Mavzu: Vorislik sinflarini yaratish va foydalanish Bajardi: M. Soqiyeva

Ma’lumotlarga murojaat turlari va vorislik

Murojaat turlari	public	protected	private
Asos sinf	yes	yes	yes
Voris sinf	yes	yes	no
Boshqa sinf (yoki main funksiya)	yes	no	no

private murojaat turi orqali voris sinfni yaratishga misol.
class base {
int i, j;
public:
void set(int a, int b) { i=a; j=b; }
void show() { cout << i << " " << j << "\n";}
};
// asos sinfning public a’zolari, voris sinfda private huquqiga o’tadi.
class derived : private base {….}
int main()
{
derived ob(3);
ob.set(1, 2); // error, set() metodiga ruxsat yo’q
ob.show(); // error, show() metodiga ruxsat yo’q
return 0;
}
Vorislik va sinfning himoyalangan (protected) a’zolari\
• Protected kalit so’zi vorislik mexanizmini tashkil qilish uchun ishlatiladi va qulaylik vujudga keltiradi.
• Asos sinfning private a’zolariga dasturning boshqa bir qismi (misol uchun boshqa sinf yoki main() funksiyasi) yoki voris sinf tomonidan to’g’ridan to’g’ri murojaat mavjud emas
• Lekin asos sinfning protected a’zolari, boshqa sinf yoki main() funksiya uchun yopiq bo’ganiga qaramasdan, voris sinf tomonidan murojaat mavjuddir.
Asos sinfning protected a’zolari
class base {
protected:
int i, j; // asos sinf uchun private, lekin voris sinf uchun ochiq
public:
void set(int a, int b) { i=a; j=b; }
void show() { cout << i << " " << j << "\n"; }
};
class derived : public base {
int k;
public:
void setk() { k=i*j; } // i va j voris sinf uchun ochiq
void showk() { cout << k << "\n"; }
};
int main()
{
derived ob;
ob.set(2, 3); // OK, voris sinf uchun ochiq, chunki public
ob.show(); // OK, voris sinf uchun ochiq, chunki public
ob.setk(); ob.showk(); // voris sinf metodi, murojaat turi public, demak ochiq
return 0;
}
Asos sinf konstruktoriga qiymat jo’natish
Quyidagi forma orqali asos sinf konstruktoriga parametr orqali qiymat jo’natishimiz mumkin:
voris-sinf-konstruktori(arg-lar) : asos-sinf1(arg-lar),
asos-sinf2(arg-lar),
// ...
asos-sinfN(arg-lar)
{
// voris sinf konstruktor tanasi
}
Asos sinf konstruktoriga qiymat jo’natish
class base {
protected: int i;
public:
base(int x) { i=x; }
};
class derived: public base {
int j;
public:
derived(int x, int y): base(y) // Asos sinf konstruktorini chaqirish
{ j=x; }
void show() { cout << i << " " << j << "\n"; }
};
derived ob(3, 4);
ob.show(); // natija 4 3

Xulosa

Xulosa qilib aytganda men ushbu kurs ishini tuzish davomida juda ko’plab yangi bilimlar olishga erishdim.
Mustaqil O’zbekistonimiz kelajagi biz yoshlarning qo’lida. Demak har birimiz ushbu ma’suliyatni his qilib, chuqur bilim olishimiz zarur. Shundagina vatanimiz jahon hamjamiyatida yuqori o’ringa chiqadi. Vatanimiz gullab yashnashi uchun har birimiz o’z hissamizni qo’shishimiz kerak.

Adabiyotlar

1. 
   Троелсен Эндрю, Джепикс Филипп | Язык программирования C# 7 и платформы .NET и .NET Core. Вильямс. 2018.
   
2. 
   Troelsen, P. Japikse. Pro C# 8 with .NET Core. Foundational Principles and Practices in Programming. Apress, 2020
   
3. 
   Кристиан Нейгел, Билл Ивьен, Джей Глинн, Карли Уотсон, Морган Скиннер. C# 4.0 и платформа .NET 4 для профессионалов. – Изд. Вильямс, 2011, 1440 с.
   
4. 
   Christian Nagel. PROFESSIONAL C# 7 and .NET Core 2.0. Wrox, 2018.
   
5. 
   Madraximov Sh.F., Ikramov A.M. C++ tilida programmalash bo’yicha masalalar to’plami. O’quv qo’llanma // Toshkent, O’zbekiston Milliy Universiteti, “Universitet” nashriyoti, 2017. 160 bet
   
6. 
   https://metanit.com/sharp/tutorial/3.7.php