Mazkur Qonun O‘zbekiston Respublikasining 2020-yil 20-oktabrdagi O‘rq-642-sonli "Aholi bandligi to‘g‘risida"gi Qonuniga asosan 2021-yil 21-yanvardan o‘z kuchini yo‘qotadi



[OKOZ:

1.05.00.00.00 Mehnat va aholining bandligi to‘g‘risidagi qonunchilik / 05.01.00.00 Ishga joylash va aholi bandligi / 05.01.01.00 Umumiy masalalar]

[TSZ:

1.Ijtimoiy-madaniy masalalar / Mehnat. Aholining bandligi]

O‘zbekiston Respublikasining qonuni
“Aholini ish bilan ta’minlash to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuniga o‘zgartishlar va qo‘shimchalar kiritish haqida
LexUZ sharhi
Mazkur Qonun O‘zbekiston Respublikasining 2020-yil 20-oktabrdagi O‘RQ-642-sonli “Aholi bandligi to‘g‘risida”gi Qonuniga asosan 2021-yil 21-yanvardan o‘z kuchini yo‘qotadi.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi qaror qiladi:
O‘zbekiston Respublikasining 1992-yil 13-yanvarda qabul qilingan “Aholini ish bilan ta’minlash to‘g‘risida”gi Qonuniga (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining Axborotnomasi, 1992-yil, № 4, 175-modda; 1993-yil, № 6, 238-modda; 1994-yil, № 5, 161-modda; O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1995-yil, № 6, 118-modda) o‘zgartishlar va qo‘shimchalar kiritilib, uning yangi tahriri tasdiqlansin (ilova qilinadi).
O‘zbekiston Respublikasining Prezidenti I. KARIMOV
Toshkent sh.,
1998-yil 1-may,
616-I-son
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASINING QONUNI
AHOLINI ISh BILAN TA’MINLASh TO‘G‘RISIDA
(yangi tahriri)
I. UMUMIY QOIDALAR
1-modda. Aholini ish bilan ta’minlash to‘g‘risidagi qonun hujjatlari
Aholini ish bilan ta’minlash to‘g‘risidagi qonun hujjatlari ushbu Qonun va boshqa qonun hujjatlaridan iborat.
Qoraqalpog‘iston Respublikasida aholini ish bilan ta’minlash sohasidagi munosabatlar Qoraqalpog‘iston Respublikasi qonun hujjatlari bilan ham tartibga solib boriladi.
Agar O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasida ushbu Qonundagidan boshqacha qoidalar belgilangan bo‘lsa, xalqaro shartnoma qoidalari qo‘llaniladi.
Aholini ish bilan ta’minlash to‘g‘risidagi qonun hujjatlari O‘zbekiston Respublikasi fuqarolariga, shuningdek O‘zbekiston Respublikasi hududida doimiy yashab kelayotgan chet el fuqarolari hamda fuqaroligi bo‘lmagan shaxslarga tatbiq etiladi.
2-modda. Aholini ish bilan ta’minlash
Ish bilan ta’minlanish — fuqarolarning qonun hujjatlariga zid kelmaydigan, o‘z shaxsiy va ijtimoiy ehtiyojlarini qondirish bilan bog‘liq bo‘lgan, ularga ish haqi (mehnat daromadi) keltiradigan faoliyatidir.
Unumli va ijodiy mehnat qilishga bo‘lgan o‘z qobiliyatlarini tasarruf etish va qonun hujjatlari bilan taqiqlanmagan har qanday faoliyat, shu jumladan haq to‘lanadigan ishni bajarishga aloqasi bo‘lmagan faoliyat bilan shug‘ullanish mutlaq huquqi fuqarolarga tegishlidir.
Majburiy mehnat, ya’ni biron-bir jazoni qo‘llash bilan tahdid qilish orqali ish bajarishga majburlash taqiqlanadi, qonunda belgilangan hollar bundan mustasno. Kishilarning ixtiyoriy ravishda ish bilan band bo‘lmasligi ularni javobgarlikka tortish uchun asos bo‘la olmaydi.
LexUZ sharhi
Batafsil ma’lumot uchun O‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 7-moddasiga qarang.
Quyidagilar ish bilan ta’minlangan deb hisoblanadi:
yollanib ishlayotgan, shu jumladan ishni haq evaziga to‘liqsiz ish vaqtida yoki uyda bajarayotgan, shuningdek haq to‘lanadigan boshqa ishga, shu jumladan vaqtinchalik ishga ega bo‘lgan;
betobligi, ta’tilda, kasbga tayyorlashda, qayta tayyorlashda, malaka oshirishda ekanligi, ishlab chiqarish to‘xtatib qo‘yilganligi munosabati bilan, shuningdek vaqtincha ish joyida bo‘lmaganda xodimning ish joyi qonun hujjatlariga muvofiq saqlanib turadigan boshqa hollarda vaqtincha ish joyida bo‘lmagan;
haq to‘lanadigan lavozimga saylangan yoki tayinlangan;
o‘zini ish bilan mustaqil ta’minlayotgan, shu jumladan tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanayotgan, hunarmandlar, oilaviy korxonalar ishtirokchilari, dehqon xo‘jaliklari, ishlab chiqarish kooperativlari a’zolari, fermerlar va qonun hujjatlariga muvofiq boshqalar;
O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarida, shu jumladan O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi, Favqulodda vaziyatlar vazirligi, Davlat xavfsizlik xizmati, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti davlat xavfsizlik xizmati qo‘shinlarida va ularning organlarida xizmatni o‘tayotgan, shuningdek muqobil xizmatni o‘tayotgan;
(2-modda to‘rtinchi qismining oltinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 5-sentabrdagi O‘RQ-564-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 05.09.2019-y., 03/19/564/3690-son)
o‘z faoliyatini qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshirayotgan nodavlat notijorat tashkilotlarda, shu jumladan diniy tashkilotlarda ishlayotgan fuqarolar.
(2-moddaning to‘rtinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2013-yil 7-oktabrdagi O‘RQ-355-sonli Qonuni tahririda — O‘R QHT, 2013-y., 41-son, 543-modda)
[OKOZ:

1.05.00.00.00 Mehnat va aholining bandligi to‘g‘risidagi qonunchilik / 05.01.00.00 Ishga joylash va aholi bandligi / 05.01.03.00 Ishsizlar (maqom)]

