Mavzu: Suqrotning etikasi Reja: Suqrot axloqi bo'yicha yaxshilik tushunchasi

Mavzu: Suqrotning etikasi
Reja:
1. Suqrot axloqi bo'yicha yaxshilik tushunchasi
2. Axloqning asosiy savollaridan biri bu yaxshi hayot nima?

Suqrot axloqi bo'yicha yaxshilik tushunchasi

Yaxshilik Suqrot uchun ob'ektivdir. Bu uning axloq qoidalarini o'rganish, uni fazilat orqali tushunish edi. Bilim va ilm-fan uning bir qismidir. Buning uchun borliq mohiyatiga kirib borish kerak
Suqrot uchun oshpazlik ilohiy narsalar haqida donolik edi. Shuning uchun bilish Xudoni bilish va yaxshilik metafizik narsadir.
Yaxshilik o'zi uchun kerakli va ajralmas va noyob qadriyatdir. Suqrot uchun bilim bilan insoniy va ilohiy fazilat o'rtasidagi bu birlashma yaxshilikka mos keladi. U fazilat ilohiyot bilan aloqada bo'lish uchun izlangan mukammallik deb da'vo qildi.
Bundan tashqari, uning tafakkuri ichki bilimga ham yo'naltirilgan edi: insonning aql-idrokini o'rganish va tushunish.
Insonning mohiyatini bilib, inson yaxshilik bilan harakat qilishga moyil bo'ladi. Siz inson kabi harakat qilasiz. Ammo, uning fikri axloqiy mukofotlar va jazolarni belgilashga olib keldi. Mehr va adolat ichki lazzat edi.
Ruhning ilohiy fe'l-atvori, uning so'zlariga ko'ra, keyingi hayotda adolatli odam boshqa sovrinni topadi. Bundan tashqari, Suqrot eng katta yovuzlik johillik deb hisoblagan.
Suqrot tufayli axloq konstitutsiyasi amaliy bilim sifatida va uning nazariy bilimlar bilan, asosan metafizik bilan aloqasi kelib chiqadi.
Va bu dialog tufayli. Faylasuflar tushunganidek, ushbu uslub tarkibidagi axloqiy me'yorlarga ta'sir etmasdan qolmaydigan mazmunli taxminlarni o'z ichiga oladi.
Sokrat (Sokrates), Suqrot (mil. av. 470/469 —Afina — 399) — yunon faylasufi. Haykaltarosh Sofriniks va doya Fenaretta oilasida tugʻilib oʻsgan. Oʻz taʼlimotini ogʻzaki bayon qilgan, hech qanday yozma manba qoldirmagan. Sofistlarga qarshi kurashish va yoshlarni tarbiyalashni oʻz oldiga maqsad qilib qoʻygan. Atrofiga koʻplab iqtidorli talabalarni jamlagan. Bu talabalarning bir qismi (Alkiviad, Kritiy va boshqalar) Afina demokratiyasiga qarshi kayfiyatda boʻlgan. S.ni demokratiyaga nisbatan dushmanlikda asossiz ayblashgan. Aslida u boshqaruvning hamma shakli — monarxiya, mustabidlik, aristokratiya, plutokratiya va demokratiyani, agar ular adolatni buzayotgan boʻlsa, tanqid qilgan. S. taʼlimotidagi tanqidiy ruh Afina hukmron doiralarini xavotirga solgan. Buning natijasida S. yoshlarni yoʻldan adashtirganlik, fuqarolik meʼyorlarini buzganlik hamda "yangi xudolarga sajda qilish"da ayblanib, sudga berilgan va oʻlim jazosiga hukm qilingan. Bu hukm turmada S.ga zahar ichirish yoʻli bilan ijro etilgan. S.ning falsafiy taʼlimoti toʻgʻrisidagi maʼlumotlarni unga zamondosh va shogird boʻlgan Ksenofont, Platon, keyinroq Aristotel yozib qoldirgan. S. faqirona kun kechirib, doimo eski liboslarda, oyoq yalang yurardi. Uning turmush tarzi ham, soʻzlari va suhbatlari ham odamlarda katta qiziqish uygʻotardi. Faylasuf koʻp vaqtini odam gavjum maydonlarda, xiyobonlarda oʻtkazgan. Oʻzining suhbatidan bahramand boʻlish niyatida yurgan istalgan kishi bilan savol-javob qilgan. Ushbu muloqotlarning uslubi va xarakteri Platonning suhbat tarzida yozilgan asarlarida oʻz ifodasini topgan. S. oʻz falsafiy tadqiqotlariga axloqiy masalalarni asos qilib olgan. U olamning kelib chiqishi va tuzilishini oʻrganish zaruratini rad etib, bu masalalarni yechishga inson tafakkuri qodir emas deb hisoblagan. S. taʼlimoti ga koʻra, falsafaning maqsadi oʻz-oʻzini bilish boʻlib, bu esa chin ezgulikka erishish yoʻlidir; ezgulik — bilim yoki donolikdir. S. insonda 1-dan, oʻrta miyonalik, moʻʼtadillik (yaʼni. ehtiroslarni jilovlay bilish)ni, 2-dan, dovyuraklik (yaʼni, xavf-xatarni yenga bilish)ni, 3dan, adolat (yaʼni, ilohiy va insoniy qonunqoidalarga rioya eta bilish)ni eng asosiy ezgulik va yaxshilik belgisi deb hisoblagan. Zamondoshlari va shogirdlarining guvohlik berishicha, S. oʻzining chuqur dialektik fikrlashi, yaʼni predmetga oid nomukammal tushunchalardagi ziddiyatlarni ochish orqali oʻsha predmetni bilish sari yetaklay olish sanʼati, induktiv taʼlimotdan foydalanish mahorati bilan katta taassurot uygʻotgan. S. taʼlim-tarbiya amaliyotidagi har qanday aqidaparastlikni qattiq qoraladi. Taʼlimning maʼruza oʻqish shaklidan voz kechib, suhbat va munozaralar orqali haqiqatni izlab topishni asosiy uslubga aylantirdi. U barcha mavjud nuqtai nazarlarning hech biriga qoʻshilmay turib, ularni tanqidiy asosda muhokama qilishga intilgan. Ped.da majburlashdan, zoʻravonlikdan voz kechish tarafdori boʻlgan. Uningcha, bilim berishning yagona vositasi — ishontirishdir. S. nomi keyingi davrlar uchun donishmand timsoli boʻlib qolgan.

