Mavzu: Tabiiy shamollatiladigan omborda sig’imiga mos holda 40 tonna olmaning krepson navini joylashtirish uchun talab qilinadigan qadoqlash materyallari turi va miqdori hissoblansin Reja

III OLMA NAVLARI DONINI SAQLASH USULLARI BO’YICHA IQTISODIY SAMARADORLIGI.
Ma‘lumki, mahsulot birligiga ishlab chiqarish sarf - xarajatlarini kamaytirish qishloq xo’jaligi rentabelligini asosiy sharti hisoblanadi. Bu maqsadga qishloq xo’jalik ekinlarining hosildorligini oshirish va yetishtirilgan mahsulotni sifatli saqlash yo’li bilan erishish mumkin.
Saqlanayotgan bug‗doy donini iqtisodiy samaradorligini aniqlash uchun saqlash jarayonlarida qilinadigan barcha sarf – harajatlarni hisobga olish zarur.
Yangi saqlangan bug‗doy navlarining passiv va faol shamollatish usullari bo’yicha aniqlash tajribasida iqtisodiy samaradorlik tadqiqot o’tkazilgan mazkur Qashqadaryo boshoqli don ekinlari seleksiYasi va urug‗chiligi ilmiy tadqiqot instituti kuzgi bug‗doyni saqlash uchun qabul qilingan mehnatga haq to’lash va boshqa to’lov meyoriy hujjatlar asosida ishlab chiqildi hamda jadvallarda keltirildi.
Bug‗doy donini saqlash usullarini iqtisodiy samaradorlikni topish uchun tajriba variantlaridan saqlangan olmaning krepson navini davlat xarid narxiga ko’paytirish yo’li bilan umumiy daromad topildi. Umumiy daromaddan sarf harajatlar olib tashlanib, olingan sof foyda aniqlandi. Sof daromadni xarajatga bo’lib, rentabellik aniqlandi.
Ushbu tadqiqot natijalaridan bug‗doy doni iqtisodiy jihatdan samarali don ekanligi moliYaviy iqtisodiy faoliYatini Yaxshilashda muhim ahamiYat kasb etishini alohida ta‘kidlash lozim.
Bug‗doyni sotish bahosi tonna hisobida 2016 yilda 380000 so’m, 2014 yilda 418000 so’m (tovar bug‗doyning davlat harid bahosi) deb olindi.
2016 yilda: Bug‗doy navlari donlarini saqlash tajribasida iqtisodiy samaradorlik ko’rsatkichlari tahlili ( 3 - jadval)ga ko’ra, 1-variantda Yalpi daromad 1535 – 2185 ming so’m/ga ni, umumiy xarajat 1367,3 ming.sum/ga ni, sof daromad olinmasligi, 1 kg bug‗doyning tannarxi 24,5-32,1 so’mni, Rentabellik darajasi 9-55 % ni tashkil etdi.
2-variantida Yalpi daromad 1873-2428 ming so’m/ga ni, umumiy xarajat 1410 ming.sum/ga ni, sof daromad 464-1018 so’mni, 1 kg bug‗doyning tannarxi 22-29 so’mni tashkil etdi. Rentabellik darajasi 32-72 % ni tashkil etdi. Tajriba olib borilgan Olma navlari donini saqlash usullari bo’yicha iqtisodiy samaradorligi.

3.1-jadval