3-modda. Ishsiz deb e’tirof etish
Ishsizlar — o‘n olti yoshdan to pensiya bilan ta’minlanish huquqini olishgacha bo‘lgan yoshdagi, haq to‘lanadigan ishga yoki daromad keltiradigan mashg‘ulotga ega bo‘lmagan, ish qidirayotgan va ish taklif etilsa, unga kirishishga tayyor bo‘lgan yoxud kasbga tayyorlashdan, qayta tayyorlashdan o‘tishga yoki malakasini oshirishga tayyor bo‘lgan mehnatga layoqatli shaxslar (bundan ta’lim muassasalarida ta’lim olayotganlar mustasno).
Ushbu moddaning birinchi qismida ko‘rsatilgan, ishga joylashishda ko‘mak olish uchun mahalliy mehnat organlariga murojaat qilgan va ular tomonidan ish qidiruvchi sifatida ro‘yxatga olingan shaxslar ishsiz deb e’tirof etiladi.
(3-moddaning birinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2013-yil 7-oktabrdagi O‘RQ-355-sonli Qonuniga asosan birinchi va ikkinchi qismlar bilan almashtirilgan — O‘R QHT, 2013-y., 41-son, 543-modda)
Shaxslarni ishsiz deb e’tirof etish to‘g‘risidagi qaror mahalliy mehnat organi tomonidan ular ish qidirayotgan shaxs sifatida ro‘yxatga olingan kundan e’tiboran o‘n birinchi kundan kechiktirmay qabul qilinadi.
Quyidagilar ishsiz deb e’tirof etilmaydi:
mehnat organlarida ro‘yxatga olingan kundan boshlab o‘n kun ichida taklif etilgan maqbul keladigan ishni ikki marta rad etgan shaxslar;
ro‘yxatga olingan kundan boshlab o‘n kun ichida maqbul keladigan ishni qidirish maqsadida uzrsiz sabablarga ko‘ra mehnat organiga kelmagan shaxslar.
Taklif etilgan ishdan bosh tortgan kundan yoki maqbul keladigan ishni qidirish maqsadida uzrsiz sabablarga ko‘ra mehnat organiga kelmagan kundan boshlab o‘ttiz kalendar kun o‘tganidan keyingina shaxs ish qidirayotgan sifatida qayta ro‘yxatdan o‘tishga haqli bo‘ladi.
Fuqarolarni ishsiz sifatida ro‘yxatga olish tartibi qonun hujjatlari bilan belgilanadi.
LexUZ sharhi
Batafsil ma’lumot uchun Mehnat organlarida fuqarolarni ro‘yxatga olish, ularni ishga joylashtirish, ishsizlik nafaqasini tayinlash va to‘lash tartibi to‘g‘risidagi Nizomning V-bo‘limiga (“Fuqarolarni ishsiz sifatida ro‘yxatga olish”) (ro‘yxat raqami 831, 13.10.1999-y.) qarang.
4-modda. Maqbul keladigan ish
Birinchi marta ish qidirayotgan, kasbi (mutaxassisligi) bo‘lmagan shaxslar uchun dastlabki kasb tayyorgarligini talab qilmaydigan ish, bunday ishni topib berish imkoniyati bo‘lmagan taqdirda esa, ularning yoshi va boshqa xususiyatlarini hisobga olgan holda haq to‘lanadigan boshqa ish, shu jumladan vaqtinchalik ish maqbul keladigan ish deb hisoblanadi.
Ishdan va ish haqidan (mehnat daromadidan) mahrum bo‘lgan shaxslar uchun ularning kasb tayyorgarligiga mos bo‘lgan, yoshini, sog‘lig‘i holatini, mehnat stajini va avvalgi mutaxassisligi bo‘yicha tajribasini, yangi ish joyining transportda qatnash jihatidan qulayligini inobatga oluvchi ish maqbul keladigan ish deb hisoblanadi.
Ushbu Qonun 27-moddasining uchinchi qismida nazarda tutilgan ishsizlik nafaqasini olish davri tugaganidan so‘ng kasbi (mutaxassisligi) bo‘yicha ish topib berish mumkin bo‘lmagan taqdirda, ishsizning qobiliyatini, uning sog‘lig‘i holatini, oldingi ish tajribasini va uning uchun qulay bo‘lgan o‘qitish vositalarini inobatga olgan holda kasbini (mutaxassisligini) o‘zgartirishni talab qiladigan ish maqbul keladigan ish deb hisoblanishi mumkin.
(4-moddaning uchinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2013-yil 7-oktabrdagi O‘RQ-355-sonli Qonuni tahririda — O‘R QHT, 2013-y., 41-son, 543-modda)
Quyidagi hollarda ish maqbul keladigan ish deb hisoblanishi mumkin emas, agar:
ish yashash joyini o‘zgartirish bilan bog‘liq bo‘lsa;
taklif etilgan ish doimiy yashash joyidan ancha uzoq bo‘lsa va transportda qatnash jihatidan qulay bo‘lmasa. Ish joyining transportda qatnash jihatidan qulayligini (yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan uzoqlikni) mazkur joyda jamoat transporti tarmog‘ining rivojlanganligini hisobga olgan holda mahalliy davlat hokimiyati organi aniqlaydi;
taklif etilgan ishni rad etish ishsizning sog‘lig‘i holatiga, uning yoshiga va boshqa uzrli sabablarga ko‘ra mavjud moneliklarga asoslangan bo‘lsa.
(4-moddaning to‘rtinchi qismi to‘rtinchi va beshinchi xatboshilari O‘zbekiston Respublikasining 2013-yil 7-oktabrdagi O‘RQ-355-sonli Qonuniga asosan to‘rtinchi xatboshi bilan almashtirilgan — O‘R QHT, 2013-y., 41-son, 543-modda)
5-modda. Aholini ish bilan ta’minlash sohasidagi davlat siyosatining asosiy prinsiplari
Aholini ish bilan ta’minlash sohasidagi davlat siyosati quyidagi prinsiplarga asoslanadi:
mehnat qilish va ishni erkin tanlash huquqini amalga oshirishda barcha fuqarolarga jinsi, yoshi, irqi, millati, tili, ijtimoiy kelib chiqishi, mulkiy ahvoli va mansab mavqeyidan, dinga munosabati, e’tiqodidan, jamoat birlashmalariga mansubligidan, shuningdek xodimlarning ishchanlik jihatlariga hamda ular mehnatining natijalariga bog‘liq bo‘lmagan boshqa holatlardan qat’i nazar teng imkoniyatlarni ta’minlash;
kishilarning mehnat va tadbirkorlik tashabbuslarini qo‘llab-quvvatlash va rag‘batlantirish, ularda mehnat qilish va hayot kechirishda munosib sharoitlarni ta’minlaydigan unumli va ijodiy mehnat qobiliyatini rivojlantirishga ko‘maklashish;
mehnat qilishning ixtiyoriyligi;
ish bilan ta’minlanish sohasida ijtimoiy kafolatlar berish va aholini ishsizlikdan himoya qilishni ta’minlash;
ijtimoiy himoyaga o‘ta muhtoj va ish topishda qiynalayotgan fuqarolar uchun mavjud ish joylarini saqlab qolayotgan va yangi ish joylarini yaratayotgan ish beruvchilarni rag‘batlantirish;
LexUZ sharhi
Qarang: Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 29-dekabrdagi 1036-son qarori bilan tasdiqlangan “Yangi ish o‘rinlari tashkil etish va aholini ish bilan ta’minlashda faol ishtirok etayotgan ish beruvchilarning reytingini aniqlash, shuningdek, ularga ijtimoiy rag‘batlantirish choralarini qo‘llash tartibi to‘g‘risida nizom”.
ish bilan ta’minlash sohasidagi tadbirlarni iqtisodiy va ijtimoiy siyosatning boshqa yo‘nalishlari bilan muvofiqlashtirish;
aholini ish bilan ta’minlash chora-tadbirlarini ishlab chiqish, amalga oshirish va ularning bajarilishini nazorat qilishda davlat organlari, kasaba uyushmalari, xodimlarning vakillik organlari va ish beruvchilarning o‘zaro hamkorligi;
aholini ish bilan ta’minlash muammolarini hal qilishda davlatlararo hamkorlik.
[OKOZ:

1.05.00.00.00 Mehnat va aholining bandligi to‘g‘risidagi qonunchilik / 05.01.00.00 Ishga joylash va aholi bandligi / 05.01.04.00 Ishsizlarni ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash kafolatlari]

6-modda. Mehnat qilish huquqi kafolatlari
Davlat:
ish bilan ta’minlash turini, shu jumladan turli mehnat rejimidagi ishni tanlash erkinligini;
ishga qabul qilishni qonunga xilof ravishda rad etishdan va mehnat shartnomasini g‘ayriqonuniy ravishda bekor qilishdan himoyalanishni;
maqbul keladigan ish tanlash va ishga joylashishga bepul yordam berishni;
har kimga kasbga va ishga ega bo‘lishda, mehnat qilish va ish bilan ta’minlanish shart-sharoitlarida, mehnatga haq to‘lashda, xizmat pog‘onasidan yuqorilab borishda teng imkoniyatlar yaratishni;
yangi kasbga (mutaxassislikka) bepul o‘qitishni, mahalliy mehnat organlarida yoki ularning yo‘llanmasi bilan boshqa o‘quv yurtlarida stipendiya to‘lab malakasini oshirishni;
boshqa joydagi ishga qabul qilinganda sarf qilingan moddiy xarajatlar uchun qonun hujjatlariga muvofiq kompensatsiya to‘lashni;
haq to‘lanadigan jamoat ishlarida qatnashish uchun muddatli mehnat shartnomalari tuzish imkoniyatini kafolatlaydi.
[OKOZ:

1.05.00.00.00 Mehnat va aholining bandligi to‘g‘risidagi qonunchilik / 05.01.00.00 Ishga joylash va aholi bandligi / 05.01.04.00 Ishsizlarni ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash kafolatlari]

