Мавзу: Тупроқ органик қисмининг келиб чиқиши, таркиби, ҳоссалари аҳамияти

Tuproq biotasining tuproq
unumdorligidagi ahamiyati

Тупроқда ҳаёт кечирадиган барча жонзотлар 3 гуруҳга бўлинади:

Тупроқда ҳаёт кечирадиган барча жонзотлар 3 гуруҳга бўлинади:

Геобионтлар - Тупроқда доимий яшайдиган жонзотлар (ёмғим чувалчанглари, кўпоёқлилар ва бошқалар).

Геофиллар – ҳаётининг бир қисмини тупроқда ўтказадиган ҳайвонлар (ҳашорат личинкалари).

Геоксенлар – тупроқда вақтинча яширинадиган ҳайвонлар (м-н, заҳарли тошбақа ва баъзи ҳашоратлар).

Тупроқда яшовчи организмлар ўлчамига қараб қуйидаги гурухларга бўлинади

нанофауна
микрофауна
мезофауна
макрофауна
Umurtqasiz hayvonlarning umumiy miqdori - chuvalchanglar, oyoqdumlilar, shoxchalar, artropodlar –
1 m2 uchun o'nlab millionlarga etadi.
Kemiruvchilar va ularning uylari dasht tuproqlarida gektariga 2-4 mingni tashkil etadi.
Har yili yomg’ir chuvalchanglarining ichaklaridan turli xil tabiiy zonalarda 50 dan 600 tonnagacha mayda tuproqgacha o'tadi.
TUPROQ PAYDO BO’LISHIDA ZAMBURUG’LAR
Tuproq mikoflorasining biologik xilma-xilligi 100 mingdan ortiq turga bo’linadi. Tuproqdagi o'simlik qoldiqlari, mikorrizalar, likenlashtiruvchi zamburug’larning asosiy kamayishi tog 'jinslaridagi organizmlardir.
Caloplaca flavescens
Arbuscular mycorrhiza
TUPROQ BAKTERIYALARI
Mikroorganizmlarning eng ko'p sonli guruhi bu 1 g tuproq uchun bir necha milliard bo’lishi.
Hayvonlar qoldiqlarining asosiy reduktorlari, azot fiksatsiyasi simbionlari va boshqalar.
Aktinomitsetalar - sellyuloza, lignin, gumus moddalarni parchalashga qodirdir
TUPROQ SUV O’TLARI
Botrydium granulatum
Tuproq suvo'tlarining biologik xilma-xilligi 2000 ga yaqin
1 g tuproqdagi hujayralar soni 5 mingdan 1,5 milliongacha, 0-10 sm qatlamdagi biomassa 1 ga uchun yuzlab kilogrammga etishi mumkin.
Diatomlar kremniy va kaltsiy birikmalarining aylanishida muhim rol o'ynaydi
Тупроқдаги умуртқасиз ҳайвонлар 19 синф ва 10 типга бўлинади. Буларнинг ичида ҳашоратлар синфи энг йирик гуруҳларни, яъни 1 -1,5 миллион турли турдаги ҳайвонларни ўз ичига олади. Улар ҳаётининг 95 фоизи тўлиқ ёки қисман тупроқ билан боғлиқ.
Тупроқлар диагностикасида Зоологик услублардан кенг фойдаланилади.
Масалан, В.В.Докучаев ўзининг тупроқшунослик бўйича ўқиган маърузасида энтомологнинг ушбу сўзларини келтириб ўтган: «Менга дунёнинг турли жойларидан ҳар хил пашша (чивин) ларни олиб келинглар ва мен у ерда қандай тупроқлар тарқалганлигини айтаман»
Кўпоёқлилар синфига мансуб кивсяклар тупроқ ифлосланишини аниқлашда ёрдам беради. Унинг терисида радиоактив элементлар (стронций, уран) ва оғир металлар (қўрғошин) тўпланади.