Mavzu: Statika. Statika aksiomalari. Erkli va erksiz jismlar. Bog'lanish reaksiyalari Oars

I.,\J (F) 0
"!M = =

.\I X · I

JI ,I' I

!. M::i = I.l•f: ( F) = 0

Agar brusdan ajratilgan qism bitta tekislikda yotuvchi kuchlar ta'sirida bo'lsa, u holda yuqoridagi muvozanat sharti quyidagicha yoziladi:

L'\4 (}

\J

Endi kesimlardagi barcha ichki kuchlami bitta bosh vektor R va bosh moment M bilan almashtirib, kesim og'irlik markaziga keltiramiz

Bosh vektor va bosh momentlarni x,y,z o'qlariga proeksiyalab, quyidagi oltita ichki kuch omillariga ega bo'lamiz

lirf = ± '£Al ( F )
), ,', - t


Af ± r.M (F)
) ; : ,,

A( ± I.M_ ( F J

•, > '

Bu yerda, N=Nz - bo'ylama kuch;

' Qy-ko'ndalang (kesuvchi yoki qirquvchi) kuchlar; Mx, My - eguvchi momentlar;

T' = Mz - burovchi moment.

Ichki kuchlar quyidagicha ta'riflanadi:

- ajratilgan qismga qo'yilgan tashqi kuch va reaksiya kuchlaridan tekshirilayotgan kesim normaliga mos keluvchi o'qqa nisbatan olingan proyeksiyalarning algebraik yig'indisiga bo'ylama kuch deyiladi;

• 
  ajratilgan q1smga qo'yilgan tashqi kuch va reaksiya kuchlaridan ox va oy markaziy bosh inersiya o'qlariga* nisbatan olingan proyeksiyalarning algebraik yig'indisiga ko'ndalang (kesuvchi) kuch deyiladi;
  
• 
  ^ajratilgan qismga qo'yilgan tashqi kuch va reaksiya kuchlaridan tekshirilayotgan kesim og'irlik markazidan o'tuvchi ox va oy o'qlarga nisbatan olingan momentlaming algebraik yig'indisiga eguvchi moment deyiladi;
  
• 
  ajratilgan qismga qo'yilgan tashqi kuch va reaksiya kuchlaridan (ekshirilayotgan kesim normaliga mos keluvchi o'qqa nisbatan olingan momentlarning algebraik yig'indisiga burovchi moment deyiladi.
  

Materiallar qarshiligi mashina va inshoot qismlarining mustaxkam, bikir va ustivor bo'lishligidagi ichki zo'riqish kuchlarni va deformatsiyalarni aniqlashni o'rgatuvchi fandir.

Mustaxkamlik - deb konstruktsiya va undagi elementlar materialining tashqi kuchlar ta'siriga yemirilmay qarshilik ko'rsata olish qobiliyatiga aytiladi.

Bikrlik - deganda jism yoki konstruktsiyaning deformatsiya hosii' bo'lishiga qarshilik ko'rsata olish qobiliyati tushiniladi.

Ustivorlik - deganda konstruktsiyaning uni dastlabki muvozanat holatidan chiqarishga intiladigan kuchlarga qarshilik ko'rsata olish qobiliyati tushiniladi.

b) Jism deformatsiyalanganda tashqi kuchlar ta'siri ostida uning ichida elastik kuchlar vujudga keladi.

Bu kuchlar jismlarning deformatsiyalanishiga go'sqinlik qiladi va JlSm zarrachalarini dastlobki xolatga qaytarishga intiladi. Elastiklik kuchlari jismda molekulalar o'rtasida o'zaro ta'sir etuvchi ichki kuchlar mavjutligi natijasida vujudga keladi.

Tashqi kuchlar ta'sir to'xtagandan so'ng bu kuchlar xosil qilgan deformatsiya to'la yoki qisman yo'qoladi. Tashqi kuchlar ta'siri to'xtagandan so'ng yo'qoladigan deformatsiya elastik deformatsiya deb ataladi; Tashqi kuchlar ta1,siri to'xtagandan so'ng yo'qolmaydigan deformatsiya plastik deformatsiya deb ataladi;

Mashina va inshoot qismlarida quyidagi deformatsiyalar hosil bo'ladi:

1. 
   CHo'zilish deformatsiyasi.