7-modda. Aholining ayrim toifalarini ishga joylashtirishdagi qo‘shimcha kafolatlar
Davlat:
ijtimoiy himoyaga muhtoj, ish topishda qiynaladigan va mehnat bozorida teng sharoitlarda raqobatlashishga qodir bo‘lmagan shaxslarga, shu jumladan o‘n to‘rt yoshga to‘lmagan bolalari va nogiron bolalari bor yolg‘iz ota, yolg‘iz onalarga hamda ko‘p bolali ota-onalarga;
o‘rta maxsus ta’lim muassasalarini tamomlagan yoshlarga, shuningdek kasb-hunar ta’limi muassasalarining va oliy ta’lim muassasalarining davlat grantlari bo‘yicha ta’lim olgan bitiruvchilariga.
(7-moddaning birinchi qismi uchinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2018-yil 23-iyuldagi O‘RQ-486-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 24.07.2018-y., 03/18/486/1559-son)
O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlaridan muddatli harbiy xizmatdan bo‘shatilganlarga;
(7-moddaning birinchi qismi to‘rtinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2013-yil 7-oktabrdagi O‘RQ-355-sonli Qonuni tahririda — O‘R QHT, 2013-y., 41-son, 543-modda)
nogironlarga va pensiya yoshiga yaqinlashib qolgan shaxslarga;
jazoni ijro etish muassasalaridan ozod qilingan yoki sud qaroriga ko‘ra tibbiy yo‘sindagi majburlov choralariga tortilgan shaxslarga;
odam savdosidan jabrlanganlarga qo‘shimcha kafolatlarni ta’minlaydi.
(7-moddaning birinchi qismi oltinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2013-yil 7-oktabrdagi O‘RQ-355-sonli Qonuniga asosan oltinchi va yettinchi xatboshilar bilan almashtirilgan — O‘R QHT, 2013-y., 41-son, 543-modda)
Qo‘shimcha kafolatlar qo‘shimcha ish joylari, ixtisoslashtirilgan korxonalar, shu jumladan nogironlar mehnat qiladigan korxonalar barpo etish, ish o‘rgatishning maxsus dasturlarini tashkil etish, korxona, muassasa va tashkilotlarga ushbu moddaning birinchi qismida ko‘rsatilgan toifadagi fuqarolarni ishga joylashtirish uchun ish joylarining eng kam miqdorini belgilash, shuningdek qonun hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa choralar bilan ta’minlanadi.
(7-moddaning ikkinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2013-yil 7-oktabrdagi O‘RQ-355-sonli Qonuni tahririda — O‘R QHT, 2013-y., 41-son, 543-modda)
LexUZ sharhi
Qo‘shimcha ma’lumot uchun qarang: O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 5-dekabrdagi 965-sonli “Ijtimoiy muhofazaga muhtoj, ish topishda qiynalayotgan va mehnat bozorida teng shartlarda raqobatlasha olmaydigan shaxslarni ishga joylashtirish uchun ish o‘rinlarining eng kam sonini belgilash va zaxiraga qo‘yish tartibini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori.
Ish beruvchi ish joylarining belgilangan eng kam miqdori hisobidan ish joylariga ishga joylashtirish uchun qonun hujjatlarida belgilangan tartibda mahalliy mehnat organlari va boshqa organlar tomonidan yuboriladigan, ushbu moddaning birinchi qismida ko‘rsatilgan shaxslarni ishga qabul qilishi shart. Mazkur shaxslarni ishga qabul qilishni asossiz rad etgan ish beruvchi va uning vakolatli shaxslari belgilangan tartibda javobgar bo‘ladi.
(7-modda O‘zbekiston Respublikasining 2013-yil 7-oktabrdagi O‘RQ-355-sonli Qonuniga asosan uchinchi qism bilan to‘ldirilgan — O‘R QHT, 2013-y., 41-son, 543-modda)
8-modda. Qurolli Kuchlardan, Ichki ishlar vazirligi, Davlat xavfsizlik xizmati va Favqulodda vaziyatlar vazirligi qo‘shinlaridan bo‘shatilgan shaxslarni ishga joylashtirishdagi qo‘shimcha kafolatlar
(8-moddaning nomi O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 18-fevraldagi O‘RQ-522-sonli Qonuni tahririda — O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining Axborotnomasi, 2019-y., 2-son, 47-modda)
Harbiy xizmatga chaqirilgan (kirgan) xodim rezervga bo‘shatilganidan yoki iste’foga chiqqanidan keyin, basharti O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari safidan, Ichki ishlar vazirligi, Davlat xavfsizlik xizmati va Favqulodda vaziyatlar vazirligi qo‘shinlaridan bo‘shatilgan kunidan boshlab uzog‘i bilan uch oy ichida ishga joylashish masalasida ish beruvchiga murojaat etgan bo‘lsa, avvalgi ish joyida ishga joylashish huquqiga ega.
(8-moddaning birinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 18-fevraldagi O‘RQ-522-sonli Qonuni tahririda — O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining Axborotnomasi, 2019-y., 2-son, 47-modda)
Harbiy xizmatga chaqirilgan (kirgan), lekin keyinchalik rezervga bo‘shatilgan yoki iste’foga chiqqan xodim, agar uning harbiy xizmatga chaqirilgan (kirgan) kunidan boshlab uch oydan ortiq vaqt o‘tmagan bo‘lsa, avvalgi ish joyiga (lavozimiga) qaytib kelish huquqiga ega.
Korxona qayta tashkil etilganda harbiy xizmatdan bo‘shatilgan shaxslarni ishga joylashtirishni uning huquqiy vorisi, korxona tugatilganda esa — mahalliy mehnat organi amalga oshiradi.
Xodimlarga ushbu moddaning birinchi va ikkinchi qismlarida ko‘rsatilgan kafolatlarni berish mumkin bo‘lmagan hollarda, mahalliy mehnat organi ishga joylashtirishni, zarur hollarda esa, kasbi bo‘yicha bepul o‘qitishni ta’minlaydi.
Ushbu moddada nazarda tutilgan kafolatlar muqobil xizmatga chaqirilgan xodimlarga ham tatbiq etiladi.
(8-modda O‘zbekiston Respublikasining 2009-yil 22-dekabrdagi O‘RQ-238-son Qonuni tahririda — O‘R QHT, 2009-y., 52-son, 553-modda)
[OKOZ:

1.05.00.00.00 Mehnat va aholining bandligi to‘g‘risidagi qonunchilik / 05.01.00.00 Ishga joylash va aholi bandligi / 05.01.04.00 Ishsizlarni ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash kafolatlari]

9-modda. Saylab qo‘yiladigan lavozimlarga saylangan xodimlarni ishga joylashtirishdagi qo‘shimcha kafolatlar
Davlat organlaridagi yoki xodimlarning vakillik organlaridagi saylab qo‘yiladigan lavozimlarga saylanganligi tufayli ishdan ozod qilingan xodimlarga saylab qo‘yiladigan lavozimdagi vakolatlari tugagandan keyin avvalgi ishi (lavozimi) beriladi, bunday ish (lavozim) mavjud bo‘lmasa, avvalgisiga teng ish (lavozim) beriladi.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi deputatlarini va Senatida doimiy asosda ishlagan Senat a’zolarini vakolatlari muddati tugaganidan keyin, shuningdek O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi va Senati tarqatib yuborilgan taqdirda ishga joylashtirish “O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi deputatining va Senati a’zosining maqomi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunining 16-moddasida nazarda tutilgan tartibda amalga oshiriladi.
(9-modda O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 10-maydagi O‘RQ-536-sonli Qonuniga asosan ikkinchi qism bilan to‘ldirilgan — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 11.05.2019-y., 03/19/536/3114-son)
9¹-modda. Sudyalik lavozimiga saylangan yoki tayinlangan xodimlarni ishga joylashtirishdagi qo‘shimcha kafolatlar
Sudyalik lavozimiga saylanganligi yoki tayinlanganligi tufayli ishdan ozod qilingan shaxslarga ularning vakolatlari tugaganidan keyin sudyalik lavozimiga saylanishiga yoki tayinlanishiga qadar egallab turgan avvalgi ishi (lavozimi) beriladi, bunday ish (lavozim) mavjud bo‘lmaganda esa, avvalgisiga teng boshqa ish (lavozim) beriladi.
(9¹-modda O‘zbekiston Respublikasining 2014-yil 20-yanvardagi O‘RQ-365-sonli Qonuniga asosan kiritilgan — O‘R QHT, 2014-y., 4-son, 45-modda)
[OKOZ:

1.01.00.00.00 Konstitutsiyaviy tuzum / 01.06.00.00 Inson va fuqaroning huquqlari, erkinliklari va burchlari / 01.06.04.00 Asosiy (Konstitutsiyaviy) ijtimoiy-iqtisodiy huquq va erkinliklar / 01.06.04.02 Mehnat qilish, ishni erkin tanlash, adolatli mehnat sharoitlarida ishlash va ishsizlikdan himoyalanish huquqi]

II. FUQAROLARNING ISh BILAN TA’MINLANISh HUQUQLARI
10-modda. Ishga joylashish huquqi
Unumli va ijodiy mehnat qilishga bo‘lgan o‘z qobiliyatlarini tasarruf etish va qonun hujjatlari bilan taqiqlanmagan har qanday faoliyat bilan shug‘ullanish har kimning mutlaq huquqidir.
Har kim ish beruvchiga to‘g‘ridan to‘g‘ri murojaat qilish yo‘li bilan yoki mehnat organlarining bepul vositachiligi orqali, shuningdek xususiy bandlik agentliklarining xizmatlari vositasida ish joyini erkin tanlash huquqiga egadir.
(10-moddaning ikkinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2018-yil 16-oktabrdagi O‘RQ-501-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 17.10.2018-y., 03/18/501/2056-son)
11-modda. Kasb-korga doir maslahat olish, kasbga tayyorlash, qayta tayyorlash, malaka oshirish va axborotlar olish huquqi
Ish qidirayotgan va mehnat organlariga murojaat qilgan fuqarolar ta’min etiladigan ish turini, ish joyini va mehnat rejimini erkin tanlash maqsadida kasb-korga doir bepul maslahatlar olish, kasbga tayyorlashdan, qayta tayyorlashdan o‘tish, malaka oshirish hamda tegishli axborot olish huquqiga ega.
12-modda. Ishsizlik davrida ijtimoiy madad olish huquqi
Belgilangan tartibda ishsiz deb e’tirof etilgan shaxslar ishsizlik nafaqasi olish huquqiga ega.
LexUZ sharhi
Batafsil ma’lumot uchun Mehnat organlarida fuqarolarni ro‘yxatga olish, ularni ishga joylashtirish, ishsizlik nafaqasini tayinlash va to‘lash tartibi to‘g‘risidagi Nizomning V-bo‘limiga (“Fuqarolarni ishsiz sifatida ro‘yxatga olish”) (ro‘yxat raqami 831, 13.10.1999-y.) qarang.
13-modda. O‘zbekiston Respublikasi fuqarolarining mamlakat tashqarisidagi hamda chet el fuqarolarining O‘zbekiston Respublikasidagi mehnat faoliyati
O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari O‘zbekiston Respublikasi hududidan tashqarida mehnat faoliyati bilan shug‘ullanish, mustaqil ish qidirish va ishga joylashish huquqiga ega.
O‘zbekiston Respublikasi fuqarolarini mamlakat hududidan tashqarida ishga joylashtirish Tashqi mehnat migratsiyasi agentligi va xususiy bandlik agentliklari tomonidan amalga oshiriladi.
(13-moddaning ikkinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2018-yil 16-oktabrdagi O‘RQ-501-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 17.10.2018-y., 03/18/501/2056-son)
Chet el fuqarolarining O‘zbekiston Respublikasidagi mehnat faoliyati qonun hujjatlarida belgilangan tartibda amalga oshiriladi.
(13-moddaning ikkinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2013-yil 7-oktabrdagi O‘RQ-355-sonli Qonuniga asosan ikkinchi va uchinchi qismlar bilan almashtirilgan — O‘R QHT, 2013-y., 41-son, 543-modda)
LexUZ sharhi
Qo‘shimcha ma’lumot uchun O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 25-martdagi 244-sonli “O‘zbekiston Respublikasiga xorijdan ishchi kuchini jalb qilish va undan foydalanish tartibi to‘g‘risidagi nizomni tasdiqlash haqida”gi qarori, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2018-yil 12-sentabrdagi 725-sonli “O‘zbekiston Respublikasi fuqarolarini xorijda uyushgan holda ishga joylashtirish tizimini yanada takomillashtirish va tubdan qayta ko‘rib chiqish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qaroriga, Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 25-martdagi 244-son qarori bilan tasdiqlangan “O‘zbekiston Respublikasiga xorijdan ishchi kuchini jalb qilish va undan foydalanish tartibi to‘g‘risida nizom”.
14-modda. Mehnat organlarining hamda ular mansabdor shaxslarining xatti-harakatlari (qarorlari) ustidan shikoyat qilish huquqi
Mehnat organlarining hamda ular mansabdor shaxslarining xatti-harakatlari (qarorlari) ustidan bo‘ysunish bo‘yicha yuqori organga yoki mansabdor shaxsga yoxud bevosita sudga shikoyat qilish mumkin.
[OKOZ:

