Mavzuga doir masalalar

1^0 teng bo‘lgan km. lar	Aylana
Parallelni umumiy uzunligi
111.3km		360^0	=	40068 km (40000km)
109.6 km		360^0	=	39456 km
104.6 km		360^0	=	37656 km
96.5 km		360^0	=	34740 km
85.4 km		360^0	=	30744km
71.7 km		360^0	=	25812 km
55.8 km		360^0	=	20088 km
38.2 km		360^0	=	13752km
19.4 km		360^0	=	6984km
0 km		360^0	=	0 km

Yer aylanasi 360⁰ ga teng. 40075: 360⁰ = 111.3 km
Demak, ekvatorda bir gradus yoyining uzunligi 111.3 km. ga teng.
Ekvatordan shimolga va janubga borgan sari paralellar orasidagi masofa qisqarib boradi.
Barcha meridianlar uzunligi bir xil. Har bir meridian yarim doira shaklida, ya’ni 180⁰ ga teng.
Meridian 180⁰ · 111⁰= 20000km.
Ya’ni, yarim aylana 20000:180⁰ = 111 km
Demak meridianlarda 1 ⁰ yoyining uzunligi 111 km. ga teng.
4-masala: 170⁰ shq. uzunlikdan, ya’ni “A” nuqtadan 60⁰ sh. kenglik bo‘ylab bir vaqtda 2 ta samolyot havoga ko‘tarildi. Bu samolyotni birinchisi 300 km/soat tezlikda, ikkinchisi esa 400 km/soat tezlikda “B” nuqtaga tomon parvoz qildi. Ular 20⁰ shq.uzunlik va 60⁰ sh. kenglikdagi ”B” nuqtaga qancha soat farq bilan yetib keladi .
Yechimi: Eslatma: 60⁰ kengliklarda 1⁰ – 55.8 km.ga teng!
1). 170⁰ -20⁰ = 150⁰ · 55.8 =8370 km : 300km/soat =27soat 54 minut
2). 170⁰ -20⁰ = 150⁰ · 55.8 =8370 km : 400km/soat =20 soat 54 minut
Demak: 1-samolyot 27soat 54 minut 27⁵⁴-20⁵⁴ =7
2-samolyot 20 soat 54 54 minut


Javob: Samolyotlar 7 soat farq bilan yetib keladi.

Mustaqil ishlash uchun topshiriqlar

1. 
   Yarimsharlar tabiiy xaritasidan 40⁰ shimoliy kenglik va 15⁰ sharqiy uzunlikda joylashgan vulqonni toping va nomini ayting.
   
2. 
   50⁰ shimoliy kenglik va 14⁰ sharqiy uzunlikda bir mamlakatning poytaxti joylashgan. Bu qaysi davlat va uning poytaxti qaysi shahar?
   
3. 
   Xarita va globusdagi daraja to’ridan foydalanib quyidagi geografik koordinatalarda qaysi vulqonlar joylashganligini aniqlang:
   

1. 
   55⁰ shimoliy kenglik va 161⁰ sharqiy uzunlik;
   
2. 
   40⁰ shimoliy kenglik va 15⁰ g’arbiy uzunlik.
   

4. 
   Quyidagi geografik koordinatalarda qaysi orollar joylashganligini aniqlang:
   

1. 
   20⁰ janubiy kenglik va 45⁰ sharqiy uzunlik;
   
2. 
   55⁰ shimoliy kenglik va 0⁰ uzunlik.
   

5. 
   Suzib ketayotgan kemaning geografik o’rni faqat geografik kenglik bo’yicha o’zgarib, uzunligi o’zgarmasa , u qaysi yo’nalishda harakatlanayotgan bo’ladi.
   
6. 
   Fernando Magellanning “Espanyol” nomli kemasi Hind okeanida halokatga uchradi. Uning geografik koordinatalari 10⁰ janubiy kenglik va 60⁰ sharqiy uzunlik. Qaysi materikdan birinchi bo’lib ushbu joyga yetib borish va yordam berish mumkinligini aniqlang.
   
7. 
   Yarimsharlar xaritasidan 43⁰ g’arbiy uzunlikda joylashgan va 22-dekabr kuni tush paytida Quyosh tik tepada turadigan shaharni toping. Bu qaysi shahar va u qaysi davlatda joylashgan.
   
8. 
   Xarita va globusdagi daraja to’ridan foydalanib:
   

1. 
   Narodnaya;
   
2. 
   Elbrus;
   
3. 
   Monblan;
   
4. 
   Tirichmir;
   
5. 
   Jomolungma (Everest) cho’qqilarining geografik koordinatalarini aniqlang.