Maykl Porterning “Raqobatning 5 kuchi” nazariyasi

Texnologiya va NOU XAU ga erishishning imkoniyati yo‘qligi:

• Texnologiya va NOU XAU ga erishishning imkoniyati yo‘qligi:
• «O‘qitish/Tajriba» egri chizigining samarasi:
• Xaridorlarning ma’lum markalariga moyilligi:
• Korxona hajmlariga bog‘liq bo‘lmagan xarajatlarning teng emasligi:
• Sotish kanallariga kira olish:
• Nazorat qiluvchi organlarning harakatlari (litsenziya, ruxsatnomalar)
• Tariflar va tarifdan tashqari cheklashlar (dempingga qarshi qonunchilik, mahalliy firmalarning majburiy qatnashishlari)

Porter tomonidan 1982 yili kiritilgan kengaytirilgan raqobat konsepsiyasining mazmuni shuki, firmaning asosiy bozordagi raqobatli afzallikdan foydalana olish qobiliyati faqatgina o‘zi duch kelayotgan bevosita raqobatga emas, balki shu bozordagi potenstial raqiblar, o‘rinbosar tovarlar, mijozlar va etkazib beruvchilar kabi kuchlarning ta’siriga ham bog‘liqdir. Potenstial raqiblar va o‘rinbosar tovarlar firma uchun bevosita xavf uyg‘osta, mijozlar va yetkazib beruvchilar esa o‘zlarining talablari bilan bilvosita tahdid solib turadi (rasmga qarang). Mana shu kuchlarning o‘zaro ta’sirii oxir-oqibatda tovar bozorining rentabelligini belgilaydi. Tabiiyki, raqobat muhitini tashkil qiluvchi asosiy kuchlar turli bozorlarda turlicha bo‘lishi mumkin ( 6.1-rasm).

• Porter tomonidan 1982 yili kiritilgan kengaytirilgan raqobat konsepsiyasining mazmuni shuki, firmaning asosiy bozordagi raqobatli afzallikdan foydalana olish qobiliyati faqatgina o‘zi duch kelayotgan bevosita raqobatga emas, balki shu bozordagi potenstial raqiblar, o‘rinbosar tovarlar, mijozlar va etkazib beruvchilar kabi kuchlarning ta’siriga ham bog‘liqdir. Potenstial raqiblar va o‘rinbosar tovarlar firma uchun bevosita xavf uyg‘osta, mijozlar va yetkazib beruvchilar esa o‘zlarining talablari bilan bilvosita tahdid solib turadi (rasmga qarang). Mana shu kuchlarning o‘zaro ta’sirii oxir-oqibatda tovar bozorining rentabelligini belgilaydi. Tabiiyki, raqobat muhitini tashkil qiluvchi asosiy kuchlar turli bozorlarda turlicha bo‘lishi mumkin ( 6.1-rasm).

Kengaytirilgan raqobat konsepsiyasi