Mavzu: vitaminlar fermentlarning tuzilishi va spesifikligi allosteric fermentlar

Fermentlar oqsil tabiatli biologik katalizatorlardir. “Ferment” atamasi (lat. fermentum – achish) XVII asr boshlarida gollandiya olimi Van Gelmont tomonidan taklif etilgan bolib, u spirtli bijgish uchun qollanilgan edi. Dastlabki davrda ferment sozi faqat achish jarayoni bilan bogliq holda qabul qilinib, achitqilarning ozi achish fermenti deb qaralgan hamda ularning ta’siri tirik organizm bilan bogliq, degan xulosaga kelingan. Hujayradan tashqarida ta’sir etadigan biokatalizator, ya’ni tashkil topmagan fermentlar 1878 yilda Kyune tomonidan fanga kiritilgan enzim (yunoncha enzym – “achitqi ichida” degan ma’noni bildiradi) nomi bilan yuritila boshlandi. 1897 yili Byuxner tomonidan hujayradan glyukozani tirik achitqilar singari etil spirt va karbonat angidridga parchalaydigan erkin achitqi ekstrakti olindi hamda ferment va enzim nomlari orasidagi farq yoqoldi. Hozirgi vaqtda ferment va enzim sozlari tola sinonim bolib, bir ma’noda qollaniladi hamda adabiyotlarda har ikkala atamadan deyarli teng foydalaniladi. Oqsillar struktura tuzilishining barcha xususiyatlari fermentlar uchun ham tegishlidir. Ular ham 4 ta tuzilish darajasiga ega: birlamchi, ikkilamchi, uchlamchi va tortlamchi. Tortlamchi strukturaga ega fermentlar protomer (subbirliklar) dan tuzilgan. Barcha oqsillar singari fermentlar ham oddiy (protein-ferment) va murakkab (proteid-ferment) ga bolinadi. Murakkab fermentlar apoferment – oqsil qismi va oqsil bolmagan qism – kofaktorlardan iborat. Fermentlarning kofaktorlari bular – metall ionlari va kofermentlar(organik birikmalar)dir. Apoferment va kofaktorlar alohida bolganda katalizator sifatida faollikka ega bolmaydi. Apoferment va kofaktor alohida faol emasdir (https://fayllar.org/ajiniyoz-nomidagi-nukus-davlat-pedagogika-institutining-fanlar.html), ularning birikishi faol fermentni hosil qiladi va uni xoloferment deyiladi.

• Fermentlar oqsil tabiatli biologik katalizatorlardir. “Ferment” atamasi (lat. fermentum – achish) XVII asr boshlarida gollandiya olimi Van Gelmont tomonidan taklif etilgan bolib, u spirtli bijgish uchun qollanilgan edi. Dastlabki davrda ferment sozi faqat achish jarayoni bilan bogliq holda qabul qilinib, achitqilarning ozi achish fermenti deb qaralgan hamda ularning ta’siri tirik organizm bilan bogliq, degan xulosaga kelingan. Hujayradan tashqarida ta’sir etadigan biokatalizator, ya’ni tashkil topmagan fermentlar 1878 yilda Kyune tomonidan fanga kiritilgan enzim (yunoncha enzym – “achitqi ichida” degan ma’noni bildiradi) nomi bilan yuritila boshlandi. 1897 yili Byuxner tomonidan hujayradan glyukozani tirik achitqilar singari etil spirt va karbonat angidridga parchalaydigan erkin achitqi ekstrakti olindi hamda ferment va enzim nomlari orasidagi farq yoqoldi. Hozirgi vaqtda ferment va enzim sozlari tola sinonim bolib, bir ma’noda qollaniladi hamda adabiyotlarda har ikkala atamadan deyarli teng foydalaniladi. Oqsillar struktura tuzilishining barcha xususiyatlari fermentlar uchun ham tegishlidir. Ular ham 4 ta tuzilish darajasiga ega: birlamchi, ikkilamchi, uchlamchi va tortlamchi. Tortlamchi strukturaga ega fermentlar protomer (subbirliklar) dan tuzilgan. Barcha oqsillar singari fermentlar ham oddiy (protein-ferment) va murakkab (proteid-ferment) ga bolinadi. Murakkab fermentlar apoferment – oqsil qismi va oqsil bolmagan qism – kofaktorlardan iborat. Fermentlarning kofaktorlari bular – metall ionlari va kofermentlar(organik birikmalar)dir. Apoferment va kofaktorlar alohida bolganda katalizator sifatida faollikka ega bolmaydi. Apoferment va kofaktor alohida faol emasdir (https://fayllar.org/ajiniyoz-nomidagi-nukus-davlat-pedagogika-institutining-fanlar.html), ularning birikishi faol fermentni hosil qiladi va uni xoloferment deyiladi.