Мавзу юзасидан маъруза матнлари IX мавзу: Жамиятнинг иқтисодий негизлари режа

2. Мулк шакллари. Барча мулк шаклларининг тенг ҳуқуқлилиги.

Ў збекистон Конституциясининг 53-моддаси қоидаларидан келиб чиқилса, Ўзбекистонда мулк турли шаклларда мавжуд бўлиши аён бўлади. Яна шу конституциянинг шу нормасида мамлакатда хусусий мулк ва умуммиллий бойлик ҳисобланувчи давлат мулки мавжудлигини кўриш мумкин. Умуммиллий бойлик ҳисобланувчи объектлар Конституцияда бевосита давлат мулки деб аталмаса-да бошқа қонунларда уларни давлат мулки мақоми кўрсатиб қўйилган.

Малумот учун⁶:



Ёдда тутинг⁷:

Кодекснинг 16 боби “Хусусий мулк”, 17 боби “Оммавий мулк”ка бағишланган. Кодекс нормаларига асоасан, хусусий мулк ҳуқуқи шахснинг қонун ҳужжатларига мувофиқ қўлга киритилган мол-мулкка эгалик қилиш, ундан фойдаланиш ва уни тассауруф этиш ҳуқуқидир. Хусусий мулк бўлган мол-мулкни миқдори ва қиймати чекланмайди. Бу ерда мулк қонун ҳужжаттларига мувофиқ қўлга киритилган деган сўзни маъноси кенг. Чунки қонун ҳужжатларида мулкни қўлга киритишнинг кўплаб йўллари кўрсатилган, масалан сотиб олиш, хусусийлаштириш, асраш, мерос олиш, ҳадя олиш, ютиб олиш ва бошқалар.
Қонун билан ман этилган айрим ашёлардан ташқари ҳар қандай мол-мулк хусуссий мулк бўлиши мумкин.
Мулкка бўлган ҳуқуқни вужудга келиш асослари “Фуқаролик кодекси”да белгиланган.
Мулкни иккинчи тури Оммавий мулкдир. Республика мулки ва маъмурий-ҳудудий тузилмалар мулкидан (муниципал мулк) иборат бўлган давлат мулки оммавий мулкдир, яъни оммавий давлат мулкига нисбатан қолланиладиган атама.
Ер, ер ости бойликлари, сув, ҳаво бўшлиги, ўсимлик ва ҳайвонат дунёси ҳамда бошқа табиий бойликлар, давлат ҳокимияти ва бошқаруви республика органларининг мол-мулки, давлат аҳамиятига эга бўлган маданий ва тарихий бойликлар, республика бюджетининг маблағлари, олтин захираси, давлатнинг валюта фонди ва бошқа фондлари республика мулкидир , шунингдек корхоналар ва бошқа мулкий комплекслар, ўқув, илмий, илмий тадқиқот муассалари ва ташкилотлари, интелектуал фаолият натижалари, башарти булар бюджет ёки давлатнинг ўзга маблағлари ҳисобидан яратилган ёки сотиб олинган бўлса, республика мулки бўлиши мумкин.