Axloqning asosiy savollaridan biri bu yaxshi hayot nima? Sokratning davrida bu alohida o'lchovga ega edi.

Uning yaxshi hayot haqidagi tushunchasi insonga mos tushunchadir. Buning uchun aqldan to'g'ri foydalanish kerak. Bu bizni ma'lum mas'uliyat va ustuvorliklarni aniqlashga olib keladi. Suqrot, boshqa barcha moddiy narsalardan ustun, "ruh uchun g'amxo'rlik" qilishga intilgan.

Suqrot uchun fazilatlar o'rtasida farq yo'q edi. Ularning har biri boshqalarni nazarda tutgan. "Yaxshi yashash" bu fazilatning doimiy mashqlarida yashash demakdir.

Suqrot etikasi tushuntirish va tushunishga intiladigan falsafiy oqimdir fazilat va yaxshi. Bu axloqiy falsafani taklif qilgan birinchi mutafakkirlardan biri bo'lgan faylasuf Suqrotning axloqiy yondashuvlariga ishora qiladi.
Suqrot falsafa tarixiga birinchi axloqiy faylasuf sifatida kirib, nima ekanligini aniqlash uchun izlanish uchun ma'lumotnoma bo'ldi. yaxshi. Biroq, u haqida yozma yozuv yo'qligini aytish kerak. Suqrot falsafasini bilishning asosiy manbalari Aflotunning dialoglari hisoblanadi.
Suqrot afinalik bo'lib, miloddan avvalgi 470 yilda tug'ilgan. C. va 399 yilda vafot etgan. Sofistlarning zamondoshi C., ulardan biri bo'lmasdan. Uning mashhur "Men hech narsa bilmasligimni bilaman" iborasi uning barcha falsafiy metodologiyasining boshlang'ich nuqtasidir.
Suqrotning paradoksal tomoni shundaki, u yaxshilikni maksimal darajada qidirib, o'z bilimining tubdan amaliy hajmini namoyon etadi. Uning yakuniy belgilangan shakli faqat hayotda, amaliy yo'l bilan mumkin bo'ladi.
Suqrot yoki Sokrat (yun.: Σωκράτης taxminan mil. av. 470–mil. av. 399) qadimgi yunon faylasufi boʻlgan. U falsafada toʻntarilish yasagan Suqrot metodi muallifidir. Xususan, Suqrot pedagogiyaga ham falsafiy yondashuv olib kirgan, bunda muallim oʻquvchining oʻzi eng yaxshi javobga kelishi uchun uni yoʻnaltiruvchi savol-javobga tutadi. Suqrot Gʻarb falsafasiga hamda uning asoschilari - Aflotun va Arastuga katta taʼsir oʻtkazgan, deb hisoblanadi.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   https://fayllar.org/download/reja-investitsiyalarning-iqtisodiy-mohiyati-va-ahamiyati.doc
   
2. 
   https://uz.warbletoncouncil.org/etica-socratica-10418
   
3. 
   https://uz.wikipedia.org/wiki/Suqrot