlikni keltirib chiqarmaydi.
Hayotiy faoliyat moduli – bu insonning tashqi dunyo bilan o‘zaro hamkorligini, inson turmush tarzi qanday tuzilganligini aniqlab beruvchi ko‘pgina munosabatlarning o‘zaro bog‘liqligini to‘liq xarakteridir. Hayotiy faoliyat modusi faqatgina inson turmush tarzini turli voqeliklarga munosabatini ifodalab qolmasdan, balki individning turli individual qobiliyatlarini ham faollashtiradi. Uning ta’sir ostida shahsiy qadriyat ehtiyojlari sohasi va boshqalar shakllanib boradi. Turli hayotiy faoliyat moduslaridagi munosabatlar tizimi haqidagi tushunchalarning mazmuni quyidagi jadvalda keltirilgan.
Shaxsning kasbiy rivojlanishining xabardorligi va mahsuldorligining eng muhim mezoni - bu uning kasbiy ishda shaxsiy ma'nosini topishi, mustaqil ravishda loyihalashtirishi, professional hayotini yaratishi, kasb, mutaxassislik va ish joyini tanlash to'g'risida mas'uliyat bilan qaror qabul qilishi. Albatta, bu hayotiy muammolar inson hayoti davomida paydo bo'ladi. Shaxs doimiy ravishda o'zgarib turadi, rivojlanadi, demak, uning rivojlanishining turli bosqichlarida professional o'zini o'zi belgilashning bir xil vazifalari har xil yo'llar bilan hal qilinadi. Kasblar dunyosida (yoki ma'lum bir kasbda) o'z o'rnini doimiy ravishda aniqlash, uning ijtimoiy va professional rolini tushunish, professional ishga, jamoaga va o'ziga bo'lgan munosabat inson hayotining muhim tarkibiy qismiga aylanadi. Ba'zida kasbdan begonalashish kuzatiladi, odam o'z yukini his qila boshlaydi, o'z kasbiy mavqeidan norozi bo'ladi. Aytish mumkinki, odam doimo kasblarga bo'lgan munosabatini aniqlashni, ba'zida o'zichatahlil qilish va mulohaza yuritishni talab qiladigan muammolarga duch keladi. kasbiy yutuqlar, kasb tanlash yoki uni o'zgartirish to'g'risida qaror qabul qilish, kasbni aniqlashtirish va tuzatish, boshqa professional aniqlangan masalalarni hal qilish.
Kasbiy xulq-atvor muammolarining butun majmuasi kasbiy o'zini o'zi belgilash tushunchasi bilan izohlanadi, kasbiy o'zini o'zi belgilash-bu shaxsning kasblar olamiga va tanlangan kasbiga tanlangan munosabati. qat'iyat-bu ularning xususiyatlari va imkoniyatlarini, kasbiy faoliyat talablari va ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarni hisobga olgan holda kasbni ongli ravishda tanlashdir. Professional o'z taqdirini o'zi belgilash butun kasbiy hayot davomida amalga oshiriladi: inson o'z kasbiy hayotini doimo aks ettiradi, qayta ko'rib chiqadi va o'zini tasdiqlaydi. 2. Kasbiy psixologiyada kasb tanlashning psixologik mohiyati.
Kasb tanlash jarayoni ijtimoiy ahamiyat kasb etsada, lekin uning ortida alohida insonning bir qarashda sof individual tanlovi yotadi. Shunday ekan, birinchi navbatda shaxsning kasbiy ehtiyoji, motivi, layoqati, qiziqishi va qobiliyatini hisobga olish darkor. Aks holda umumiy xususiyatli yo‘llanma ijobiy natijaga olib kelmaydi, chunki individuallik o‘ziga xos talablarni taqozo etadi. Hatto oddiy kasb maorifi ham turlicha yondashuvni talab qiladi, binobarin, uni qondirmasdan turib tub maqsadga erishib bo‘lmaydi. Kasbga yo‘llash umumdavlat ahamiyatiga ega muammo hisoblanib, uni bosqichma-bosqich amalga oshirish O‘zbekiston Respublikasida «Kadrlar tayyorlashning milliy dasturi»da alohida o‘rin egallaydi.
Hozirgi zamon psixologiya fani bilimlarni egallashga nisbatan ichki ehtiyojga katta ahamiyat beradi va bu bilan shaxs xulq-atvorini bir muncha boshqarish imkoniyati mavjud ekanligini ta’kidlaydi. Shuning bilan birga talabada barqaror bilishga qiziqishni shakllantirish muammosiga alohida e’tibor qilinadi. Darhaqiqat, barqaror bilishga qiziqishlar qo‘zg‘atuvchi turtki (kuch) sifatida o‘quv motivlarini vujudga keltiradi, muvaffaqiyatni ta’minlashga xizmat qiladi. Talabada bilimlarning muayyan sohasiga, u yoki bu faoliyat turiga qiziqishning tug‘ilishi ko‘p jihatdan shaxsni qay tariqa shakllanish imkoniyatini belgilaydi.
