Mavzu: Yengil atletika. Qisqa masofaga yugurishga qaysi masofalar kiradi va ular haqida malumot bering?Qisqa masofaga qaysi startdan chiqiladi?

Moddalarning o‘simlik hujayrasiga kirish. membranalarida quyosh yorug‘lik nur energiyasi qabul qilinadi va transformatsiyalanadi. Endoplazmatik retikulum kabi boshqa organoidlaming membranalari hujayrada fermentativ reaksiyalar amalga oshuvchi muhim sohalar hisoblanadi. 0 ‘simlik va mikroorganizmlar hujayralariga oziq moddalarning o4ishi ikki tipda: diffuziyon va stereokimyoviy o ‘tishi asosida boradi. Diffuziya - moddaning yuqori konsentratsiyali sohasidan past konsentratsiyali sohaga tomon tashilish jarayoni hisoblanadi. 1. Passiv diffuzion o ‘tishda hujayra membranasida eruvchan moddalargina o ‘ta oladi. Buning uchun energiya talab qilinmaydi. Passiv diffuziyada faqat hujayra membranasida eruvchan modda­ largina o ‘ta oladi. Buning uchun energiya talab qilinmaydi. 2. Hujayra membranasida erimaydigan moddalar aktiv diffuzion tipda o ‘tadi. Bunda ATF energiyasi sarflanadi hamda vodorod ishtirok etadi.
3. Hujayraga membranasidan moddalarning o ‘ziga xos passiv stereokimyoviy hodisaga ko‘ra o‘tishi uchun energiya talab qilinmaydi. Hujayra ichiga o‘tadigan modda membranada o ‘mashgan maxsus oqsil permeaza bilan kompleks birikma hosil qiladi. Shundan so‘ng tashqi muhitdagi modda hujayra ichiga qabul qilinadi. Erkin qolgan permeaza fermenti yana boshqa yangi molekulani o ‘ziga biriktiradi. 4. Hujayra membranasiga moddalarning o ‘ziga xos faol stereokimyoviy hodisaga ko‘ra o:tishi ancha murakkab bo‘lib, u faol diffuziyaga o ‘xshaydi. Bunda ham energiya va aktiv vodorod talab qilinadi. Lekin bu jarayonda birikmalar hujayra ichiga fermentlar yordamida qabul qilinadi. Permeaza fermentlari sitoplazmaning o‘tkazuvchanlik xususiyatini kuchaytiradi. Lekin bu ferment mikroorganizmlarda mavjudligi aniqlangan. Hujayra po ‘sti pektin, selluloza, gemitselluloza, oqsil va boshqa moddalardan iborat bo‘lishi mumkin. Bu yerdagi oqsil molekulalari manfiy va musbat zaryadga ega bo‘lgani uchun muhitdagi kation yoki anionni o'ziga bog‘lab oladi.
Diffuziya jarayoni amalga oshishi davomida atom va molekulalar konsentratsiya gradiyenti asosida harakatlanadi, ya’ni konsentratsiyasi yuqori sohadan konsentratsiyasi past sohaga tomon harakatlanishi qayd qilinadi. Atom va molekulalar doimiy tarzda, tasodifiy harakatlanish holatida boMganligi uchun, diffuziya jarayoni yuz beradi, bunda ular o‘zaro to'qnashishi qayd qilinadi. Zarrichalar boshqazarrachalarga to'qnashishi amalga oshmaguniga qadarjto'g'ri chiziqli tavsifda harakatlanadi. To'qnashishdan keyin, zarrachaning boshlang'ich harakatlanish yo'nalishi o'zgaradi va boshqa yo'nalishda harakatlana boshlaydi. Yakuniy holatda zarrachalar muhit tarkibida bir jinsli tavsifda taqsimlanadi. Hatto, zararchalar harakatlanishda davom etishi va o'zaro to'qnashishi kuzatilsa|-da, bu holatda muhit tarkibida ularning taqsimlanish holati ideyarli o'zgarishsiz holatda qoladi. Osmos - bu suv molekulalarining suv o'tkazuvchanlik xossasiga ega bo'Igan membrana orqali yuqori konsentratsiyali muhit tomonidan konsentratsiyasi past muhit tomonga yo'nalishda о'tishi jarayoni hisoblanadi.

v