Mavzu: Tenglash usuli bilan yechiladigan masalalar Reja

Ushbu tipga taalluqli quyidagi masalalar yechilsin:

1. 
   Eni bo’yidan 100 m kichik va perimetri 2km 200m bo’lgan to’g’ri to’rtburchak shaklidagi pichanzor 2 bo’lakka bo’lingan. Birinchi bo’lakning har gektaridan 23ts, ikkinchisinikidan 20ts dan pichan o’rib olingan. Agar hammasi bo’lib 654 ts pichan olingan bo’lsa, har qaysi bo’lakning yuzini aniqlang?
   
2. 
   Biri kvadrat ikkinchisi to’g’ri to’rtburchak shaklida bo’lgan ikkita dalaning perimetrlari yuaravar bo’lib, ularning yig’indisi 3 km 200m ga teng. To’g’ri to’rtburchakning buyi enidan 3 marta katta. Hosil ikkala dalada bir xil bo’lib, birinchi daladan ikkinchi dalaga qaraganda 96 ts ortiq g’alla olingan. Har ikkala daladan yig’ib olingan g’alla miqdorini aniqlang.
   
3. 
   Kvadrat tomoni 2, 3, 4, 5, ........,p marta ortirildi. Uning yuzi necha necha marta ortgan? Kvadrat tomoni 2, 3, 4, 5, ........,p birlik ortirgan. Uning yuzi necha kvadrat birlik ortgan?
   
4. 
   Umumiy yuzi 4 ga 20 ar bo’lgan to’g’ri to’rtburchak shaklidagi ikki bo’lak yer 1 : 2000 masshtab bilan tasvirlangan. Rejada birinchi bo’lak yerning bo’yi 15 sm, ikkinchi bo’lak yerning eni yesa 3 sm ga teng. Har ikkala bo’lak yerdan hammasi bo’lib 90m kartoshka olingan. Birinchining 1ar yeridan 250 kg dan kartoshka olingan. Ikkinchi bo’lak yerning bo’yini va birinchi bo’lak yerning enini aniqlang.
   
5. 
   Sinf xonasining o’lchamlari: 10m x8m x 4m. Har bir o’quvchiga 8 – 10 kub m havo kerak bo’lsa, har bir sinfga nechtadan o’quvchi joylashishi mumkin? Agar bir kub m havoning og’irligi 1kg 300g bo’lsa, bir sinf hajmidagi havoning og’irligi qancha bo’ladi?
   
6. 
   1kub m yog’ochga shimdirish uchun o’rta hisob bilan 130 kg preozod ketadikshndalang kesmning eni 15 sm, bo’yi 22 sm va uzunligi 26 dm bo’lgan 100000dona shkaliga shimdirish uchun qancha preozod kerak bo’ladi?
   
7. 
   1404 ts temirdan, bo’yi 2 m 5 dm va eni 1 m 2 dm mis 3000 taxta tunuka qilingan temirning bir kub detsimetri 7kg 800g keladi. Taxta tunukanning qalinligini aniqlang?
   
8. 
   Eni 45 mm va qalinligi mm bo’lgan 1 metr yassi temirning og’irligi 1kg 500g eni 9sm, qalinligi 3sm va uzunligi 6m bo’lgan 800 ta yassi temirning og’irligi qancha bo’ladi?
   
9. 
   Tosh yo’lini remont qilish uchun unga o’rta hisob bilan 5sm qalinlikda shag’ol to’kish kerak. 40km uzunlikdagi yo’l remont qilindi.qilindi.yo’lning kengligi 6m. 30 kun shag’ol toshildi. Buning uchun 140 ta arava va avtomashina ishladi. Mashina 3 t dan ortib kuniga 5 marta, arava esa 5ts dan ortib kuniga 2 marta qatnadi. SHag’olning 1kub metri 1750kg keladi. Nechta avtomashina va nechta arava ishlagan? 138. muzning sirtiga qanchalik havo kam tegib tursa shunchaliik sekin yeriydi. 216 kub m muzni taxlash kerak. Muzning yerishini sekinlashtirish uchun quyidagi fyermalarning qaysi biriga o’xshatib taxlash yaxshiroq: 1) asosining o’lchamlari 4m x 6m bo’lgan to’g’ri burchakli parallelening shaklidagi? 2) asosnig o’lchamlari 12m x 3m bo’lgan to’g’ri burchakli parallelening shakldagi? 3) kub shakldami?
   

Xulosa:

Ikki va undan ortiq sonlarning o’rta arifmetik qiymatlarini topish uchun berilgan sonlarni qo’shib hosil bo’lgan natijani qo’shiluvchilar soniga bo’lish kerak.

Masalan,2,3,4,5,6 sonlarining o’rta arifmetigi quyidagicha topiladi.
(2+3+4+5+6):5=20:5=4
Bunday tipdagi masalalar bilan o’quvchilar kundalik hayotda ko’p to’qnashadi.
1-masala.Kun davomida havo harorati har 3 soatda o’lchanib quyidagi ma’lumotlarga ega bo’lindi:18⁰,21⁰,19⁰,22⁰,23⁰,26⁰,24⁰,23⁰.Ma’lumotlarga asosan havo haroratining o’rtacha tempyeraturasini aniqlang.
Masalani yechish uchun bir nechta sonning o’rta arifmetigini topish qoidasini esga olamiz:
Ta’rif: Bir nechta sonlarning o’rta arifmetigi deb, shu sonlar yig’indisininig sonlar soniga bo’linmasiga aytiladi.