Kasb maorifi - o‘quvchilarni kasbning mohiyati bilan, har bir kasbning shaxs oldiga qo‘yadigan talablari bilan tanishtirishdan iborat ta’sirchan axborotlar majmuasidir. Ma’lumotlarning aniqligi, to‘liqligi, xususiyva ijtimoiy ahamiyatiifodalanganligi bilan boshqa tarkiblardan ajralib turadi. Kasb maorifiinsonning yoshi, jinsi,saviyasiga ko‘ra xilma-xil tarzda amalga oshiriladi, shakllari esa verbal va noverbal, kuzatuv va tanishuv, ko‘rgazmali va grafik, uchrashuv kabi ko‘rinishlarga ega.
Kasbiy maslahat - kasbga yo‘llashning mohiyatini inson ongiga chuqurroq singdirish uchun, shaxsning ishtiyoqi va qobiliyatlariga mos kasb-hunar, ixtisoslik tanlashi uchun muhim ob’ektiv va sub’ektiv shart-sharoit yaratish, shu bilan birga kasb egallovchi (tanlovchi) ehtiyoji bilan murabbiyning kasbiy mas’uliyatidan kelib chiqqan holda ilmiy-amaliy tavsiya va yo‘llanmalar berish jarayonidir. Maslahat o‘zining maqsadgayo‘nalganligi, izchilligi, ob’ektivligi,axborotlar bilan to‘yinganligi bilan boshqa asosiy qismlardan keskin ajralib turadi.
Kasbiy saralash- muayyan kasbni muvaffaqiyatli ravishda egallab, o‘z oldiga qo’ygan fuqarolik burchini yuqori saviyada ado eta biladigan shaxslarni ajrata olish jarayondir. Amalda saralash kasbiy bilimlar shakllangan ma’lum ko‘nikmalar, malakalarga asoslangan holda tekshirish me’zonlariga suyanib omilkorlik bilan oqilona saralash o‘tkaziladi.
3. Yoshlarni kasbga yo’naltirish.
Shaxsning professional o'zini o'zi belgilashini amalga oshirish har xil hodisalar bilan boshlanadi, masalan, umumiy ta'lim maktabini, kasb-hunar ta'limi muassasasini tugatish, malaka oshirish, ishdan bo'shatish va boshqalar. muhim xususiyati shaxsning ijtimoiy va psixologik etukligi, uning o'zini anglash va o'zini namoyon qilishiga bo'lgan ehtiyoj. O'smirlik davrida unga nisbatan axloqiy munosabat asoslari har xil turlari Ishda shaxsiy qadriyatlar tizimi shakllanmoqda, bu o'smirlarning turli kasblarga bo'lgan munosabatini tanlaydi.
Har xil o'quv fanlariga, badiiy va texnik ijodkorlik to'garaklariga munosabatning farqlanishi, o'smirlarning ta'lim va kasbiy niyatlarini shakllantiradi. orzular Istalgan kelajak namunalari, professional orzular psixologik pog'onalarga, professional o'z taqdirini belgilashga aylanadi Erta o'smirlik. Bu asrning eng muhim vazifasi - kasb tanlash. Bu real variantlar davri. O'smirlarning kasbiy niyatlari tarqoq va noaniq. Ma'lum bir yoshdagi professional ta'lim muassasasini tanlash ko'pincha psixologik jihatdan oqlanmaydi. Psixologik jihatdan, o'rtacha (to'liq) olgan qizlar va o'g'il bolalar o'zlarini qulay his qilishadi. umumiy ta'lim. Psixologik jihatdan kelajakka intilib, ular farovonlik va hayotdagi muvaffaqiyat, birinchi navbatda, kasbni to'g'ri tanlashga bog'liqligini tushunishadi.
Yigit -qizlarning aksariyati talabalardir, ularning samarali mehnatdagi ishtiroki nafaqat uning nuqtai nazaridan hisoblanadi. iqtisodiy samaradorlik tarbiyaviy ahamiyati jihatidan qancha. O'smirlik davridagi etakchi faoliyat kasbiy ta'limdir. Kasbiy faoliyatning rivojlanishi quyidagi psixologik yangi shakllanishlarning rivojlanishiga olib keladi: kasbiy sotsializatsiya, kasbiy tajriba, professional muhim fazilatlar, kasbiy o'ziga xoslik Kasbiy o'sish dolzarb bo'lib qoladi. Ba'zi tengdoshlari allaqachon ma'lum professional yutuqlarga erishgan. Ammo o'z hayotini qurishni tugatgan va professional tarzda o'zini o'zi belgilab olgan yoshlarning aksariyati amalga oshmagan yuqori professional rejalar va psixologik qizg'in professional ish tufayli psixologik noqulayliklarni boshdan kechira boshlaydilar. Ruhiy notinchlik davri boshlanadi.
Kasbiy hayotni qayta ko'rib chiqish, yangi hayotiy maqsadlarni belgilashni boshlaydi: Ikkita yo'l bor: yo tanlangan kasbda qolish, yoki unga ishonish, professional bo'lish yoki professional migratsiya, bu ish yoki kasb o'zgarishini anglatadi. . Bu eng sermahsul davr - bu o'z kasbiy salohiyatidan foydalanib, shaxs sifatida o'zini namoyon qilish davri. Aynan shu yoshda hayot va kasbiy rejalar amalga oshadi, inson borligining ma'nosi oqlanadi. Kasb ma'lum bir lavozimda o'z qobiliyatlarini qo'llash, individual faoliyat uslubini rivojlantirish, shaxsiy ishda individuallik, individuallik zarurligini anglash uchun noyob imkoniyatni beradi.
