Mavzu: tarixiy ong va milliy o’zlikni anglash dialektikasi

 Mavzuning  ishlanganlik  darajasi.  Tarix  fanini  nazariy  amaliy 

masalalariga    milliy  o’zlikni  anglashga  katta  e’tibor  berilishi,  mustaqillik 

davrining o’ziga xos xususiyati bo’ldi. Tarix fani mazmun-mohiyati va o’qitishga 

keyingi  15  yilda  amalga  oshirilgan  tadqiqotlar  ko’lami  ham  buni  isbotlaydi. 

O’tmish    tarixni  tiklash,  tarixga  ilmiylik,  xolisiylik,  tarixiylik  nuqtai-nazaridan 

yondashish asosiy vazifa deb qaraladi.  Prezidentimiz Islom Karimovning maruza 

va  nutqlarida,  "Tarixiy  xotirasiz  kelajak  yo’q"

1

  risolasida  tarixchilarimiz  oldida 

turgan  asosiy  metodologik,  metodik  muammolar,  amaliy  dolzarb  vazifalarni 

ko’rsatib berildi. Jumladan Pespublikamiz olimlaridan Abdullajonova D, Tullenov 

J,  Jabborov  I,  R.  Abdullayevlarning  bevosita  tarixiy  xotira  va  tarixiy  ong 

muammosiga  bag’ishlangan  ilmiy  tadqiqotlari  e’lon  qilindi.  Bu  tadqiqotlarda 

tarixiy ong atroflicha falsafiy – madaniyat nuqtai nazaridan tadqiq etilgan. Ularga 

ta’rif berilib tarixiy ongni mohiyat mazmuni ochib  berilib ijtimoiy voqeylik bilan 

yaqin aloqada bo’lgan ijtimoiy ong shakli sifatida   ko’rsatilgan. Ayniqsa tarixiy 

ongning va tarixiy xotiraning hozirgi kunda yoshlarda ilmiy tarixiy dunyoqarashni 

shakillantirishdsa  tutgan  o’rni  to’g’risida  R.  Raxmonov,  F.  Fayziyevlarning 

―Yoshlar  dunyoqarashi  shakillanishida  tarixiy  ong  va  tarixiy  xotira‖  risolasi 

diqqatga sazovordir. Risolada tarixiy ohg va tarixiy xotira  tushunchalarini falsafiy 

tahlil  qilish  bilan  bir  qatorda  uni  kelib  chiqishi,  shakillanishiga  ham  bir  darajada 

                                                 

1

 

Karimov I.A. "Tarixiy xotirasiz kelajak yo'q". "Sharq" T.:1998-yil.

 

---

 

e’tibor beriladi. Bundan tashqari qator olimlarning ilmiy tadqiqotlarida tarixiy ong 

u  yoki  va  unga  aloqador  boshqa  madaniy-falsafiy  kategoriyalarga  oid  ishlari 

mavjud. Jumladan, Samiboyev X, Shirinboyev SH, Qurbonov T. X, Kamenskaya 

R.  A,  Kelle  V.J,  Orudjev  Z.M,  Kuznetsova  T.V,  Rajabek  B.  Yaning  ishlari.

1

 

Prezidentimizning 

"Yuksak 

ma’naviyat-yengilmas 

kuch"

2

 

asari 

esa 

ma’naviyatimiz  qomusi  bo’lib,  unda  tarix  xalqimizning  ajralmas  qadriyatlari, 

afsonalari  bilan  uyg’unlashib  ketgan  e’tiqodini  mustahkamlab,  ma’naviyatini  20 

yilga    ulg’aytiradigan  ulkan  kuch  ekanligini  ilmiy  tilda  asoslab  tahlil  etildi. 

Tarixiy  ong  va  tarixiy  xotira  muammolari  g’arb  tarixchilarining  doimiy  diqqat 

e’tiborida    bo’lgan.  Milliy  tariximizda  va  XIX  asr  oxiridan  jadid 

namoyondalarining  asarlarida  o’z  aksini  topdi.    Tarixiy  ong  genezisi  bo’yicha 

kulturolog-tarixchi faylasuf olimlar N. Kon, Rakitov.