1.05.00.00.00 Mehnat va aholining bandligi to‘g‘risidagi qonunchilik / 05.01.00.00 Ishga joylash va aholi bandligi / 05.01.02.00 Ishga joylash va aholi bandligi sohasidagi boshqaruv]

III. AHOLINI ISh BILAN TA’MINLAShNI TARTIBGA SOLISh
15-modda. Davlat boshqaruv organlarining aholini ish bilan ta’minlash sohasidagi vakolatlari
Davlat boshqaruv organlari:
mehnat bozorini barpo etish va rivojlantirishni ta’minlovchi tuzilmaviy, moliyaviy, kredit, investitsiya va soliq siyosatini amalga oshirishga doir tadbirlarni ishlab chiqadi;
iqtisodiyot tuzilishini tahliliy tadqiq etadi, mehnat bozori holati hamda aholini ish bilan ta’minlash sohasidagi ahvolning istiqbolini belgilaydi, bu sohada davlat statistika hisobi va hisobotini yuritadi;
aholini ish bilan ta’minlash dasturlarini ishlab chiqadi va amalga oshiradi;
fuqarolarning ish bilan ta’minlanish sohasidagi huquqlari va qonuniy manfaatlari davlat tomonidan tegishli ravishda kafolatlanishini, shuningdek himoya qilinishini ta’minlaydi;
qo‘shimcha ish joylari yaratilishiga, mehnat sharoitlari yaxshilanishiga ko‘maklashadi;
qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlarni amalga oshiradi.
16-modda. O‘zbekiston Respublikasi Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi hamda uning mahalliy organlarining aholini ish bilan ta’minlash sohasidagi vakolatlari
Aholini ish bilan ta’minlash sohasidagi davlat siyosatini ro‘yobga chiqarish hamda fuqarolarni tegishli kafolatlar bilan ta’minlash O‘zbekiston Respublikasi Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi hamda uning mahalliy organlari tomonidan amalga oshiriladi.
O‘zbekiston Respublikasi Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi:
mehnat bozori holatining monitoringini tashkil etadi hamda shu asosda hududlar va tarmoqlar kesimida yangi ish o‘rinlarini tashkil etishga doir yillik buyurtmalarni shakllantiradi;
mehnat bozorini tartibga solish va bandlik sohasida bozor sharoitlariga mos keladigan normativ-huquqiy hujjatlarni ishlab chiqadi hamda amalga oshiradi;
aholini ish bilan ta’minlash masalalari yuzasidan mahalliy davlat hokimiyati organlariga va mahalliy mehnat organlariga uslubiy hamda amaliy yordam ko‘rsatadi;
O‘zbekiston Respublikasi Bandlikka ko‘maklashish davlat jamg‘armasi (bundan buyon matnda Bandlikka ko‘maklashish davlat jamg‘armasi deb yuritiladi) mablag‘laridan ishsizlarni ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash, yangi ish o‘rinlari yaratish, ish bilan band bo‘lmagan aholini kasbga tayyorlash va qayta tayyorlash, uning malakasini oshirish uchun foydalanishning yo‘nalishlarini belgilaydi;
aholini ish bilan ta’minlash to‘g‘risidagi qonun hujjatlari talablariga rioya etilishi ustidan tekshiruv va nazoratni ta’minlaydi;
ishga joylashishga muhtoj bo‘lgan shaxslarni iqtisodiyotning va mehnat bozorining haqiqiy ehtiyojlariga muvofiq kasbga tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tizimini takomillashtiradi;
boshqa vazirliklar, idoralar va xo‘jalik boshqaruvi organlari bilan birgalikda oliy va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarining bitiruvchilarini ular egallagan mutaxassisliklarga muvofiq ishga joylashtirishni ta’minlash bo‘yicha chora-tadbirlarni amalga oshiradi;
ilg‘or axborot texnologiyalarini ishga joylashtirish jarayoniga joriy etadi, shu jumladan Bo‘sh ish o‘rinlarining milliy bazasini yaratadi va uni doimo rivojlantirib boradi;
ishga joylashishga ko‘maklashish bo‘yicha xizmatlar ko‘rsatish bozorida zamonaviy infratuzilmani va raqobat muhitini yaratadi;
aholi va ish beruvchilar o‘rtasida mehnat huquqlari va muhofazasi masalalari bo‘yicha axborot-tushuntirish ishlarini olib boradi.
O‘zbekiston Respublikasi Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlarni ham amalga oshirishi mumkin.
Mahalliy mehnat organlari:
mehnat organlariga murojaat etgan ishsizlarning ishga joylashtirilishini ta’minlaydi;
fuqarolarga maqbul keladigan ishni tanlashda, korxonalarga, muassasalarga, tashkilotlarga va boshqa ish beruvchilarga esa zarur xodimlarni tanlashda yordam beradi;
mehnat organlariga murojaat etgan fuqarolar va ish beruvchilarga ish topish va ishchi kuchi bilan ta’minlanish imkoniyatlari to‘g‘risida, xodimlarga nisbatan qo‘yiladigan talablar haqida va ish bilan ta’minlashga taalluqli boshqa masalalar yuzasidan maslahatlar beradi;
ishlamayotgan fuqarolarni kasbga o‘rgatish, qayta o‘rgatish va ularning malakasini oshirish to‘g‘risida o‘quv yurtlari, korxonalar, muassasalar va tashkilotlar bilan shartnomalar tuzadi;
ishsizlarning ro‘yxatga olinishini ta’minlaydi va ularga yordam ko‘rsatadi, shu jumladan nafaqalar tayinlash va to‘lashni amalga oshiradi;
mehnat bozorining holatiga va mazkur bozorni rivojlantirish istiqbollariga baho beradi hamda uning monitoringini tashkil etadi va o‘tkazadi hamda tegishli axborotning tarqatilishini ta’minlaydi;
ish qidirib murojaat qilgan fuqarolarning, shuningdek bo‘sh ish o‘rinlarining (vakant lavozimlarning) hisobini yuritadi;
aholini ish bilan ta’minlash dasturlarini ishlab chiqish va amalga oshirishda ishtirok etadi;
ish o‘rinlarini tashkil etish va aholi bandligini ta’minlash dasturlarining bajarilishi monitoringini ushbu dasturlarga kiritilgan korxonalar, muassasalar va tashkilotlar tomonidan taqdim etilgan axborot, shuningdek davlat statistika organlarining ma’lumotlari asosida amalga oshiradi;
korxonalar, muassasalar va tashkilotlardan mo‘ljallanayotgan tuzilmaviy o‘zgarishlar hamda amalga oshirilishi natijasida xodimlar ishdan ozod etilishi mumkin bo‘lgan boshqa tadbirlar to‘g‘risida, shuningdek bo‘sh ish o‘rinlari (vakant lavozimlar) bor-yo‘qligi, mehnatning xususiyati va shart-sharoitlari to‘g‘risida axborot oladi;
davlat va nodavlat ta’lim muassasalaridan ularning yo‘nalishi va ixtisoslashuvi, bitiruvchilarning kasb-malaka tarkibi hamda soni to‘g‘risida axborot oladi;
mehnat organlariga murojaat etgan fuqarolarni kasb tayyorgarligi va malaka darajasiga muvofiq korxonalar, muassasalar va tashkilotlarga ularda bo‘sh ish o‘rinlari (vakant lavozimlar) bo‘lgan taqdirda ishga joylashtirish uchun yuboradi;
korxonalar, muassasalar va tashkilotlar uchun ijtimoiy himoyaga muhtoj shaxslarni ishga qabul qilish uchun ish o‘rinlarining eng kam miqdorini belgilash to‘g‘risida takliflarni ishlab chiqadi hamda mahalliy davlat hokimiyati organlari ko‘rib chiqishi uchun kiritadi, shuningdek mazkur fuqarolarni ishga joylashtirish uchun korxonalar, muassasalar va tashkilotlarga yuboradi;
korxonalar, muassasalar va tashkilotlar ishonchnomasi asosida ular nomidan fuqarolarni ishga joylashtirish to‘g‘risida ularni oldindan (zarurat bo‘lgan taqdirda) kasbga tayyorlash va qayta tayyorlash, malakasini oshirish, yo‘lkira, kundalik xarajatlar haqini to‘lash sharti bilan shartnomalar tuzadi, shuningdek yangi yashash va ish joyiga ko‘chib borish chog‘ida tegishli korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning mablag‘lari hisobidan yordam puli beradi;
ishsizlarni haq to‘lanadigan jamoat ishlariga belgilangan tartibda ularning o‘z xohishiga ko‘ra jo‘natadi;
Bandlikka ko‘maklashish davlat jamg‘armasining mablag‘larini belgilangan tartibda tasarruf etadi;
fuqarolarga ishsizlik nafaqasini belgilangan tartibda tayinlaydi.
Mahalliy mehnat organlari qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlarni ham amalga oshirishi mumkin.
Mehnat organlari tomonidan aholiga, korxonalarga, muassasalarga, tashkilotlarga, boshqa ish beruvchilarga ko‘rsatilayotgan xizmatlar, shu jumladan mehnat bozori holati to‘g‘risida axborot berish bo‘yicha xizmatlar bepul amalga oshiriladi.
(16-modda O‘zbekiston Respublikasining 2018-yil 3-yanvardagi O‘RQ-456-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 05.01.2018-y., 03/18/456/0512-son)
17-modda. Mahalliy davlat hokimiyati organlarining aholini ish bilan ta’minlash sohasidagi davlat siyosatini amalga oshirish borasidagi vakolatlari
Mahalliy davlat hokimiyati organlarining aholini ish bilan ta’minlash sohasidagi davlat siyosatini amalga oshirish borasidagi vakolatlariga quyidagilar kiradi:
aholini ish bilan ta’minlash sohasidagi davlat siyosatining asosiy yo‘nalishlarini amalga oshirish;
aholini ish bilan ta’minlash sohasidagi davlat siyosatining umumiy prinsiplari amalga oshirilishini ta’minlovchi normativ-huquqiy hujjatlar qabul qilish;
(17-moddaning birinchi qismi uchinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2013-yil 7-oktabrdagi O‘RQ-355-sonli Qonuni tahririda — O‘R QHT, 2013-y., 41-son, 543-modda)
ish o‘rinlarini tashkil etish va aholi bandligini ta’minlash hududiy dasturlarini ishlab chiqish hamda amalga oshirish;
(17-moddaning birinchi qismi to‘rtinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2013-yil 7-oktabrdagi O‘RQ-355-sonli Qonuni tahririda — O‘R QHT, 2013-y., 41-son, 543-modda)
kasanachilik, hunarmandchilik, oilaviy tadbirkorlikni rivojlantirish;
o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarining va oliy o‘quv yurtlarining bitiruvchilarini ish bilan ta’minlash;
(17-moddaning birinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2013-yil 7-oktabrdagi O‘RQ-355-sonli Qonuniga asosan beshinchi va oltinchi xatboshilar bilan to‘ldirilgan — O‘R QHT, 2013-y., 41-son, 543-modda)
ushbu Qonunning 7-moddasida ko‘rsatilgan fuqarolarni ishga joylashtirish uchun ish joylarining eng kam miqdorini belgilash yoki ayrim turdagi ishlarni (kasblarni) ehtiyot tariqasida saqlab turish;