Yuqori professionallik odamga haddan tashqari me'yoriy kasbiy faoliyatga moyilligini ro'yobga chiqarishga imkon beradi, bu insonning transsendental imkoniyatlarini maksimal darajada ifodalaydi. Kasbiy hayotga to'la sho'ng'ish, tanlagan kasbidan qoniqish, ongli professional lavozim, o'z kasbiy ahamiyatini, zarurligi va foydaliligini doimo tasdiqlash, o'ziga xos hissiy holat - professional optimizmning paydo bo'lishiga olib keladi. Bu shaxsning kasbiy madaniyatda o'z taqdirini o'zi belgilashini va professional muhitga to'liq integratsiyasini bildiradi, bu psixologik ijobiy o'zgarishlar bilan bir qatorda halokatli o'zgarishlar ham yuz beradi. O'zining professional va psixologik salohiyatini tan olishga ko'proq e'tibor qaratgan va o'z kasbi va ish maqomidan qoniqmagan ba'zi mutaxassislar o'z kasbiy hayotlarini qayta ko'rib chiqmoqdalar.
O'zining professional yutuqlarini "tekshirish" ularni ish, lavozim va hatto kasbni tubdan o'zgartirish zarurligi haqidagi fikrga olib keladi. Biroq, katta ijobiy professional tajriba yuki shaxsning kasbiy harakatchanligini pasaytiradi, kasbiy migratsiya imkoniyatlarini murakkablashtiradi. Kasbiy bo'shliqning qisqarishi uchun kompensatsiya - bu har xil turdagi professional mukofotlar, ijtimoiy ahamiyatga ega bo'lgan lavozimlar, mukofotlar, unvonlar va boshqalarni olishdir. 2833 yoshdagi asosiy psixologik yangi shakllanish - bu ijtimoiy va professional faoliyat, mustaqillik. Ijtimoiy javobgarlik, kasbiy shartli xarakter xususiyatlari. Nisbatan tinch hayotiy faoliyat davri 3442 yil. Ayollar va erkaklar ijtimoiy va kasbiy sharoit va oilaviy munosabatlarni sinab ko'rishadi. Ko'pchilik professionalga aylanadi, professional jamoada o'zini o'zi belgilaydi, professionallik cho'qqilariga va ijodiy muvaffaqiyat cho'qqisiga chiqadi.
4. Kasbiy kamolot – komponentlik.
Ko‘p qo‘llaniluvchi “kompetentlik” tushunchasi kasbiy shakllanish va kasbiy etuklikni baholovchi me’yor bo‘lib, hali aniq ta’rifga ega emas. U mehnat sub’ektiga nisbatan aniq faoliyat talablari yoki aynan, sub’ektning aniq faoliyatning o‘ziga xos jihatlariga nisbatan munosabatini tavsiflovchi xususiyat sifatida qo‘llaniladi. Umuman olganda, bu tushuncha shaxsning qandaydir hayotiy vaziyatlarda, ijtimoiy va kasbiy faoliyatda avtoritarligi, shu soha bo‘yicha tushuncha hamda bilimlarga egaligi bilan tavsiflanadi. A.K.Markovaning fikricha, muayyan bir shaxsning kompetentligi uning kasbiy shakllanishiga qaraganda ko‘proq uchraydigan tavsifnomasidir. Bunga ko‘ra, kasbiy kompetentlikning xilma-xil turlarini ajratish mumkin: maxsus (mehnat jarayonini amalga oshirishda), ijtimoiy (hamkorlikdagi faoliyatni amalga oshirishda), shaxsiy (o‘zini-o‘zi boshqarish va takomillashtirish malakalariga egalik) va boshqalar. Ayrim mualliflar kasbiy muloqotdagi, mutaxassis shaxsining rivojlanishidagi kompetentlikni ham ajratib ko‘rsatadilar.
Kompetentlikning yuqorida sanab o‘tilgan turlari albatta bir insonni to‘liq shaklda tavsiflashi shart emas, chunki, shaxs yaxshi mutaxassis bo‘lishi mumkin, lekin o‘zini-o‘zi boshqarish yoki shaxslararo kasbiy muloqot malakalariga ega bo‘lmasligi mumkin, qolaversa, yuqori darajada kasbiy kompetentlikka ega bo‘la turib, shaxsiy va ijtimoiy kompetentligi past bo‘lishi mumkin.
Aytish mumkinki, o‘z navbatida professionalizm darajasi sub’ektning professionalizatsiyani yo‘nalganligi, ko‘rsatgichi va mazmuni hamda mutaxassisning professionallashuv darajasiga ta’sir etuvchi ishtimoiy, psixologik, iqtisodiy va boshqa keng doiradagi kompetentliki bilan shartlangandir.
Dj. Raven (2003) tadqiqotlari kompetentlikning tuzilishli-funksional konsepsiyani asoslashga imkon berdi va u quyidagilarda aks etadi:

