Mavzu. Texnologik va ekspluatatsion hujjatlarning metrologik tekshiruvi

10.2. Texnologik hujjatlarning turlari va ularning tekshiruvi 
Quyidagi texnologik hujjatlar metrologik nazoratga tortiladi: 
 eskizlarning kartalari, marshrut kartasi, operasion karta, texnologik jarayon 
kartasi, tiplashgan texnologik jarayon kartasi, tiplashgan operasiya kartasi; 

---

 texnologik yoʻriqnoma; 
 jihozlar qaydnomasi; 
 texnologik hujjatlarning spesifikasiyasi. 
Loyiha va ishchi hujjatlarini nazorat qilish ularga kiritilgan aniqlik 
me’yorlari va nazorat uslublarini tekshirishdan iborat boʻladi. 
Aniqlik me’yorlarining metrologik nazoratida quyidagilar tekshirilishi 
lozim: 
- yuzalarning shakl va joylashishdan chetlashishining oʻlchamlariga va 
yuzalarning gʻadir-budurliklariga ruxsat beriladigan yoʻl qoʻyilishlarning 
oʻzaro muvofiqligi; 
- ularning nazoratni oʻtkazish uchun yaroqliligi (detalni stanokdan ajratib olish 
yoki ajratib olmasdan tekshirish sharoitlarini hisobga olish lozim boʻladi). 
Nazorat uslublarining metrologik nazoratida ularning toʻgʻriligi va 
yetarliligi, bu uslublar unumdorligining texnologik jarayon unumdorligiga mos 
kelishi tekshiriladi. Bunda birinchi navbatda oʻlchash vositalarining ularning 
aniqligi boʻyicha toʻgʻriligi, shuningdek mahsulotda oʻlchash bazalarining 
mavjudligi va nazorat qilinuvchi yuzalarga erkin yetib borish mumkinligi 
tekshiriladi.
Nazorat jarayonida shuningdek tanlangan nazorat uslubining tejamkorligi 
aniqlanadi.
O’lchash vositalari toʻgʻri tanlanganligini nazorat qilishda nazoratning mos 
keluvchi tashkiliy-texnik formalari (hammasi yoki tanlanma, qoʻlda yoki 
mexanizasiyalashgan), ishlab chiqarish koʻlamlari (yagona, seriyali), oʻlchash 
detallarining konstruktiv xarakteristikalari (gabarit 
oʻlchamlar, ogʻirlik), 
detallarning tayyorlanish aniqligi hisobga olinadi.
Zaruriy aniqlikni ta’minlaydigan oʻlchash vositalari va oʻlchash shart-
sharoitlarini tanlash tayyorlangan detal oʻlchamlari va boshqa parametrlarining 
chizma talablariga muvofiqligini aniqlashda juda muhimdir.
O’lchash vositasini tanlash uchun standart boʻyicha yoʻl quyiladigan xatolik 
va koʻrib chiqilayotgan oʻlchash vositasi oʻlchashlarining yoʻl qoʻyiladigan eng 
chekka xatoligi (u ruxsat beriladigan yoʻl qoʻyilishdan oshiq boʻlmasligi lozim) 
taqqoslanadi.
Texnologik hujjatlarning alohida turlarini nazorat qilishda quyidagilar 
tekshiriladi: 
- marshrut kartasida – aniqlik me’yorlarining nazoratni oʻtkazish uchun 
yaroqliligi, ularning toʻgʻriligi va yetarliligi, tanlangan nazorat uslubi 
ifodalanishining toʻliqligi va tejamkorligi, atamalarning, fizikaviy kattaliklarning 
nomlanishi va ularning belgilanishining toʻgʻriligi; 

---

- eskizlar kartasida (detallarni tayyorlashning texnologik jarayonini yoki 
jarayonni bajarish uchun zarur boʻladigan eskizlarni, sxemalarni va jadvallarni oʻz 
ichiga oladigan) - oʻlchamlar, mahsulotga yoʻl qoʻyiladigan eng chekka 
chetlashishlar, yoʻl qoʻyilishlarning oʻzaro muvofiqligi; 
- jihozlar vedomostlarida (mazkur texnologik jarayonni bajarish uchun zarur 
boʻladigan texnologik jihozlar roʻyxatini oʻz ichiga oladigan) – oʻlchash 
vositalarini belgilashlarning toʻgʻriligi, ular mos keluvchi me’yoriy-texnik 
hujjatlarda aniq koʻrsatilgan boʻlishi lozim; 
- texnologik hujjatlarning spesifikasiyasida (texnologik hujjatlarning tarkibini 
belgilovchi) – eksperimental jarayonlarga texnologik yoʻriqnomalarning borligi, 
tasvirlanishning toʻliqligi, ular marshrut kartalaridan boshqa texnologik hujjatlarda 
nazorat uslublari tasvirlanishining toʻliqligiga mos kelmasligi mumkin; 
- texnologik jarayonning, tiplpshgan texnologik jarayonning kartalarida 
(operasiyalar va oʻtishlarni koʻrsatish bilan texnologik ketma-ketlikda detallar 
guruhining tayyorlanishining tiplashgan texnologik jarayonining tasvirlanishini va 
texnologik jihozlar vositalari toʻgʻrisidagi ma’lumotlarni oʻz ichiga oladigan) – 
yoʻl qoʻyilishlarning oʻzaro bogʻlanishi va aniqlik me’yorlarining nazoratni 
oʻtkazish uchun yaroqliligi, tasvirlanishning toʻgʻriligi, yetarliligi, toʻliqligi va 
aniqligi, tanlangan nazorat uslubining tejamkorligi.