mehnat bozoridagi ahvol barqarorlashuviga ko‘maklashuvchi, shu jumladan mehnat shartnomalari ommaviy ravishda bekor qilinishining oldini olishni, mavjud ish joylarini saqlab qolish va yangi ish joylarini yaratishni, haq to‘lanadigan vaqtinchalik va jamoat ishlarini tashkil qilishni, ustuvor rivojlanish hududlarini aniqlashni o‘z ichiga olgan chora-tadbirlar ishlab chiqish va amalga oshirish.
Mahalliy davlat hokimiyati organlari tomonidan, shuningdek jamoa kelishuvlari bilan ushbu Qonunga zid bo‘lmagan, fuqarolarning ijtimoiy muhofazalanganligini kuchaytiruvchi maqbul keladigan ish taklif etish, ishsizlarni ro‘yxatdan o‘tkazish va qayta ro‘yxatga olishning boshqa shartlari va tartibi, shu jumladan mahalliy budjet mablag‘lari hisobidan ishsizlik nafaqalarini to‘lash muddatlarini uzaytirish va miqdorlarini oshirish, jamoat ishlaridagi mehnatga haq to‘lash, shuningdek kasbga o‘qitish davrida stipendiya to‘lash nazarda tutilishi mumkin.
Mahalliy davlat hokimiyati organlari xodimlarni ommaviy ravishda ishdan ozod etish to‘g‘risidagi qarorni olti oygacha muddatga to‘xtatib qo‘yishi mumkin, bunda ular ana shu kechiktirish tufayli korxonalar, muassasalar, tashkilotlar ko‘radigan zararni qisman yoki to‘liq qoplaydi.
18-modda. Ish beruvchilarning aholini ish bilan ta’minlash sohasidagi davlat siyosatini amalga oshirishdagi ishtiroki
O‘zbekiston Respublikasida ish beruvchilar ish bilan ta’minlash sohasidagi davlat siyosatini amalga oshirishga quyidagi yo‘llar bilan ko‘maklashadilar:
mehnatga oid munosabatlarni tartibga soluvchi shartnoma va kelishuvlar shartlarini bajarish;
xodimlarni kasbga tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish uchun sharoit yaratish;
Bandlikka ko‘maklashish davlat jamg‘armasiga moliyaviy ajratmalar o‘tkazish;
(18-modda birinchi qismi to‘rtinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2016-yil 26-dekabrdagi O‘RQ-416-sonli Qonuni tahririda — O‘R QHT, 2016-y., 52-son, 597-modda)
ish o‘rinlarini tashkil etish va aholi bandligini ta’minlash dasturlarini amalga oshirishda ishtirok etish;
(18-moddaning birinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2013-yil 7-oktabrdagi O‘RQ-355-sonli Qonuniga asosan beshinchi xatboshi bilan to‘ldirilgan — O‘R QHT, 2013-y., 41-son, 543-modda)
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadigan tartibda miqdorini mahalliy davlat hokimiyati organlari belgilaydigan ish joylariga ushbu Qonunning 7-moddasida ko‘rsatilgan fuqarolarni ishga joylashtirish;
LexUZ sharhi
Qo‘shimcha ma’lumot uchun qarang: O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 5-dekabrdagi 965-sonli “Ijtimoiy muhofazaga muhtoj, ish topishda qiynalayotgan va mehnat bozorida teng shartlarda raqobatlasha olmaydigan shaxslarni ishga joylashtirish uchun ish o‘rinlarining eng kam sonini belgilash va zaxiraga qo‘yish tartibini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori.
Oldingi tahrirga qarang.
bo‘sh ish joylari (vakant lavozimlar) bor-yo‘qligi to‘g‘risidagi ma’lumotlarni, oldindan (kamida ikki oy oldin) mahalliy mehnat organiga mo‘ljallanayotgan ishdan ozod qilishlar to‘g‘risidagi axborotlarni bo‘shab qoladigan har bir xodimni ko‘rsatgan holda taqdim etish. Bo‘sh ish joylari bor-yo‘qligi to‘g‘risidagi ma’lumotlarni hamda xodimlarning ishdan ozod qilinishi to‘g‘risidagi axborotlarni taqdim etish tartibi va muddatlari qonun hujjatlari bilan belgilanadi.
LexUZ sharhi
Batafsil ma’lumot uchun Mehnat organlariga bo‘sh ish joylarni (vakant lavozimlar) mavjudligi to‘g‘risidagi va mo‘ljallanayotgan ishdan ozod etishlar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni taqdim etish tartibi haqidagi Nizomga (ro‘yxat raqami 858, 22.12.1999-y.) qarang.
(18-moddaning birinchi qismi oltinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2000-yil 26-maydagi 82-II-son Qonuni tahrirda — Oliy Majlis Axborotnomasi, 2000-y., 5-6-son, 153-modda)
Axborotning o‘z vaqtida taqdim etilmasligida va bo‘sh ish joylarini (vakant lavozimlarni) yashirganlikda aybdor bo‘lgan hamda Bandlikka ko‘maklashish davlat jamg‘armasiga ajratmalar o‘tkazishdan bosh tortgan mansabdor shaxslar qonun hujjatlariga muvofiq javobgar bo‘ladilar.
LexUZ sharhi
Batafsil ma’lumot uchun O‘zbekiston Respublikasining Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksining 229-moddasiga qarang.
(18-moddaning ikkinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2016-yil 26-dekabrdagi O‘RQ-416-sonli Qonuni tahririda — O‘R QHT, 2016-y., 52-son, 597-modda)
Mahalliy davlat hokimiyati organlarining ijtimoiy himoyaga muhtoj shaxslarni ishga joylashtirish uchun ish joylarining eng kam miqdorini yaratishga doir qarorlarini bajarmaganlik uchun, shuningdek avval talabnoma berilgan, o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi va oliy ta’lim olgan yoki kasbga tayyorlashga, qayta tayyorlashga va malakasini oshirishga yuborilgan shaxslarni ishga qabul qilish rad etilgan taqdirda, korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning mansabdor shaxslari ma’muriy javobgarlikka tortiladi.
(18-moddaning uchinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2013-yil 7-oktabrdagi O‘RQ-355-sonli Qonuni tahririda — O‘R QHT, 2013-y., 41-son, 543-modda)
Ish beruvchilarning ijtimoiy himoyaga muhtoj shaxslar uchun belgilangan eng kam miqdordan ortiqroq qo‘shimcha ish joylarini yaratish, shuningdek bunday shaxslarni kasbga tayyorlash va qayta tayyorlash, malakasini oshirish maqsadida qilgan sarf-xarajatlari mahalliy budjet mablag‘lari, Bandlikka ko‘maklashish davlat jamg‘armasi mablag‘lari va boshqa mablag‘lar hisobidan qoplanadi.
(18-moddaning to‘rtinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2016-yil 26-dekabrdagi O‘RQ-416-sonli Qonuni tahririda — O‘R QHT, 2016-y., 52-son, 597-modda)
Ijtimoiy himoyaga muhtoj shaxslarning ish joylarini qisqartirish yoki tugatish kasaba uyushmalari qo‘mitalari yoki xodimlarning boshqa vakillik organlari bilan kelishilgan holda amalga oshiriladi.
(18-moddaning beshinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2013-yil 7-oktabrdagi O‘RQ-355-sonli Qonuni tahririda — O‘R QHT, 2013-y., 41-son, 543-modda)
18¹-modda. Xususiy bandlik agentliklarining aholini ish bilan ta’minlashga ko‘maklashishdagi ishtiroki
Xususiy bandlik agentliklari ish bilan ta’minlash sohasidagi davlat siyosatini amalga oshirishga quyidagi xizmat turlarini ko‘rsatish yo‘li bilan ko‘maklashadi:
O‘zbekiston Respublikasi hududida ish qidirayotgan shaxslarga ish tanlash;
ish beruvchilar uchun kadrlar tanlash;
O‘zbekiston Respublikasidan tashqaridagi ishni qidirayotgan shaxslarni ishga joylashtirish;
ishga joylashtirish sohasida axborot va maslahat xizmatlari.
(18¹-modda O‘zbekiston Respublikasining 2018-yil 16-oktabrdagi O‘RQ-501-sonli Qonuniga asosan kiritilgan — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 17.10.2018-y., 03/18/501/2056-son)
19-modda. Kasaba uyushmalari va xodimlar boshqa vakillik organlarining aholini ish bilan ta’minlashga ko‘maklashishdagi ishtiroki
Kasaba uyushmalari va xodimlarning boshqa vakillik organlari quyidagi huquqlarga ega:
aholini ish bilan ta’minlash sohasidagi davlat siyosati masalalari bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasining qonunlarini va mahalliy davlat hokimiyati organlarining qarorlarini ishlab chiqish hamda amalga oshirishda ishtirok etish;
mahalliy davlat hokimiyati organlariga, ish beruvchilarga aholini ish bilan ta’minlash va aholining ijtimoiy kafolatlariga oid masalalar yuzasidan o‘zaro maslahatlashuvlar o‘tkazish haqida takliflar kiritish.
20-modda. Aholini ish bilan ta’minlashga ko‘maklashuvchi muvofiqlashtirish qo‘mitalari
Aholini ish bilan ta’minlash siyosatini belgilash va amalga oshirish bo‘yicha kelishilgan qarorlarni ishlab chiqish maqsadida respublika miqyosida va mahalliy miqyoslarda kasaba uyushmalarining yoki xodimlar boshqa vakillik organlarining, ish beruvchilar uyushmalarining, davlat boshqaruv organlarining va ijtimoiy himoyaga muhtoj fuqarolar manfaatlarini ifodalovchi boshqa manfaatdor tashkilotlarning vakillaridan iborat aholini ish bilan ta’minlashga ko‘maklashuvchi muvofiqlashtirish qo‘mitalari tuziladi.
21-modda. Bandlikka ko‘maklashish davlat jamg‘armasi
Aholini ish bilan ta’minlash sohasidagi davlat siyosatini amalga oshirish chora-tadbirlarini moliyalashtirish va mehnat organlarining samarali faoliyat ko‘rsatishi uchun Bandlikka ko‘maklashish davlat jamg‘armasi tuziladi.
Bandlikka ko‘maklashish davlat jamg‘armasining daromadlari:
yagona ijtimoiy to‘lov tushumlarining belgilangan miqdori;
vaqtinchalik bo‘sh mablag‘larni joylashtirishdan tushgan daromadlar;
qonun hujjatlariga muvofiq boshqa manbalar hisobidan shakllantiriladi.
Bandlikka ko‘maklashish davlat jamg‘armasi mablag‘larining yetmish foizi keyinchalik tumanlar va shaharlar o‘rtasida qayta taqsimlangan holda Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar mehnat organlari tasarrufida qoladi, o‘ttiz foizi esa respublika darajasida markazlashtiriladi.
Bandlikka ko‘maklashish davlat jamg‘armasining mablag‘larini sarflash yo‘nalishlari aholi bandligiga oid tegishli respublika, hududiy va boshqa maxsus dasturlarida belgilanadi.
(21-modda O‘zbekiston Respublikasining 2016-yil 26-dekabrdagi O‘RQ-416-sonli Qonuni tahririda — O‘R QHT, 2016-y., 52-son, 597-modda)
LexUZ sharhi
Qarang: Vazirlar Mahkamasining 2018-yil 31-dekabrdagi 1066-son qarori bilan tasdiqlangan “O‘zbekiston Respublikasi Bandlikka ko‘maklashish davlat jamg‘armasi mablag‘larini shakllantirish va ulardan foydalanish tartibi to‘g‘risida nizom”.
[OKOZ:

1.05.00.00.00 Mehnat va aholining bandligi to‘g‘risidagi qonunchilik / 05.01.00.00 Ishga joylash va aholi bandligi / 05.01.05.00 Haq to‘lanadigan jamoat ishlari]

22-modda. Haq to‘lanadigan jamoat ishlarini tashkil etish
Mahalliy davlat hokimiyati organlari mehnat organlarining taklifiga ko‘ra va ularning ishtirokida aholini ish bilan ta’minlash maqsadida o‘z mulkidagi korxonalar, muassasalar va tashkilotlarda hamda shartnomalar asosida boshqa korxonalar, muassasalar va tashkilotlarda haq to‘lanadigan jamoat ishlarining amalga oshirilishini tashkil etadilar.
Mehnat organlarida ro‘yxatga olingan va ishsiz deb e’tirof etilgan fuqarolar bilan haq to‘lanadigan jamoat ishlarida qatnashish uchun keyinchalik uzaytirish huquqi bilan ikki oy muddatgacha bo‘lgan muddatli mehnat shartnomalari tuziladi.
(22-moddaning ikkinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2013-yil 7-oktabrdagi O‘RQ-355-sonli Qonuni tahririda — O‘R QHT, 2013-y., 41-son, 543-modda)
Jamoat ishlarini bajarish chog‘ida fuqarolarga bajarilayotgan ishga qarab, biroq o‘n besh foizga oshirilgan ishsizlik nafaqasidan kam bo‘lmagan miqdorda haq to‘lash, ana shu ishlar muddatini umumiy mehnat stajiga qo‘shish, pensiya ta’minoti va vaqtincha ishga layoqatsizlik yuzasidan nafaqalar olish huquqi kafolatlanadi.
Oldingi tahrirga qarang.
Haq to‘lanadigan jamoat ishlarini tashkil qilish va moliyalash, shuningdek ishsiz shaxslarning bunday ishlarda ishtirok etishi tartibi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.
LexUZ sharhi
Batafsil ma’lumot uchun Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 5-oktabrdagi 799-son qarori bilan tasdiqlangan “Haq to‘lanadigan jamoat ishlarini tashkil qilish tartibi to‘g‘risida nizom”ga qarang.
(22-moddaning to‘rtinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 1998-yil 25-dekabrdagi 729-I-son Qonuni tahririda — Oliy Majlis Axborotnomasi, 1999-y., 1-son, 20-modda)
23-modda. Ishsiz shaxslarni kasbga tayyorlash va qayta tayyorlash, ularning malakasini oshirish
Mehnat organlarida ro‘yxatga olingan va ishsiz deb e’tirof etilgan shaxslarni kasbga tayyorlash va qayta tayyorlash, ularning malakasini oshirish quyidagi hollarda amalga oshirilishi mumkin, agar:
ishsiz shaxs zarur kasb malakasiga ega bo‘lmaganligi tufayli unga maqbul keladigan ish tanlash mumkin bo‘lmasa;
ishsiz shaxsning kasb ko‘nikmalariga mos keladigan ish yo‘qligi sababli uning kasbini (mutaxassisligini, mashg‘ulot turini) o‘zgartirish zarur bo‘lsa;
ishsiz shaxs avvalgi kasbi bo‘yicha ish bajarish qobiliyatini yo‘qotgan bo‘lsa.
Ishsiz shaxslarni kasbga tayyorlash va qayta tayyorlash, ularning malakasini oshirish o‘quv yurtlarida mehnat organlarining yo‘llanmalari bo‘yicha Bandlikka ko‘maklashish davlat jamg‘armasining ana shu maqsadlar uchun nazarda tutilgan mablag‘lari hisobidan amalga oshiriladi.
(23-moddaning ikkinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2016-yil 26-dekabrdagi O‘RQ-416-sonli Qonuni tahririda — O‘R QHT, 2016-y., 52-son, 597-modda)
[OKOZ:

1.05.00.00.00 Mehnat va aholining bandligi to‘g‘risidagi qonunchilik / 05.01.00.00 Ishga joylash va aholi bandligi / 05.01.04.00 Ishsizlarni ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash kafolatlari]

