Mavzu: suyuq kristallar va ularning xususiyatlari

Suyuq kritallarning qullanilishi
Suyuq kristallar hayotimizda ko’pgina samonaviy uskuna va qurilmalar bu moddalar yordamida ishlaydi. Masalan soatlar, termometrlar displeylar, monetorlar va boshqa qurilmalar. Xo’sh nima ekan bu suyuq kristallar hamda nega ularning ahamiyati qiziqish hosil qilyapdi? Hozirgi kunda ilm ishlab chiqaruvchi kuchga aylandi va shuning uchun u yoki bu ob’yekt va hodisaga bo’lgan yuqori ilmiy qiziqishimiz va ob’yekt yoki hodisa xomashyo ishlab chiqarish uchun qiziqish uyg’otishini anglatadi. Bundan suyuq kristallar ham mustasno emas Ularga bo’lgan qiziqishimiz shundan iboratki, ularni ishlab chiqarish ishlari sohasida samarali qo’llash imkoniyatiga egamiz. Suyuq kristallarni qo’llanilishi iqtisodiy samara, oddiylikv qulaylikni anglatadi. Buning eng keng qullanilga yunalishi –termografiya bo’lib, suyuq kristall moddaning tarkibini yig’ib, har xil temperatura va har xil ko’rinishda indikatorlar yaratiladi. Suyuq kristallardan medesinada inson organizmi uchun o’ta xafli bo’lgan, gamma va ul’trabinafcha nurlarni aniqlash mumkin, hattoki suyuq kristal indikator yordamida ko’rinmaydigan kasallik(опухоль) tashhizlarini amalga oshirish mumkin. Suyuq kristallar asosida ul’tratovush detektorlari va bosimni o’lchovchi asboblar yaratilgan. Bu moddaning eng keng qullanilgan tarmog’i bu –informatsion texnika bo’lib, masalan soatlar, termometrlar displeylar, monetorlar , rangli televizor ekranlari. I.G.Chistyakov, A. R. Kapustin, S.A Brazovskiy, S.A. Piken, Y.M. Bhinov va boshqa olimlarning ishlari bu sohada mashhur va suyuq kristallarning samarali texnik vositalarini kasf qilishgahlar. Suyuq kristallarning mavjudligini 1888 yil Abstryalik botanik Fridrix Reynitser suyuq kristallarning xolesterik turini kashf qilgan Fizikada suyuq kritallar va ularning qullanilishi hozirgi kunda rivollangan mamlakatlarning barchasida keng ko’lamda kuztuvlar olib borilmoqda. Akademiya va ilmiy izlanish muassasalari oldingi izlanishlarga asoslangan va qadimiy udumlarga ega. 30-yillarda Leningraddagi Frederiksning Svetkovada balarilgan ishlari katta mashhurlk olib keldi va tan olindi. Oxirgi yillarda suyuq kristallarni o’rganishga bo’lgan qiziqish ortganligi sabab izlanuvchilar suyuq kristallarni o’rganish rivojiga hamda qisman suyuq kristallar optikasi rivojiga katta hissa qo’shdi. U yangi sentezlangan xolesterikbenzoat moddasini kuzatib, 145 0 C temperaturada bu moddaning kristali erib, suyuqliklarning xira yorug’lik hosil qilishin aniqladi. Issiqlik miqdori 179 0 Cga borganda suyuqlik yorqinlashadi, ya’ni o’zini optik munosabatda ko’rsata boshladi, xuddi oddiy suyuqlik kabi, masalan suvdek, xolesterilbenzoatning kutilmagan xossalari aniqlashtirgan xira fazada polyarizatsion mikraskop ostida bu fazani ko’zatish juda qiziqrli edi. Reynitser aniqladiki, u ikkiyoqlama sinadi. Bu yorug’lik sinishini ko’rsatkichi, ya’ni yorug’lik tezligi bu fazada faza bog’lik ekan.


Xulosa
Xulosa o’rnida shuni aytish mumkinki, hozirgi kunda ilm ishlab chiqaruvchi kuchga aylandi va shuning uchun u yoki bu ob’yekt va hodisaga bo’lgan yuqori ilmiy qiziqishimiz va ob’yekt yoki hodisa xomashyo ishlab chiqarish uchun qiziqish uyg’otishini anglatadi. Bundan suyuq kristallar ham mustasno emas. Ularga bo’lgan qiziqishimiz shundan iboratki, ularni ishlab chiqarish ishlari sohasida samarali qo’llash imkoniyatiga egamiz. Suyuq kristallarni qo’llanilishi iqtisodiy samara, oddiylikv qulaylikni anglatadi. Buning eng keng qullanilga yunalishi –termografiya bo’lib, suyuq kristall moddaning tarkibini yig’ib, har xil temperatura va har xil ko’rinishda indikatorlar yaratiladi. suyuq kristall plyonka ko’rinishida tranzistorlarga, integral sxemalarga va bosma platalarga elektron sxemada o’rnatiladi. Suyuq kristallardan medesinada inson organizmi uchun o’ta xafli bo’lgan, gamma va ultrabinafcha nurlarni aniqlash mumkin, hattoki suyuq kristal indikator yordamida ko’rinmaydigan kasallik(опухоль) tashhizlarini amalga oshirish mumkin. Suyuq kristallar asosida ul’tratovush detektorlari va bosimni o’lchovchi asboblar yaratilgan. Bu moddaning eng keng qullanilgan tarmog’i bu –informatsion texnika bo’lib, masalan soatlar, termometrlar displeylar, monetorlar , rangli televizor ekranlari shular jumlasisdandir. Suyuq kristallar buyicha Respublikamizda ham juda ko’p ilmiy ishlar qilingan, masalan Samarqand Davlat universiteti “Fizika fakul’teti” ga qarashli “Kvant optikasi va radioelektronikasi” kafedrasi bo’lib, bu yerda bugungi kunda prof. L.M. Sobirov rahbarligida suyuq kristallar buyicha ilmiy ishlar olib borilmoqda.