Mavzu: Suvda osson eruvchi tuzlar va tuproq muhitini aniqlash

Mavzu: Suvda oson eruvchi tuzlar va tuproq muhitini aniqlash.

O’zbekiston Milliy Universiteti Biologiya fakulteti “Agrokimyo va Agrotuproqshunoslik” yo’nalishi 2-bosqich 202-guruh talabasi Xalilov Xurshid

Reja:

• Xlor ionini aniqlash
• Quruq qoldiqni aniqlash

Tuproq tarkibidagi suvda oson eriydigan tuzlar sho’rlanishga sabab bo’ladi ya’ni ular Sho’rxoklar deyiladi. Sho’rxoklar- yuqori qatlamida 1 % dan ko’proq suvda osson eriydigan tuzlar (xloridlar,sulfatlar, karbonatlar va boshqalar)

Tuproq tarkibidagi suvda oson eriydigan tuzlar sho’rlanishga sabab bo’ladi ya’ni ular Sho’rxoklar deyiladi. Sho’rxoklar- yuqori qatlamida 1 % dan ko’proq suvda osson eriydigan tuzlar (xloridlar,sulfatlar, karbonatlar va boshqalar)

Xlor ionini aniqlash.

Labaratoriya ishini bajarish tartibi: Buning uchun probirkaga 5 ml so’rimdan olinadi va azot kislotasidan bir ikki tomchi tomiziladi. So’rm nordonlashtiriladi. Uning ustiga kumush nitratdan yana bir necha tomchi tomizilib, yaxshilab chayqatiladi.

Laboratoriya ishini bajarish tartibi: Ishqoriylikni aniqlagan kolbalardagi eritmalarga K2CrO4 ning 10 % li eritmasidan 1 ml qo’shib, 0.02 n li AgNO3 bilan qizg’ish rang olguncha titrlanadi.

Laboratoriya ishini bajarish tartibi: Ishqoriylikni aniqlagan kolbalardagi eritmalarga K2CrO4 ning 10 % li eritmasidan 1 ml qo’shib, 0.02 n li AgNO3 bilan qizg’ish rang olguncha titrlanadi.

NaCl + AgNO3 = NaNO3 + AgCl

Bu holatda AgCl oq cho’kma. Kumush bilan xlorning hammasi reaksiyaga kirishib, qolgan reaksiya quidagicha boradi;

Bu holatda AgCl oq cho’kma. Kumush bilan xlorning hammasi reaksiyaga kirishib, qolgan reaksiya quidagicha boradi;

2AgNO3 = 2KNO3 + AgCrO4

Hosil bo’lgan kumush xromat qizg’ish rangli chokma hosil qilish titrlash tugaganini bildiradi. Suvli so’rmda xloridlar miqdori ko’p bo’lsa, titrlash rangini kumush xlorid cho’kmasi aniqlashga halaqit beradi. Bunday holatda AgNO3 ning kuchliroq eritmasidan yoki eritmani suyultirish usulidan foydalangan qulay. Xlor ionlari kam bo’lgan holatlarda ham titrlash rangi sezilmaydi, shuning uchun eritmani bug’latish kerak.

Hosil bo’lgan kumush xromat qizg’ish rangli chokma hosil qilish titrlash tugaganini bildiradi. Suvli so’rmda xloridlar miqdori ko’p bo’lsa, titrlash rangini kumush xlorid cho’kmasi aniqlashga halaqit beradi. Bunday holatda AgNO3 ning kuchliroq eritmasidan yoki eritmani suyultirish usulidan foydalangan qulay. Xlor ionlari kam bo’lgan holatlarda ham titrlash rangi sezilmaydi, shuning uchun eritmani bug’latish kerak.

x = a * n * V * 100 / b * c

x = a * n * V * 100 / b * c

a – xlor ionini titrlash uchun ketgan AgNO3 ning miqdori ml

n – AgNO3 normalligi

V – so’rmning umumiy miqdori

b – xlor ionini aniqlash uchun so’rm miqdori ml

c – namuna miqdori gr

100 – 100gr tuproq uchun olingan koefitsent

Quruq qoldiqni aniqlash.

Tuproq tarkibida uchraydigan, suvda eriydigan mineral va orgonik birikmalarning umumiy miqdori quruq qoldiq deb ataladi. Quruq qoldiq suvda osson eruvchi tuzlar miqdorini aniqlashga yordam beradi. Quruq qoldiq miqdori 100 % dan kam chiqsa, unda nimadir nazardan chetda qolib ketganligini bildiradi. Quruq qoldiq umumiy hajm miqdoridan ma’lum bir qismini chinni kosachada bug’latib yoki og’irliklar farqiga asoslanib aniqlanadi.

Suvli so’rmning umumiy miqdoridan 25-50 ml olib, oldindan nomerlangan va quritilib, og’rligi aniqlangan chinni kosachaga solinadi. Keyin suv hamomini ustida suvi tugaguncha quritiladi. Chinni kosacha qoldiq bilan quritgich shkafida (termostatda) da 105 C haroratda 3 soat davomida quritiladi va eksikatorda uy haroratidagi holatgacha sovitiladi. Keyin analitik yoki elektr tarozida tortilib quruq qoldiqning gr miqdori aniqlanadi.

Suvli so’rmning umumiy miqdoridan 25-50 ml olib, oldindan nomerlangan va quritilib, og’rligi aniqlangan chinni kosachaga solinadi. Keyin suv hamomini ustida suvi tugaguncha quritiladi. Chinni kosacha qoldiq bilan quritgich shkafida (termostatda) da 105 C haroratda 3 soat davomida quritiladi va eksikatorda uy haroratidagi holatgacha sovitiladi. Keyin analitik yoki elektr tarozida tortilib quruq qoldiqning gr miqdori aniqlanadi.

X = a * v * 100 / b * c

X = a * v * 100 / b * c

x- quruq qoldiq foiz miqdori;

a- quruq qoldiq gr miqdori;

V- so’rmning umumiy miqdori ml;

100- koefitsent

b- analizga olingan sormning ml miqdori;

c- tuproq namunasi, gr miqdorida.