Мавзу: triangulyatsiya qator elementlarining aniqligini hisoblash azimut va bazis sharti uchun tenglashtirilgan mustaqil bo‘lmagan triangulyasiya qator elementlari aniqligining hisoblari

Мавзу: TRIANGULYATSIYA QATOR ELEMENTLARINING ANIQLIGINI HISOBLASH

AZIMUT VA BAZIS SHARTI UCHUN TENGLASHTIRILGAN MUSTAQIL BO‘LMAGAN TRIANGULYASIYA QATOR ELEMENTLARI ANIQLIGINING HISOBLARI
Aniqlikni hisoblash uchun tanlangan qatordan foydalanamiz. Faraz qilamiz qator ikkita boshlang‘ich tomonlar orasida joylashgan. Qatorning eng zaif bog‘lovchi tomonini belgilaymiz (u qatorning o‘rtasida joylashgan, bizning misolda To’ytepa ) .

a)Eng zaif tomon logarifmining o‘rta kvadratik xatosi:

(1)

logarifmbelgisining 6-chi hadi.

bu yerda:

boshlang‘ich tomon logarifmining o‘rta kvadratik xatosi.

qatordagi boshlang‘ich tomonlar orasidagi uchburchaklar soni.

aniqlanuvchi tomongacha bo‘lgan uchburchaklar soni.

burchak o‘lchash o‘rta kvadratik xatosi.
Eng zaif tomon o‘rta kvadratik xatosini nazorat qilish uchun ikkita bazisdan hisoblash mumkin va ulardan o‘rtachasi quyidagi formula bo‘yicha topiladi:

(2)

bu yerda

b) Baholanuvchi tomon nisbiy o‘rta kvadratik xatosi (5) formula bo‘yicha aniqlanadi.

Bizning misolimizdagi triangulyasiya qatori uchun quyidagiga ega bo‘lamiz

N = 11;n =6;

Unda (1) formulaga muvofiq, topamiz

.2
logarifm belgisining 6-chi hadi.

Nazorat qilish uchun quyidagi hisoblashni bajaramiz. T1 bazisidan:

T2 bazisidan:

O‘rtacha vazniy qiymat:

Nazorat natijasida ikkichi marotaba eng zaif tomon logarifmining o‘rta kvadratik xatosini aniqladik (1,8va1,9logarifm belgisining 6-chi hadi.), bu esa hisoblashlarning to‘g‘riligini tasdiqlaydi.

Quyidagi formulaga muvofiq baholanuvchi tomon nisbiy o‘rta kvadratik xatosi (To’ytepa):
= = ≈
v) Eng zaif tomon azimutining o‘rta kvadratik xatosi:

(3)
Bu yerda: - boshlang‘ich tomon azimutining o‘rta kvadratik xatosi.

Qolgan belgilashlar (1) formuladagi kabibelgilanadi.

Bizning tarmoqdagi To’ytepa zaif tomon uchun quyidagiga ega bo‘lamiz:
= 1.93

g)bo‘ylama siljish o‘rta kvadratik xatosi:

(4)

d)ko‘ndalang siljish o‘rta kvadratik xatosi:

(5)

ye)boshlang‘ich punktga nisbatan oxirgi punkt holatining o‘rta kvadratik xatosi- umumiy siljish(10) formula bo‘yicha aniqlanadi.

(4) va(5) formulalardagi belgilashlar(8), (9) va (10) formulalardagi kabi

belgilanadi.

5) formula bo‘yicha
(10) formula bo‘yicha
Mustaqil va mustaqil bo‘lmagan triangulyasiya qator elementlari aniqligining tahlili
3-jadval

Triangulyasiya qator elementlari aniqligining xarakteristikasi	Mustaqil qator	Mustaqil bo‘lmagan qator
1.Bog‘lovchi tomon nisbiy o‘rta kvadratik xatosi 2.Bog‘lovchi tomonlar azimutining o‘rta kvadratik xatosi 3. bo‘ylama siljish 4. Ko‘ndalang siljish 5.Umumiy siljish	1:140000 7.84" 0,407 m 0,08 m 0,415 m	1:197000 1.93" 0,272 m 0,07 m 0,280 m

Taqqoslash natijalariga ko‘rinayaptiki, agar triangulyasiya qatori ikkita tomondan bazis va Laplas azimutlari bilan ta'minlansa, (agar qator mustaqil bo‘lmasa) unda uni elementlarining aniqligi oshadi.