Mavzu: Yutilgan nurlar energiyasini dozimetrik baxolash

Mavzu:Yutilgan nurlar energiyasini dozimetrik baxolash

Sog'liqni saqlash fizikasi va nurlanishdan himoya qilish sohalarida radiatsiya dozimetriyasi , odatda inson tanasi tomonidan yutilgan ionlashtiruvchi nurlanish dozasini o'lchash, baholash deganidir. Nurlanish dozasi- ichki hamda tashqi yutilgan yoki nafas olayotganda radioaktiv moddalar,radiatsiya manbalari tomonidan yutilgan nurlanishni baholashda qo'llaniladi.

• Sog'liqni saqlash fizikasi va nurlanishdan himoya qilish sohalarida radiatsiya dozimetriyasi , odatda inson tanasi tomonidan yutilgan ionlashtiruvchi nurlanish dozasini o'lchash, baholash deganidir. Nurlanish dozasi- ichki hamda tashqi yutilgan yoki nafas olayotganda radioaktiv moddalar,radiatsiya manbalari tomonidan yutilgan nurlanishni baholashda qo'llaniladi.
• Ichki dozimetriyani baholash turli xil monitoring, biologik-tahlil qilish yoki radiatsiyaviy tasvirlash usullariga tayanadi, tashqi dozimetriya esa dozimetr yordamida o'lchovlarga asoslanadi yoki boshqa radiologik himoya vositalari tomonidan o'tkazilgan o'lchovlar orqali aniqlanadi.

Radiatsiya turlari

• Beta nurlari. Ular o'rtacha ionlashtiruvchi ta'sirga ega. Bu tarqalish muhitining zichligiga bog'liq. Ularning yuqori xavfliligi ularning sezilarli penetratsion kuchi bilan bog'liq. Shunday qilib, oddiy kiyim ulardan himoya qila olmaydi. Sizda maxsus kostyum yoki qopqoq bo'lishi kerak. Ushbu turdagi nurlanish uchun nisbatan xavfsiz tezlik 0,2 µSv/soat.
• Gamma nurlari. Ular optimal hayotni o'tkazish uchun jiddiy xavf tug'diradi. Ularning qisqa to'lqinlari bor, shuning uchun juda ko'p halokatli va penetratsion energiya chiqariladi. Aytish kerakki, odam o'limga olib keladigan dozani olmaguncha ularning ta'sirini sezmasligi mumkin.

Dozimetrlar

• Ushbu qurilmalar barcha turdagi ta'sirlar yig'indisining qiymatini aniqlash yoki gamma nurlari yoki rentgen nurlaridan olingan doza tezligini aniqlash uchun ishlatiladi. Ularning sensorlari gaz bilan to'ldirilgan ichki ionlash kameralari. Bundan tashqari, ssintilatsiya va gazni chiqarish hisoblagichlari ham mavjud. Ushbu qurilmalar statsionar yoki portativ bo'lishi mumkin. 

O'lchov birliklari

• Radiatsiya dozasining bir qancha o'lchov birliklari mavjud, shu jumladan yutilgan doza ( D ) va u quyidagilar bilan o'lchanadi:
• grey (Gy)-massa birligi uchun yutilgan doza qiymati, shuningdek ( J ·kg -1 )
• ekvivalent doza ( H )-Zivertlarda (Zv) o'lchanadi
• Effektiv doza ( E )- zivertlarda o'lchanadi
• Kerma (K) grey bilan o'lchanadi
• doza maydoni qiymati (DAP)-grey santimetrda2 da o'lchanadi
• doza uzunligi qiymati (DLP)-grey santimetrda o'lchanadi
• rad - 1 rad = 0,01 Gy = 0,01 J/kg sifatida belgilangan yutilgan nurlanish dozasining eskirgan birligi
• Rentgen - rentgen nurlarining ta'sir qilish uchun eski o'lchov birligi
• Har bir o'lchov odatda oddiygina "doza" deb ta'riflanadi, bu chalkashlikka olib kelishi mumkin. SI birliklar sistemasida bo'lmagan birliklar hali ham qo'llaniladi, ayniqsa AQShda, doza ko'pincha radlarda va doza ekvivalenti remlarda o'lchanadi. Ta'rifga ko'ra, 1 Gy = 100 rad va 1 Sv = 100 rem.

Рентгеи-радиологикхоналарвабўлнмлардаионҳосилқилувчн

Рентгеи-радиологикхоналарвабўлнмлардаионҳосилқилувчн

нурларнианиқла шв аўлчашучунқўлланиладига насбобла р

қуйидагигуруҳларгабўлинади:

1.Рентгенвагамм анурларинин гдозасин иўлча шучун

қўлланиладиганрентгенометрлар(конденсаторлар,дозиметрКИД,

рентгенометрРМ-2).

2 .Хизматчиларнингишжойларидагинурланишдозасин и

ўлчашучунқўлланиладиганрентгенометр(микрорентгеномет р

МРМ-2ваб.).

3.Ишвақтидахизматчиларнингшахсийнурланишдозасини

аниқла бберадигандозиметрлар(КИД-3 ,шахсийдозиметрлар

комплекти) .

4.Хоналарнинградиоактивмоддаларбиланзарарланганини

аниклайдиганрадиометрлар(ТИСС ,ЛУЧваб.).

Радиоактивмоддаларнингорганизмдагимикдоринианиқлаш

учунқўлланиладига нрадиометрг аДСУ-68,Комета,Гамма-тонограф-ГТ- 2киради.

Ходимла рв абеморларн инурланишда нсақла ш

Ходимла рв абеморларн инурланишда нсақла ш

рентгендиагностикакабинетидааппаратнитарти ббилантўғри

ўрнатишга,конструктив-техникақоидаларинингбажарилишига,

техниканин гтўғр иишлашига ,нурланишда нсақлайдига н

замонавийварационалжамоаҳамдаиндивидуалишлатиладиган

воситаларга,рентгенкабинетиишинингтўғриташкилқилинишига,

нуртарқатувчиманбалардансаклаиишқоидаларигатўғририоя

қилишга,ишжойларинингтартиблиравишдадозиметрикназорат

қилинишигаваходималарниҳарйилимақсадлитиббийқўриқдан

ўтказибтуришгабоғлиқ.

КичикдозаниўлчашучунгазоразрядҳисобловчиГейгер-Мюллер

КичикдозаниўлчашучунгазоразрядҳисобловчиГейгер-Мюллер

асбобиқўлланилади.Ушишадантайёрланганцилиндрбўлиб,

ўртасидаўқбўйлабмусбатзарядгаэгасимтарангтортилган,у

деворданизоляцияқилинган.Цилиндрнингдевориманфийэлектродга

эга.Хисоблагичюқорикучланишлиэлектртармоғигауланади.Нурлар

таъсиридацилиндрдаионларпайдобўладивауларэлектродлар

томонсилжийди,худдиионизационкамерадагигаўхшаб,ионларнинг

пайдобўлишикўпаядивагазоразрядгаолибкелади,шундаҳисоблагич

электрсхемасидабирдантокҳосилбўлади.