IV. IShDAN MAHRUM BO‘LGAN ChOG‘DAGI IJTIMOIY KAFOLATLAR
24-modda. Ishsiz shaxslarga moddiy madad berishga oid kafolatlar
Davlat ishsiz shaxslarga quyidagilarni kafolatlaydi:
ishsizlik nafaqasi to‘lash;
mehnat organlarining yo‘llanmasi bo‘yicha kasbga tayyorlash, qayta tayyorlash yoki malaka oshirish davrida stipendiya to‘lanishi hamda shu davrni umumiy mehnat stajiga qo‘shish;
ishsiz shaxsga qaramog‘idagilarini hisobga olgan holda moddiy yordam berish;
haq to‘lanadigan jamoat ishlarida qatnashish imkoniyati;
mehnat organlarining taklifiga binoan ishlash uchun ixtiyoriy ravishda boshqa erga ko‘chish bilan bog‘liq xarajatlarini qoplash.
25-modda. Mehnat shartnomasi alohida asoslarga ko‘ra bekor qilinganda xodimlarga moddiy madad berish uchun belgilangan qo‘shimcha kafolatlar
Mehnat shartnomasi:
xodim yangi mehnat shartlari asosida ishlashni davom ettirishni rad etganligi sababli;
texnologiyadagi, ishlab chiqarish va mehnatni tashkil etishdagi o‘zgarishlar, xodimlar soni (shtati) yoki ish xususiyatining o‘zgarishiga olib kelgan ishlar hajmining qisqarganligi yoxud korxonaning tugatilganligi sababli;
xodimning malakasi yetarli bo‘lmaganligi yoki sog‘lig‘i holatiga ko‘ra bajarayotgan ishiga noloyiqligi sababli;
shu ishni ilgari bajarib kelgan xodim ishga qayta tiklanishi sababli bekor qilingan hollarda ish qidirish davrida ikki oydan ortiq bo‘lmagan davr mobaynida xodimlarning o‘rtacha oylik ish haqi saqlanib qoladi, bunda xodimga to‘langan bir oylik ishdan bo‘shatish nafaqasi ham qo‘shib hisobga olinadi.
Ushbu moddaning birinchi qismida nazarda tutilgan kafolatlar mulkdor o‘zgarganligi sababli korxona rahbari bilan tuzilgan mehnat shartnomasi bekor qilingan hollarda ham tatbiq etiladi.
Agar ushbu moddaning birinchi va ikkinchi qismida ko‘rsatilgan xodimlar mehnat shartnomasi bekor qilingan kundan boshlab o‘n kalendar kun mobaynida mahalliy mehnat organida ish qidirayotgan shaxs sifatida ro‘yxatdan o‘tsalar, mahalliy mehnat organi bergan ma’lumotnomaga binoan uchinchi oy uchun ham oldingi ish joylaridan o‘rtacha ish haqi olish huquqiga ega bo‘ladilar.
Ushbu moddaning birinchi va ikkinchi qismida ko‘rsatilgan xodimlarga uch oy mobaynida maqbul keladigan ish topib berilmagan taqdirda, ular ishsiz deb e’tirof etiladi.
Ushbu moddaning birinchi va ikkinchi qismida ko‘rsatilgan, mehnat shartnomasi bekor qilingandan keyin o‘n kun ichida mahalliy mehnat organida ro‘yxatga olingan va kasbi bo‘yicha qayta o‘qitilayotgan yoki ishlab chiqarishdan ajralgan holda malakasini oshirayotgan xodimlarga ushbu Qonunning mazkur moddasi sakkizinchi qismida hamda 26-moddasida nazarda tutilgan tartibda va miqdorlarda stipendiya to‘lanadi.
Agar ish beruvchi nochor (bankrot) deb topilsa, u bilan mehnatga oid munosabatlarda bo‘lgan xodimlar ish haqi va o‘zlariga tegishli boshqa to‘lovlar xususida boshqa barcha kreditorlarning talablariga nisbatan imtiyozli huquqdan foydalanadilar.
Tugatilayotgan korxonalarning mablag‘i bo‘lmagan taqdirda, ushbu moddaning birinchi qismida ko‘rsatilgan xodimlarga kompensatsiyalar Bandlikka ko‘maklashish davlat jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan to‘lanadi.
(25-moddaning yettinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2016-yil 26-dekabrdagi O‘RQ-416-sonli Qonuni tahririda — O‘R QHT, 2016-y., 52-son, 597-modda)
Korxonalar, muassasalar va tashkilotlar tugatilishi, xodimlar soni (shtati) qisqartirilishi munosabati bilan ishdan ozod etilgan, mehnat shartnomasi bekor qilingandan keyin o‘n kun ichida mehnat organlarida ro‘yxatga olingan hamda kasbi bo‘yicha qayta o‘qitilayotgan yoki ishlab chiqarishdan ajralgan holda malakasini oshirayotgan xodimlarga mehnatga oid munosabatlar to‘xtatilgan kundan boshlab dastlabki uch oy davomida oldingi ishidagi o‘rtacha ish haqidan kam bo‘lmagan miqdorda stipendiya to‘lanadi.
Mehnat organi korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning boshqa korxonalar, muassasalar va tashkilotlardan ishdan bo‘shatilayotgan shaxslarni ishga qabul qilishda ularning o‘qishini tashkil etish xarajatlarini to‘la yoki qisman qoplashi mumkin.
Ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisa tufayli yoki o‘zlariga bog‘liq bo‘lmagan sabablarga ko‘ra kasb kasalligiga yo‘liqish natijasida ishdan mahrum bo‘lgan hamda ishga joylashishga va kasbga tayyorlashga va qayta tayyorlashga, malakani oshirishga muhtoj shaxslar ishdan ozod etilgan xodimlarga tenglashtiriladi.
Texnologiyadagi, ishlab chiqarish va mehnatni tashkil etishdagi o‘zgarishlar, xodimlar soni (shtati) yoki ish xususiyatining o‘zgarishiga olib kelgan ishlar hajmining qisqarganligi yoxud korxonaning tugatilganligi munosabati bilan ishdan ozod etilgan va ishsiz deb e’tirof etilgan, pensiya ta’minoti to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga muvofiq pensiyaga chiqish uchun talab etiladigan umumiy mehnat stajiga ega bo‘lgan shaxslarga muddatidan oldin (qonun hujjatlarida belgilangan umumiy asoslarga ko‘ra pensiya tayinlash muddatidan ikki yil oldin) pensiyaga chiqish huquqi beriladi.
LexUZ sharhi
O‘zbekiston Respublikasi “Fuqarolarning davlat pensiya ta’minoti to‘g‘risida”gi Qonunining 14-moddasiga muvofiq texnologiyadagi, ishlab chiqarish va mehnatni tashkil etishdagi o‘zgarishlar, xodimlar soni (shtati) yoki ish xususiyatining o‘zgarishiga olib kelgan ishlar hajmining qisqarganligi yoxud korxonaning tugatilganligi munosabati bilan ishdan ozod etilgan va ishsiz deb e’tirof etilgan erkaklar — 58 yoshga to‘lganda va ish staji kamida 25 yil bo‘lgan taqdirda, ayollar — 53 yoshga to‘lganda va ish staji kamida 20 yil bo‘lgan taqdirda yoshga doir pensiyalarni muddatidan oldin olish huquqiga ega bo‘ladilar.
26-modda. Kasbga tayyorlash va qayta tayyorlash, malakani oshirish davrida fuqarolarga to‘lanadigan stipendiyalarning miqdori
Ushbu Qonunning 25-moddasida ko‘rsatib o‘tilgan shaxslardan tashqari ishidan va ish haqidan (mehnat daromadidan) mahrum bo‘lgan, mehnat organlarida ro‘yxatga olingan, qaramog‘ida voyaga yetmagan bolalari va boshqa kishilar bo‘lgan shaxslarga kasbga tayyorlash va qayta tayyorlash, malaka oshirish davrida oldingi ish joyidagi o‘rtacha oylik ish haqining kamida yetmish besh foizi (qaramog‘ida bolalari va boshqa kishilar bo‘lmaganlarga esa — ellik foizi) miqdorida, biroq qonun hujjatlarida belgilangan mehnatga haq to‘lash eng kam miqdorining 35,2 foizidan oz bo‘lmagan va O‘zbekiston Respublikasida tarkib topgan o‘rtacha ish haqidan ortiq bo‘lmagan miqdorda stipendiya to‘lanadi.
(26-moddaning birinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 3-dekabrdagi O‘RQ-586-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 04.12.2019-y., 03/19/586/4106-son)
LexUZ sharhi
Qo‘shimcha ma’lumot uchun O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1997-yil 11-martda 133-son qarori bilan tasdiqlangan O‘rtacha oylik ish haqini hisoblab chiqarish tartibiga qarang.
Uzoq vaqt (bir yildan ko‘proq) ishlamayotgan, birinchi marta ish qidirayotgan hamda kasbga tayyorlashga va qayta tayyorlashga, malaka oshirishga muhtoj shaxslarga aholining shu toifasi uchun nazarda tutilgan ishsizlik nafaqasidan oz bo‘lmagan va qonun hujjatlarida belgilangan mehnatga haq to‘lash eng kam miqdorining 35,2 foizidan ortiq bo‘lmagan miqdorda stipendiya tayinlanadi.
(26-moddaning ikkinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 3-dekabrdagi O‘RQ-586-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 04.12.2019-y., 03/19/586/4106-son)
[OKOZ:

1.05.00.00.00 Mehnat va aholining bandligi to‘g‘risidagi qonunchilik / 05.01.00.00 Ishga joylash va aholi bandligi / 05.01.06.00 Ishsizlik nafaqasi (shuningdek, 06.07.01.09ga qarang)]

27-modda. Ishsizlik nafaqalarini to‘lash shartlari va muddatlari
Oldingi tahrirga qarang.
Ishsizlik nafaqasi ushbu Qonunning 3-moddasiga muvofiq ishsiz deb e’tirof etilgan shaxslarga tayinlanadi. Qaramog‘ida uchtagacha kishi bo‘lgan, o‘ttiz besh yoshga to‘lmagan ishsiz erkaklarga ishsizlik nafaqasi ular haq to‘lanadigan jamoat ishlarida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadigan tartibda ishtirok etgan taqdirda tayinlanadi.
LexUZ sharhi
Batafsil ma’lumot uchun Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 5-oktabrdagi 799-son qarori bilan tasdiqlangan “Haq to‘lanadigan jamoat ishlarini tashkil qilish tartibi to‘g‘risida nizom”ga qarang.
(27-moddaning birinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 1998-yil 25-dekabrdagi 729-I-son Qonuni tahririda — Oliy Majlis Axborotnomasi, 1999-y., 1-son, 20-modda)
Ishsizlik nafaqasi ularga mahalliy mehnat organida ro‘yxatga olingan birinchi kundan e’tiboran yoziladi va to‘lanadi.
Ishsizlik nafaqasi ko‘pi bilan:
ishdan va ish haqidan (mehnat daromadidan) mahrum bo‘lgan yoki uzoq (bir yildan ortiq) tanaffusdan keyin mehnat faoliyatini qayta boshlashga harakat qilayotgan shaxslarga o‘n ikki oylik davr mobaynida yigirma olti kalendar hafta;
ilgari ishlamagan va birinchi bor ish qidirayotgan shaxslarga esa o‘n ikki oylik davr mobaynida o‘n uch kalendar hafta to‘lanadi.
Ishsiz ishsizlik nafaqasini olish davrida ish qidirishi va har ikki haftada kamida bir marta mahalliy mehnat organiga ishga yoki kasbga tayyorlashga, qayta tayyorlashga, malakasini oshirishga yo‘llanma olish uchun murojaat qilishi shart.
(27-moddaning to‘rtinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2013-yil 7-oktabrdagi O‘RQ-355-sonli Qonuni tahririda — O‘R QHT, 2013-y., 41-son, 543-modda)
[OKOZ:

