Mavzu: Tizim xossalari va prisiplari

Ierarxiya tamoyili (ierarxiya yunonchadan ilohiy hukumronlik-quyida joylashgan elementlarni tashkil
etuvchi tarkibining itoat qilish tartibi va yuqorida joylashganlarning qat’iy belgilangan qadam bo‘yicha
xususiyatlari (ierarxik zinapoyalar) va quyi sathdan yuqori darajaga o‘tish) murakkab ko‘sathli
tizimlardagi tuzilmali munosabatlar turidir, xarakterlanuvchilarning tartiblanganligi, vertikal bo‘yicha
alohida sathlllarning orasidagi o‘zaro ta’sirini tashkillashtirilganligi. Ierarxik munosabatlar ko‘plab
tuzilmali xarakterga ega bo‘lgan tizimlarda mavjud, shuningdek Funksional differensatsiyasi, ya’ni
aniqlangan vazifalar aylanasini tadbiq qilish qobiliyatididir. Buning ustiga ko‘plab yuqori sathlarda
integratsiya, kelishishlik vazifalari amalga oshiriladi. Murakkab tizimlarning ierarxik tuzilishining
zarurligi ularda boshqarish axborotlarning yirik massivlarini qayta ishlash va qo‘llanilishi bilan
bog‘liqligiga asoslanadi, buning ustiga quyida joylashgan sathlarda qismli va konkret axborotlardan
foydalaniladi, tizimning faqatgina alohida aspektlarini qamrab oluvchi Funksionalligi, bundan yuqori
sathlarda umummlashtirilgan axborotlar ko‘riladi, xarakterlaydigan shart barcha tizimning
Funksionalligidir va tizimga taalluqli echimlar butun tizim uchun qaul qilinadi. Real tizimlarda ierarxik
struktura hech qachon mutlaqo qat’iy bo‘lmaydi, chunki ierarxiya quyi sathdagi avtonomiya bilan kichik
yoki katta quyi sathda yotuvchi avtonomiya bilan mos keladi va boshqaruvda har bir sathga tegishli
bo‘lgan o‘zini tashkillashtirish imkoniyati qo‘llaniladi.
Funksionallik tamoyili.
Tizimlilik tamoyili - funksiya elementlarini o‘zaro aloqasi jamlanmasini taqdim qiladi, kutilayotgan
natijaga erishishni kam muddat ichida, kam mehnat bilan moliyaviy va iqtisodiy sarf harajatni, atrof
muhitga kam miqdorda zarar keltirishini ta’minlaydi, kompleksli obekt kabi yangi texnikaga
yaqinlashishni ko‘zlaydi. U ob’ekt tadqiqotini bir butun deb, boshqa tarafdan esa kattaroq tizimning
qismi, qilinayotgan belgilangan munosabatdagi qolgan tizimlar
o‘rtasidagi joylashgan tahlil qilinayotgan o‘bekt sifatida talqin qilinadi. Bu holatda, tizimlilik prinspi
ob’ekt va predmetni har taraflalama qamrab oladi.