Analitik usulda yuzani aniqlash Joyda o‘lchangan chiziqlar va burchaklar natijalari bo‘yicha yer bo‘laklari yuzasini aniqlashda geometrik va trigonometrik formulalari qo‘llanadi. Bu formulalar juda ko‘p bo‘lib, quyida eng ko‘p qo‘llaniladigani ko‘rib chiqilgan.
Agar yer bo‘lakning chegarasi bo‘yicha teodolit yo‘l o‘tkazilgan bo‘lsa, unda uning yuzasini quyidagi formulalar orqali aniqlash mumkin. Uchburchak (6.1. shakl, ). Uchburchak yuzasini ikki tomon S1 va S2 hamda ular orasidagi β2 burchak orqali aniqlash mumkin. 6.1. shakl, dan ma’lumki, 2R=S1h, bu yerda h = S2 sinβ2 .
h - qiymatini (6.1.1.) ga qo‘yib, hosil qilamiz 2R=S1S2sinβ2. (6.1.2.) Geometrik shakllar va ularning elementlari.
To‘rtburchak. Uzunligi ma’lum to‘rt tomon S1, S2, S3, S4 va ikki qarama - qarshi burchaklar β1 va β2 (6.1. shakl, b) bo‘yicha, (6.1.2) formula asosida quyidagicha yozamiz 2R=S1S2sinβ2+S3S4sinβ4. (6.1.3) Beshburchak. Uzunligi ma’lum besh tomon va uch burchak β2, β4 va β5 bo‘yicha (75 - shakl, v), (6.1.2) formula asosida hosil qilamiz 2R = S1S2 sinβ2 + S3S4 sinβ4 + S4 S5 sinβ5 + S3 S5 sin(β4+β5 -1800). Oltiburchak (75 - shakl, g). Olti tomon va to‘rt burchaklar β2, β3 , β5, β6 bo‘yicha (6.1.4) formula asosida topamiz 2R = S1S2 sin β2+S2 S3 sinβ3+S1S3 sin(β2+β2 - 1800)+S4 S5 sinβ5+ +S5S6sinβ6+S4S6sin(β2+β6- 1800). (6.1.5)
Ushbu ko‘rinishdagi formulalarni har qanday n - burchaklar uchun hosil qilish mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |