Mavzu: Shinalar turlari va portlar

Mavzu: Shinalar turlari va portlar.

R eja

1. 
   Amaliy mashg`ulot uchun kerakli jihozlar
   
2. 
   Nazariy ma`lumotlar
   

• 
  Ma`lumotlarni parallel uzatuvchi shinalar
  
• 
  ISA shinasi
  

3. 
   Amaliy qism
   
4. 
   Amaliy topshiriqlar
   

Kerakli jihozlar. Kompyuter, tizimli bolk, tizimli plata ,tezkor xotira modullari, HDD disk, SSD disk, videokarta, audiokarta, VGA shinasi, RJ45-kabellari proektor, emu8086 dasturi, UMK80 virtualprotsessori, printer, skaner, ADSP virtualprotsessori, AIDA64 dasturi, Electronicsworkbench.

Nazariy ma`lumotlar

Ma’lumotlami parallel tarzda uzatuvchi shinalar

• 
  Boshqarish signallari uchun mo‘ljallangan liniyalar (chiziqlar);
  
• 
  Adreslar uchun mo‘ljallangan liniyalar;
  
• 
  ma’lumotlar uchun mo‘ljallangan liniyalardan iborat bo‘ladi.
  

Shinaga ulangan biron-bir qurilma, masalan - protsessor, boshqa bir qurilmadan, masalan – asosiy xotiradan, ma’lumot olishi (yoki ungauzatishi) uchun, avval boshqarish signallari yordamida uni ogohlantiradi. Protsessor asosiy xotiradan ma’lumotlami o‘qimoqchi bo‘lsa, MREQ (xotiraga murojaat qilish) va RD (xotiradan o‘qish) kabi boshqarish signallari bilan unga murojaat qiladi. Ushbu signallardan so‘ng, xotiraning o‘qilishi kerak bo‘lgan adresi, shina orqali unga uzatiladi. Adresni uzatish parallel tarzda amalga oshiriladi - 16 bit (64 Kbaytli xotira uchun), 20 bit (1 Mbaytli xotira uchun) va 32 bit (4 Gbaytli xotira uchun). Ma’lum bir vaqt oralig‘I o‘tgandan so‘ng (T₃ siklining yarim davri) asosiy xotiradan o‘qilgan ma’lumotlami protsessor tomonidan qabul qilib olish amalga oshiriladi. Parallel tarzda qabul qilinayotgan ma’lumotlarning uzunliklari - 8, 16, 32, 64 yoki 128 bit bo‘lishi mumkin.
Ushbu jarayon sinxron va asinxron tarzda amalga oshirilishi mumkin, ya’ni kompyuter shinalarining sinxron va asinxron xillari mavjud. 12.7 va 12.8-rasmlarda sinxron va asinxron shinalar orqali ma’lumotlami o‘qish jarayonining vaqt diagrammalari keltirilgan.
Sinxron shinada bu jarayon kvarsli generator hosil qilgant aktli impulslar yordamida boshqariladi. Generator hosil qilayotgan impulslarning chastotalari 5 MGs dan, 100 MGs gacha bo‘lishi mumkin. Asinxronshinalarda taktlar impulslari generator ishlatilmaydi.
ISA (ingliz tilidan. Industry Standard Architecture, ISA avtobusi, ai-es-hey deb talaffuz qilinadi) IBM PC-ga mos keluvchi kompyuterlar uchun 8 yoki 16 bitli kiritish/chiqarish shinasidir. ISA standart kengaytirish platalarini ulash uchun ishlatiladi. Strukturaviy ravishda, u anakartdagi 62 yoki 98 pinli ulagich shaklida ishlab chiqariladi.
ISA shinasi butunlay rad etilganligini e'lon qilgan PC99 spetsifikatsiyasining chiqarilishi bilan uning kompyuterlardagi roli pasaya boshladi. ATX formatidagi anakartlar va mos keladigan adapter kartalari paydo bo'lishi bilan ISA shinasi kompyuterlarda keng qo'llanilmaydi, garchi u sanoat kompyuterlarida (odatda maxsus kengaytirish savatidagi "mezzanine avtobusi" sifatida) mavjud bo'lsa ham.
O'rnatilgan tizimlar uchun ISA shinasi, PC/104 avtobusi uchun tartib varianti mavjud. Elektr, u ISA avtobusiga to'liq mos keladi, lekin ulagichlar dizaynida undan farq qiladi. ISA avtobusidagi video karta (Trident 512k) 8/16 bitli ISA avtobusi
ISA avtobusi birinchi marta 1981 yilda MDA va CGA video kartalaridan foydalangan holda IBM PC kompyuterlarida paydo bo'lgan [1]. Bu chastotasi 8 MGts gacha va ma'lumotlarni uzatish tezligi 4 MB / s gacha bo'lgan 8 bitli avtobus edi (har bir baytni uzatish uchun kamida ikkita avtobus aylanishi kerak edi). Ulagich 62 pindan iborat bo'lib, ulardan 8 tasi ma'lumotlar uchun, 20 tasi manzil uchun, qolganlari nazorat signallari uchun, shuningdek ta'minot kuchlanishlari (GND, +5 V, -5 V, +12 V va -12 V) uchun ishlatilgan. .
1984 yilda shina yaxshilandi. Ma'lumotlarning bit uzunligi ikki barobarga oshirildi (bu o'tkazuvchanlikni ikki baravar oshirdi) va to'rtta manzil biti qo'shildi; bundan tashqari, uzilish so'rovi qatorlari va to'g'ridan-to'g'ri xotiraga kirish (DMA) so'rovlari soni ortdi. Shuningdek, 16-bitli ISA shinasida unga ulangan har qanday qurilma master vazifasini bajarishi, yaʼni maʼlumotlar almashish operatsiyasini boshlashi mumkin (8-bitli shinada faqat protsessor va DMA kontrolleri master boʻlgan). 16-bitli qurilmalarni ulash uchun ikkita qismdan iborat ulagichlar qo'llaniladi: 8-bitli 62-pinli va yangi 36-pinli avtobusga to'liq mos keladi.
Xususiy Micro Channel Architecture (MCA) avtobusiga o'tishni hisobga olgan holda, IBM o'z mahsulotlarida ISAni qo'llab-quvvatlashni deyarli to'xtatdi.

1988 yilda IBMning MCA yaratish bo'yicha sa'y-harakatlariga qarshi bo'lib, to'qqizta yirik kompyuter ishlab chiqaruvchilari konsorsiumi o'xshash imkoniyatlar va rivojlanish istiqbollari bilan "klassik ISA" ga qo'shimcha bo'lgan 32 bitli EISA tizim avtobus arxitekturasini nashr etdi.

1993 yilda Intel va Microsoft platalarga Plug and Play texnologiyasini [2] qo‘llab-quvvatlash imkoniyatini qo‘shish orqali avtobusni takomillashtirdilar, bu esa BIOS va/yoki operatsion tizimga qurilmaga tayinlangan resurslarni (inson aralashuvisiz) avtomatik ravishda (inson aralashuvisiz) aniqlash imkonini berdi. , kirish / chiqish portlari diapazoni, tizim bilan almashish uchun xotira manzillari va boshqalar).
ISA interfeysi AT tipidagi tizimlarda asosiy bo'lgan; keyinchalik, 1990-yillarning o'rtalaridan boshlab, ATX form-faktorli anakartlarida u istiqbolli PCI bilan almashtirila boshlandi. ISA avtobusidan foydalangan holda uy sharoitida ishlatiladigan so'nggi chipset 2000-2001 yillarda ishlab chiqarilgan VIA KT133A edi.