Mavzu: Temir konlarini qidirishda geofizik usullarni komplekslash Mundarija

Tadqiqot maydoni va geologik sharoitlari
Toshkollarda 0,01-0,1 dan 0,8 g/t gacha koldik oltin xamda bariy, marganes, fosfor, kalsiy va tutiyoning baland kursatkichlari aniklangan. Terrigen xosilalar uchun xos bulmagan 1 foizdan ortik bariy va marganes, 0,8% fosfor va 0,002-0,006% tutiyo mikdorlari eritish uchun birlamchi tog jinslari sifatida oxaktoshlar kullanilganligini kursatadi.
Toshkollarning katta xajmlari uzlashtirilgan obyektning yirikligi, eritish ishlarining jiddiy va davomiyligidan guvoxlik beradi. Kuzatilgan maʼdan eritish pechlari, bir kancha kuriklash inshoatlari va yirik karvon yuli ushbu uchastkani Jinnidaryo yukorisidagi birinchi darajali obyektlardan bulganini kursatadi. Uzlashtirilgan maʼdan tuplamlari morfologik turlari oddiy tomir va plitasimon davomli yotkaziklardan tortib, formatsiyalar ichi va aro, kup xollarda kalinligi unchalik katta bulmagan, tik yotuvchi tanalargacha bulgan chegaralarda uzgarib turgan. Kazib olingan maʼdanlar oltin mavjudlik shakli va uni jamlovchi muxitning sulfidlik darajasining turlichaligi bilan xam tavsiflangan.
Oxirigi kursatkich, xozirgi kunlargacha respublikada aniklangan konlarning maʼdan-formatsion turlari barcha palitrasi bilan takdim etilgan - juda oz sulfidli (Chodak, Sentab, Oltinkazigan, kisman Kizilolma va b.), kam sulfidli (Konsoy, Kizilolma va b.), muʼtadil sulfidli (Kuchbulok, Okturpok va b.) va kup sulfidli oltinli (Rabinjon, kisman Kuchbulok, Lashkerek va b.). Ular orasida yetakchi bulib gidrotermal-metamorfogen (Konsoy, Sentab, Oltinkazigan va b.), gidrotermal-plutonogen (Zarmiton, Okturpok, Rabinjon (skarnli) va b.) va gidrotermal-vulkonogen (Kuchbulok, Kizilolma, Chodak va b.) genetik sinflar xisoblanadi. Ushbu sinflarga mansub konlarning namoyon bulish maydonlari xam, munosib ravishda, Markaziy Kizilkum tog balandliklarida, Garbiy Uzbekistonning Nurota va Sharkiy Uzbekistonning Chotkol-Kurama toglarida kuzatiladi.

Xulosa
Maʼlumki, geologik tuzilishning kariyib barcha parametrlari, moddiy tarkib va, mos ravishda, izlash belgilari bilan bir-biridan farklanib turuvchi keng spektrga mansub konlarni topish va sanoat mikyosida uzlashtirish uchun geologik va muxandislik-texnologik bilimlarining yaxlit tizimi mavjud bulishi lozim. Bu esa, uz navbatida, Uzbekiston xududini nafakat oltinga boy, balki uni bashoratlash, izlash, tadkik kilish, baxolash va uzlashtirish soxalarida xam ananaviy kuchli ilmiy-amaliy potensialga ega bulib kelgan dunyo mikyosidagi provinsiya sifatida eʼtirof etish uchun asos bula oladi.
XX-XXI asrlardagi geologik bilimlarning, texnik va texnologik imkoniyatlarning rivojlanishi Uzbekiston mineral-xomayo negizini kadimiy maʼdan kazuvchilar tomonidan uzlashtirilmagan yangi oltin konlari bilan yanada kengaytirilishiga olib keldi. Shunday zamonaviy ixtirolar jumlasiga Markaziy Kizilkumning Muruntov, Kukpatos, Dovgiztov, Omontoytov, Adjibugut kabi oltin konlarini kiritish mumkin. Kup asrlik izlash ishlariga karamay, oxirigi yillarda Revashte, Kovuldi, furgon, Kayragoch, Chakmoktosh, Mejdurechye kabi kuplab oltin konlari izlab topilgan Chotkol-Kurama toglarida xam geologik-kidiruv ishlari muvaffakiyatli rivojlanmokda.