Mavzuo’rnаtilgаn tizimlаrning аsоsiy хususiyatlаri vа stаndаrtlаri

1.1- rasmda ko‘rsatilganidek, o‘rnatilgan tizim loyihasi va rivojlanish
jarayoni to‘rtta davrga bo‘linadi: 

---

• 1.1- rasmda ko‘rsatilganidek, o‘rnatilgan tizim loyihasi va rivojlanish
jarayoni to‘rtta davrga bo‘linadi: 
• birinchi davr arxitekturasini qurish,
• ikkinchi davr uni amalga oshirish,
• uchinchi davr tizimni tekshiruvdan o‘tkazish (testlash), 
• to‘rtinchi davr tizimni takomillashtirish. 

---

O‘rnatilgan tizimlarda boshqaruv tizimining
vazifalari
Boshqaruv tizimlari vazifalari an’anaviy ravishda quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
• - murakkab impulslar ketma-ketligini shakllantirish;
• - vaqt oraliqlarining davomiyligini aniqlash;
• - analogni raqamliga va raqamlini-analogga aylantirish;
• - raqamli kodlarni kiritish-konversiyalash va chiqarish va boshqalar.
• 70-yillardan boshlab boshqaruv tizimlarini ishlab chiquvchilari mikroprotsessorlarga
asoslangan hisoblash tizimlaridan foydalanishni boshladilar, ularning chiqarilishi bir
qator ishlab chiqaruvchilar (Intel, Motorola va boshqalar) tomonidan o'zlashtirildi.
Boshqarish tizimlarini ishlab chiqish uchun ushbu texnologiyadan foydalanish eski
tizimlar asosida yangi tizimlarni loyihalash tezligi va samaradorligini oshirish,
nosozliklarni aniqlash va bartaraf etish xarajatlarini kamaytirish, shuningdek, ishlab
chiqarish tannarxini kamaytirish imkonini beradi.

---

• MП-Mikroprotsessor, ШД-shina
ma’lumotlari, ШМ(BA)-shina
adressi ОЗУ оператив хотира, ОУ 
obekt boshqaruvi, ПУ- Pult
boshqaruvi, ЦАП(DAC)-
raqamlidan analoga o‘tkazish, 
АЦП(ADC)- Analogdan raqamliga
o‘tkazish, ПВВ-Kiritish/chiqarish
jarayoni, МUХ- multipleksorni
boshqarish. 

---

O`rnatilgan tizimlar uchun ardiuno qurilmasi
Arduino oilasida turli xil kontrollerlar mavjud: Arduino
UNO, Arduino Leonardo, Arduino ProMini, Arduino Mega,
LilyPad Arduino. Ulardan eng keng tarqalgani Arduino
UNO hisoblanadi. Mikrokontrollerlar bilan ishlashni
boshlaganda ham aynan shu kontrollerdan boshlash
maslahat beriladi. Ushbu bo`limda talabalarga Ardiuno
UNO platasini o`rnatishni misol sifataida ko`rib chiqamiz.
1 - USB port uchun razyom(ulanish joyi);
2 - Quvvat olish porti (blok pitaniya porti), 5-12
(Volt)gacha;
3 - Mikrokontroller(Atmega8);
4 - USB mikrokontrolleri;
5 - Kvars rezonatori(16MHz-chastotali);
6 - Quvvat stabilizatori;
7
-
Quvvatlanish
pinlari(Elektr
ta'minoti
razyemlari);
•
"GND" - "0" nol (Volt); ("GROUND"- inglizcha
"yer" so'zi qisqartmasi);
•
- "5V" - "+5" (Volt) yoki "Vcc";
•
"3V3" - "+3.3" (Volt); va hokazo;

---

Ardiuno UNOni dasturini o`rnatishda albatta siz eng oxirgi versiyasini
o`rnatishingiz mumkin. 
IDE o`rnatishda USB bilan birgalikda Arduino platasi sizda bor bo`lmasa ham 
o`rnatishingiz mumkin.

---

Arduino1.8 nomli papkani (yoki shunga o'xshash narsalarni) o'zingizning ilovalaringiz saqlanadigan joyga ya`niy C
diskda Program Files papkasidagi Libraries papkasiga nusxalash jarayonini amalga oshirasiz. Nusxalash tugagandan so'ng
kelajakda osonroq kirish uchun belgini nusxalashingiz va yorliqni ish stolingizga qo'yishingiz mumkin.

---

---

• Windows operatsion tizimida Ardiuno dasturi o`rnatilganda ivoid
setup() va void loop()funksiyalar avtomatik tarzda yoziladi. Bu biz 
uchun qulaylik yaratadi. Lunix operatsion tizimida esa Arduino dasturi
ishchi oynasi bo`sh bo`ldi. 
• ivoid setup() {
• // put your setup code here, to run once:
• }
• void loop() {
• // put your main code here, to run repeatedly:
• }
• Bunda ivoid setup()-tanishtiruv bo`limi y`niy funksiyani e’lon qilish
bo`limi hamda void loop()- ishchi bo`limi hisoblanadi. Bu bo`limda
esa amaliy jarayonlar amalga oshiriladi.

---

Nazorat savollari
• 1.
O‘rnatilgan tizim nima?
• 2.
O‘rnatilgan tizimning shaxsiy kompyuterlardan farqi?
• 3.
O‘rnatilgan tizimning umumiy xususiyatlri haqida fikr yuriting ?
• 4.
Big-bang modeli nima?
• 5.
Sode-and-fix modeli nima?
• 6.
Waterfall modeli nima ?
• 7.
Spiral model nima?
• 8.
Ardiuno qurilmasi turlari?
• 9.
Ardiunoni ShKga ulash qoidalarini bilasizmi?