Maxsus, kasb-hunar ta’limi

2.2. Kovalent bog‘lanish

Elektron juftlar tufayli vujudga keladigan kimyoviy bog‘- lanish kovalent bog‘lanish deyiladi. Bu ikki elektronli va ikki markazli (ikkita yadroni tutib turadi) bog‘lanishdir. Kovalent bog‘lanishli birikmalar gomeopolar yoki atom birikmalari deyiladi.
Kovalent bog‘lanishning ikki turi: qutbsiz va qutbli bog‘la- nish bor.
Qutbsiz kovalent bog‘lanish. Elektrmanfiyliklari bir xil bo‘lgan atomlar o‘zaro ta’sirlashganida kovalent qutbsiz bog‘lanishli molekulalar hosil bo‘ladi. Bunday bog‘lanish H₂, F₂, Cl₂, O₂, N₂ kabi oddiy moddalarning molekulalarida bo‘ladi. Bu gazlarda kimyoviy bog‘lanishlar umumiy elektron juftlar vositasida, ya’ni muvofiq elektron bulutlarning o‘zaro qoplanishi tufayli hosil bo‘ladi; bu jarayon atomlar bir-biriga yaqinlashganida yadro bilan elektron orasidagi tortishuv natijasida amalga oshadi.
Qutbsiz kovalent bog‘li moddalarning elektron formu- lalarini qanday tartibda tuzish kerakligini (azot molekulasi N₂ misolida) qarab chiqamiz:

1. 
   Elektronlarning azot atomidagi energetik pog‘ona va pog‘onachalarga joylashish sxemasini yozamiz:
   

1 s^{2 2 s2}







+7^N

2. 
   Azot atomida uchta toq elektron borligini aniqlab olamiz: shunga ko‘ra, N₂ molekulasi tarkibida ikkita azot atomi orasida uchta bog‘lovchi elektron juft hosil bo‘lishi kerak:
   

:
N : N
:

3. 
   Har qaysi azot atomining tashqi elektron pog‘onasida qoladigan ajralmas bir juft elektronni alohida tarzda quyi- dagicha belgilaymiz:
   

:
:N : N:
: