Mavzu: Xitoy iyerogliflari kalitlar tizimi. Fxit-2202 guruh talabasi Akbaraliyeva Zarnigor

Mavzu:Xitoy iyerogliflari
kalitlar tizimi.
FXIT-2202 guruh talabasi Akbaraliyeva Zarnigor

O	Kalitli belgi o‘zida biron bir grafik element yoki ma’lum bir mazmunli sodda iyeroglifni mujassam etadi. Kalitli belgi, murakkab iyerogliflarning
O

Kalitli belgi o‘zida biron bir grafik
element yoki ma’lum bir mazmunli sodda iyeroglifni mujassam etadi.
Kalitli belgi, murakkab iyerogliflarning tarkibiy qismi bo‘lib, yozilayotgan iyeroglif qaysi sohaga qaratilayotgan so‘zning ma’naviy ko‘rsatkichi o‘rnida ishtirok etadi.
Iyerogliflar tarkibida kalitli belgilarning o‘rni va vazifasi
Masalan, 舟 zhou“qayiq” kalitli
belgi sifatida
iyerogliflarning
tarkibiy qismi
bo‘lib, kema yoki
qayiq ma’nosini
bildiradi.
Kalitli belgi 虫 chong “hayvon, hashorat” butun bir iyeroglif hayvon yoki hashorat ma’nosida kelishini bildiradi.
六 tepa “kaliti”;

京 jing - “poytaxt”;

交 jiao - “berib yubormoq”;

亨heng “manfaatdor bo‘lmoq” kabilarda ishlatiladi.

疒kaliti:
病 bing - “kasllik”;
疼teng - “og‘riq”;

疫 yi - “charchoq” iyerogliflarni yasashda qo‘llanadi.
Ko‘pgina kalitli belgilar hozirda faqat murakkab iyerogliflarning elementi sifatidagina qo‘llaniladi. Masalan:
木 mu - “daraxt”, 禾 he - “non” kabi kalitlar. Bu belgilar, odatda, murakkab iyerogliflar bilan kelganda deyarli iyerogliflarning chap tarafida joylashadi.
Iyerogilflar tarkibidagi kalitli belgi, o‘rnatilgan aniq bir qoida asosida qat’iy bir o‘rin egallaydi. Masalan:
松 song, 机 ji, 科 ke, 秋 qiu, 收 da esa 收 o‘rmoq iyerogliflarning o‘ng qismida keladi. 收 shou – “qabul qilmoq”.
扌
打da - “urmoq”;
把ba – “ushlamoq”;
抄 chao - “daqiqa”;
亻
作 zuo - “qilmoq”;
像 xiang - “surat”;
Hozirda murakkab iyerogliflarning
ko‘p qismida kalitlar chap tarafda joylashgan.
Kalitlar o‘ngdan, tepadan, ichidan va hattoki murakkab iyerogliflarni qamrab olib ham joylashishi mumkin. 戈 - 我 成 或. 页 - 领 题 预. 见 - 视 亲 观. 刂- 到 别. 阝- 那 部 邮
宀 - 定 室 完. 广 - 座 底 度. 雨 - 雪 零 需. 户 - 扁 房 扇.
Murakkab iyerogliflarning tepa qismida joylashgan kalitlar:
皿 - 盒 盍 益. 贝 - 贵 费 买.
Murakkab iyerogliflarning pastki qismida joylashgan, kalitlar.
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!!! 谢谢