Mavzu: Zamonaviy operatsion tizimlar ilovalari. Operatsion tizimlarda virtual xotira tushunchasi

Rzryadlar 
Nomi 
Mazmuni 
(ishlatilishi) 
0 
MODE 
0-foydalanuvchi, 1-
supervizor 
1 
IDLE 
0-aktiv, 1-passiv 
2-5 
ID 
Protsessor 
identifikatori 
6-7 
CC 
Shart kodi 
8-11 
MASK 
Uzilish maskasi 
12-15 
Ishlatilmaydi 
16-23 
ICODE 
Uzilish kodi. 
0-разряд. Oddiy programma bajarilishida MODEq0 bo`ladi. 
Uzilish ro`y berganda MODE=1 bo`ladi va markaziy protsessorni 
supervizor holatiga o`tkazadi va imtiyozli buyruqlarni bajarish 
imkoniyati yuzaga keladi. SWning qiymati saqlanishidan oldin uzilish 

---

sababi 
ICODEga 
joylashtiriladi. 
SVC 
uzilishda 
ICODEda 
foydalanuvchi SVC buyrug`ida bergan qiymati (operand) saqlanadi. 
MASK maydoni uzilishni hal qilish jarayonini nazorati uchun 
ishlatiladi. U protsessor holatini aniqlovchi ma`lumotlarni yo`qotib 
qo`ymaslik uchun zarur. MASK maydonidagi har bir razryad ma`lum 
bir sinf uzilishini aniqlaydi. Razryadlarni 1 bo`lishi mos sinf 
uzilishlarining bajarilishiga ruxsat, 0-man qiladi. Oxirgi holatda uzilish 
niqoblanadi, ya`ni man qilindi deyiladi. Biroq bu uzilish yo`qolib 
ketmaydi, u apparat tomonidan eslab qolinadi va u kechiktirilgan deb 
hisoblanadi. Har bir sinf uzilishlariga uzilish prioretiti mos qo`yiladi. 
Eng yuqori prioritetga SVC uzilishlari ega, undan keyin programma 
uzilishlari va hakozo. Shu asosda MASK qiymati o`z prioritetiga teng 
va past bo`lgan uzilishlarga man qiluvchi etib aniqlanadi. Masalan, 1 
prioritetli uzilishda 1,2 prioritetiga ruxsat yo`q, undan yuqoriga ruxsat 
bor.  
Endi OT larga tеgishli asosiy tushunchalar bilan tanishganimizdan, 
hisoblash 
jarayonlarini 
tashkil 
etish 
aniq 
mеxanizmlarini 
o’rganganimizdan so’ng, hishacha zamonaviy OT lar xususiyatlarini 
ko’rib chiqamiz. 
Shuni ta'kidlash lozimki, eng zamonaviy bo’lib, hozirgi vaqtda MS 
kompaniyasining Windows oilasiga mansub OT lar hisoblanadi. Bu 
Windows 95/98/ME, Windows NT/2000 va Windows XP/2003 yangi 
avlodidir. 
Hozir esa, biz, MS maxsulotiga mansub bo’lmagan OT lar, UNIX ga 
o’xshash Linux va Free BSD, QNX va OS/2 larni ko’rib chiqamiz. Biz, 

---

UNIX oilasi OT larining arxitеktura xususiyatlarini ko’rib chiqamiz. 
QNX tizimi esa juda taniqli va eng yaxshi, rеal vaqt tizimlariga 
mansubdir. OS/2 OTi esa, amalda ishlatilmayapgan bo’lsa ham, u eng 
birinchi, bir nеchta opеratsion muhitni ho’llovchi to’lahonli va 
ishonchli multidasturli va multimasalali OT dir.