• 
  Eng avvalo, shaxs qadriyatlari, ijtimoiy-siyosiy ishonchi va fikrini aniqlovchi shaxs motivatsion-qadriyatlar sohasini tizimli ravishda namoyon bo‘lishi va shakllanishining ahamiyati;
  
• 
  Shaxsiy qadriyatlarning mehnat jarayonini tashkil qilish va mazmuniga nisbatan bevosita qiziqish, liderlik, tashkilotchilik kabi xususiyatlarda aks etishi;
  
• 
  Kompetentlikning tabiati kognitiv, emotsional va irodaviy jarayonlarning, individning maqsadga erishishini ta’minlovchi masalalarni echishga, hal qilishga tayyorligini baholash mezoni va namoyon bo‘lishiga asoslangan bo‘ladi;
  
• 
  Kompetentlik faqatgina o‘zining faol komponentlarni hisobiga emas, balki yangi hayotiy vaziyatlarda namoyon bo‘lishi mumkin bo‘lgan passiv komponentlari hisobiga ham shakllanib boradi;
  
• 
  Kompetentlik o‘zining bir-biridan mutlaqo mustaqil, lekin bir-birini o‘rnini ahamiyatli darajada samarali xulq-atvor omili sifatida egallab tura oladigan, ko‘p sonli komponentlari yordamida aniqlanadi.
  

