Mavzu: Umumiy ma`lumot

Yerning shakli
Erning aylanasi va diametri farqlanadi, chunki uning shakli haqiqiy sfera o'rniga yoyilgan speroid yoki ellipsoid deb tasniflanadi. Demak, hamma joylarda teng aylana bo'lish o'rniga, qutblar sindirilgan bo'lib, bu ekvatorda shlangga olib keladi va shuning uchun u erda katta devor va diametr mavjud.
Yer ekvatorida ekvatorial shlanglar (42,72 km) o'lchab, sayyora aylanishi va tortishishidan kelib chiqadi. Gravitatsiya o'zi sayyoralar va boshqa samoviy jismlarni shartnoma tuzish va shar shaklini hosil qiladi. Buning sababi, ob'ektning barcha massasini imkon qadar tortishish markaziga (Yerning yadrosi) yaqinlashtirishi.
Yerni aylanayotganligi sababli, bu soha markazdan qochiruvchi kuch tomonidan buzilgan. Bu ob'ektlar tortishish markazidan tashqariga chiqishga sabab bo'lgan kuchdir. Shuning uchun, Yer aylanayotganda, markazlashtiruvchi kuch ekvatorda eng katta bo'ladi, shuning uchun u erda engil tashqariga chiqadigan chuqurlikka sabab bo'ladi, bu mintaqa yanada kengroq diametri va diametrini beradi.
Mahalliy topografiya Er shaklida ham rol o'ynaydi, ammo global miqyosda uning roli juda kichik. Dunyoda mahalliy lokalizatsiyaning eng katta farqlari dengiz sathidan 29035 fut (8,850 m) balandlikda
Geodeziya fani va uning vazifalari
Geodeziya fani va vazifalari haqida malumot. Geodeziya – Yerning shakli va kattaligini o‘rganishda, yer yuzidagi nuqtalarning bir-biriga
nisbatan o‘rnini aniqlashda, yer yuzining karta, plan va profillarini tuzishda, hamda injenerlik inshootlarini barpo etishda bajariladigan o‘lchashlar nazariyasi va praktikasi haqidagi fandir.
“Geodeziya” – grekcha so‘z bo‘lib, “geo” – er, “deziya” – bo‘lish demakdir.
Geodeziyaning asosiy vazifasi: Yerning shakli va kattaligini, hamda gravitatsion maydonini aniqlash.
Geodeziyaning ilmiy vazifasi:
1. Yer yuzasining gorizontal va vertikal harakati, qit’alar siljishi, okean, dengiz suv satxining
bir-biridan farqi, “Yer qutbini” o‘zgarishini aniqlash.
2. Quyosh sistemasidagi planetalarning karta va planlarini tuzish.
3. Quyosh sistemasidagi planetalarni shakli va kattaligini aniqlash.
4. Yer va quyosh sistemasini boshqa sistemalarda nuqtalarni yagona koordinatalarini aniqlash.
5. Tabiiy resurslarni o‘zlashtirishda geodezik ishlarni bajarish.
Mamlakat mudofaa qobiliyatini oshirishda geodezik ishlarni bajarish.
Geodezik ishlarda – asosan geodezik o‘lchashlar ishlatiladi. Bunda xilma xil geodezik
asboblar ishlatiladi. Umuman, o‘lchash ishlarini tashkil qilish, o‘lchashlarda ishlatiladigan asboblarni o‘rganish va ular bilan ishlash geodeziyaning vazifasiga kiradi.
Geodeziyani boshqa fanlar bilan bog‘liqligi. Yerning sun’iy yo‘ldoshlarini geodezik
maqsadlarda kuzatishda, geodezik tayanch shaxobchalarni barpo etishda, yer yuzidagi nuqtalarning geografik koordinatalarini aniqlashda astronomiyafaniga tayanadi. Yerning shaklini o‘rganishda va kattaligini aniqlashda geodeziya gravimetriya, geologiya, geofizika va boshqa fanlar ma’lumotidan foydalaniladi.