Kompetentlikning komponentlari qatoriga kognitiv, emotsional, irodaviy sifatlardan tashqari o‘ziga ishonch (o‘zining kasbiy bilimlariga, liderlik qobiliyatiga va b); qaror qabul qilish va uning ijrosini boshqarish malakasiga ega bo‘lish; qiziqarli umumiy maqsadlarni qidirish, anglash va qaytarma aloqani qo‘llashdagi samarali faoliyat; o‘zini-o‘zi boshqarish, o‘zini-o‘zi takomillashtirish qobiliyatlariga ega bo‘lish; o‘zini-o‘zi nazorat qilish, moslashganlik, murakkab muammolarni hal qilishga tayyorlik va tavakkalchilikka moyillik, qat’iyatlilik, kasbiy ma’suliyatlilik va boshqalarni kiritishimiz mumkin.
E.F.Zeerning ta’kidlashicha, kasbiy kompetentlikning funksional taraqqiyotini tadqiq qilish kasbiy kamolotga erishish chog‘ida kompetentlikning turli ko‘rinishlari integratsiyalashib borishini va ularning kasbiy muhim shaxs sifatlari bilan aloqasi kuchayib borishini ko‘rsatdi. Aytish joizki, kompetentlikning asosiy darajalari kasbiy tayyorgarlik va tajriba, o‘z-o‘zini anglash, o‘z kuchiga ishonish, o‘zga insonlar tomonidan ko‘rsatilgan kamchiliklarni to‘g‘ri qabul qilish va shu kabi boshqa kasbiy kamolotni belgilab beruvchi shaxs xususiyatlari kiradi.

Xulosa.
Professional o'z taqdirini o'zi belgilash-bu shaxsning umuman kasblar olamiga va muayyan kasbga tanlangan munosabati. Kasbiy o'z taqdirini belgilashning asosi-bu ularning xususiyatlari va imkoniyatlari, talablarini hisobga olgan holda kasbni ongli ravishda tanlashdir kasbiy faolyati va ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlar. Kasbiy o'z taqdirini o'zi belgilash butun kasbiy hayot davomida amalga oshiriladi: odam doimo o'z aksini topadi, o'z professional borligini qayta ko'rib chiqadi va o'zini kasbda tasdiqlaydi Kalit so'zlar: shaxsiyat, professional o'zini o'zi belgilash, o'zini o'zi anglash, o'zini o'zi tasdiqlash.

Asosiy adabiyotlar

1. 
   Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi.- T.:Oʻzbekiston,7aprel.2017.
   

1. 
   “Oʻzbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish boʻyicha harakatlar strategiyasi toʻgʻrisida”gi Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi PF-4947-sonli Farmoni.
   

2. 
   Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining «Oliy ta’lim tizimini yanada
   

rivojlantirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida»gi qarori. 2017 yil 20 aprel, PQ-2909-son

3. 
   2017 — 2021 yillarda Oliy ta’lim tizimini kompleks rivojlantirish dasturi. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2011 yil 21 maydagi PQ-1533-sonli qarori
   
4. 
   Karimov I. A. Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch. Toshkent, «Ma’naviyat», 2009.
   
5. 
   Karimov I. A. Yuksak bilimli va intellektual rivojlangan avlodni tarbiyalash – mamlakatni barqaror taraqqiy ettirish va modernizatsiya qilishning eng muhim sharti. //Oʻzbekiston ovozi, 18 fevral 2012 y.
   
6. 
   Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. – Toshkent: “Oʻzbekiston” NMIU, 2017. – 488 b.
   
7. 
   Mirziyoyev Sh.M.Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi boʻlishi kerak. – Toshkent: “Oʻzbekiston” NMIU, 2017. – 104 b.
   
8. 
   Mirziyoyev Sh.M. Erkin va farovon, demokratik Oʻzbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. – Toshkent: “Oʻzbekiston” NMIU, 2017. – 56
   
9. 
   Mirziyoyev Sh.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash – yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. – Toshkent: “Oʻzbekiston” NMIU, 2017. – 48 b.
   
10. 
    Davis S. F. Handbook of Research Methods in Experimental Psychology. – Blackwell Publishing Ltd, 2003. – 515 p.
    
11. 
    Myers, D. G. Psychology. Hope College. Holland, Michigan, 2010. - Р.910
    

Qoʻshimcha adabiyotlar:
13.Немов Р.С. Психология. Книга 1-М.: 2003.
14.S.N.Joʻraeva., Z.Sh.Yunusxodjaev Kasbiy psixologiyasi.T- 14.162 bet.
15.F.I.Haydarov, N.I Xalilova.Umumiy psixologiya.T.2010
16.Gʻoziev. E. G. Umumiy psixologiya.T.2010-544 bet
17.V.M.Karimova, N.X.Xolyigitova Psixologiya. T. 2014 – 172 bet