1.05.00.00.00 Mehnat va aholining bandligi to‘g‘risidagi qonunchilik / 05.01.00.00 Ishga joylash va aholi bandligi / 05.01.06.00 Ishsizlik nafaqasi (shuningdek, 06.07.01.09ga qarang)]

28-modda. Ishsizlik nafaqasi miqdorlarini aniqlash tartibi
Ishdan va ish haqidan (mehnat daromadidan) mahrum bo‘lgan shaxslar uchun ishsizlik nafaqasi oldingi ish joyidagi oxirgi bir yilgi o‘rtacha ish haqiga foiz nisbatida belgilanadi. Boshqa hollarda ishsizlik nafaqasi qonun hujjatlarida belgilangan mehnatga haq to‘lashning eng kam miqdoriga foiz nisbatida belgilanadi.
(28-moddaning birinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 3-dekabrdagi O‘RQ-586-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 04.12.2019-y., 03/19/586/4106-son)
Qaramog‘ida o‘n olti yoshga to‘lmagan bolalari va boshqa kishilar bo‘lgan ishsiz shaxslarga nafaqa miqdori o‘n foizga oshiriladi.
Ish haqiga koeffitsiyentlar belgilangan joylarda yashovchi shaxslarga tayinlanadigan ishsizlik nafaqasi miqdorlari ularning shu joylarda yashagan davri uchun mazkur joyda noishlab chiqarish tarmoqlarining xodimlariga belgilangan koeffitsiyentni qo‘llagan holda aniqlanadi. Ishsizlik nafaqasi miqdorini hisoblab chiqishda rayon koeffitsiyentlarini qo‘llash tartibi O‘zbekiston Respublikasi Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi tomonidan belgilanadi.
(28-moddaning uchinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2018-yil 3-yanvardagi O‘RQ-456-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 05.01.2018-y., 03/18/456/0512-son)
LexUZ sharhi
Batafsil ma’lumot uchun Mehnat organlarida fuqarolarni ro‘yxatga olish, ularni ishga joylashtirish, ishsizlik nafaqasini tayinlash va to‘lash tartibi to‘g‘risidagi nizomning 59-bandiga (ro‘yxat raqami 831, 13.10.1999-y.) qarang.
[OKOZ:

1.05.00.00.00 Mehnat va aholining bandligi to‘g‘risidagi qonunchilik / 05.01.00.00 Ishga joylash va aholi bandligi / 05.01.06.00 Ishsizlik nafaqasi (shuningdek, 06.07.01.09ga qarang)]

29-modda. Ishdan va ish haqidan mahrum bo‘lgan shaxslarga mo‘ljallangan ishsizlik nafaqasining miqdori
Ishdan va ish haqidan (mehnat daromadidan) mahrum bo‘lgan taqdirda, ishsizlik nafaqasi olish huquqiga ega bo‘lgan shaxslarga oldingi ish joyidagi o‘rtacha ish haqining ellik foizi miqdorida, ammo qonun hujjatlarida belgilangan mehnatga haq to‘lash eng kam miqdorining 35,2 foizidan oz bo‘lmagan va nafaqani hisoblash paytida O‘zbekiston Respublikasida tarkib topgan o‘rtacha ish haqidan ortiq bo‘lmagan miqdorda ishsizlik nafaqasi to‘lash kafolatlanadi.
(29-modda O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 3-dekabrdagi O‘RQ-586-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 04.12.2019-y., 03/19/586/4106-son)
LexUZ sharhi
Batafsil ma’lumot uchun O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1997-yil 11-martda 133-son qarori bilan tasdiqlangan O‘rtacha oylik ish haqini hisoblab chiqarish tartibiga qarang.
30-modda. Harbiy xizmatdan, Ichki ishlar, Davlat xavfsizlik xizmati va O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti davlat xavfsizlik xizmati organlaridan bo‘shatilgan shaxslarga mo‘ljallangan ishsizlik nafaqasining miqdori
Harbiy xizmatdan, Ichki ishlar, Davlat xavfsizlik xizmati va O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti davlat xavfsizlik xizmati organlaridan bo‘shatilishi munosabati bilan ish haqidan mahrum bo‘lgan shaxslar ushbu Qonunning 29-moddasida nazarda tutilgan shartlar asosida ishsizlik nafaqasi olish huquqiga ega.
Harbiy xizmatdan, Ichki ishlar, Davlat xavfsizlik xizmati va O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti davlat xavfsizlik xizmati organlaridan bo‘shatilgan hamda mahalliy mehnat organlariga murojaat qilishdan oldin ishlamagan shaxslarga nafaqa miqdori qonun hujjatlarida belgilangan mehnatga haq to‘lash eng kam miqdorining 35,2 foizi darajasida hisoblab chiqariladi.
(30-moddaning ikkinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 3-dekabrdagi O‘RQ-586-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 04.12.2019-y., 03/19/586/4106-son)
[OKOZ:

1.05.00.00.00 Mehnat va aholining bandligi to‘g‘risidagi qonunchilik / 05.01.00.00 Ishga joylash va aholi bandligi / 05.01.06.00 Ishsizlik nafaqasi (shuningdek, 06.07.01.09ga qarang)]

31-modda. Birinchi marta ish qidirayotgan shaxslarga mo‘ljallangan ishsizlik nafaqasining miqdori
Ilgari ishlamagan, birinchi marta ish qidirayotgan va ishsizlik nafaqasi olish huquqiga ega bo‘lgan shaxslarga mahalliy mehnat organi tomonidan kasbga tayyorlash yoki ishga joylashish imkoniyati berilmagan taqdirda, ularga qonun hujjatlarida belgilangan mehnatga haq to‘lash eng kam miqdorining kamida 26,5 foizi miqdorida nafaqa to‘lash kafolatlanadi.
(31-modda O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 3-dekabrdagi O‘RQ-586-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 04.12.2019-y., 03/19/586/4106-son)
[OKOZ:

1.05.00.00.00 Mehnat va aholining bandligi to‘g‘risidagi qonunchilik / 05.01.00.00 Ishga joylash va aholi bandligi / 05.01.06.00 Ishsizlik nafaqasi (shuningdek, 06.07.01.09ga qarang)]

32-modda. Uzoq tanaffusdan keyin ish qidirayotgan shaxslarga mo‘ljallangan ishsizlik nafaqasining miqdori
Uzoq (bir yildan ortiq) tanaffusdan keyin mehnat faoliyatini qayta boshlashga harakat qilayotgan ishsiz shaxslarga quyidagi miqdorda nafaqa to‘lash kafolatlanadi:
mutaxassisligi bo‘lgan shaxslar uchun, shuningdek o‘n ikki oy mobaynida haq to‘lanadigan ish bilan bandligi o‘n ikki kalendar haftadan kam bo‘lmagan shaxslar uchun, agar ularning ishga joylashishi uchun kasbga qayta o‘rgatishni yoki malakasini oshirishni talab qilmasa, qonun hujjatlarida belgilangan mehnatga haq to‘lash eng kam miqdorining 35,2 foizidan oz bo‘lmagan miqdorda;
(32-moddaning ikkinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 3-dekabrdagi O‘RQ-586-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 04.12.2019-y., 03/19/586/4106-son)
boshqa hollarda, shu jumladan, mutaxassisligi bo‘lmagan shaxslarga, mahalliy mehnat organi tomonidan kasbga tayyorlash, qayta tayyorlash va malaka oshirish imkoniyati berilmagan taqdirda, qonun hujjatlarida belgilangan mehnatga haq to‘lash eng kam miqdorining 26,5 foizi miqdorida.
(32-moddaning uchinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 3-dekabrdagi O‘RQ-586-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 04.12.2019-y., 03/19/586/4106-son)
33-modda. Kasbga tayyorlash va qayta tayyorlashdan o‘tgan, malaka oshirishni tugatgan shaxslarga mo‘ljallangan ishsizlik nafaqasining miqdori
Ishsiz deb e’tirof etilgan shaxslar ishlab chiqarishdan ajralgan holda kasbga tayyorlash va qayta tayyorlashdan o‘tgandan, malaka oshirishni tugatgandan keyin qonun hujjatlarida belgilangan mehnatga haq to‘lash eng kam miqdorining 35,2 foizidan oz bo‘lmagan miqdorda ishsizlik nafaqasi olish huquqiga ega.
(33-modda O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 3-dekabrdagi O‘RQ-586-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 04.12.2019-y., 03/19/586/4106-son)
[OKOZ:

1.05.00.00.00 Mehnat va aholining bandligi to‘g‘risidagi qonunchilik / 05.01.00.00 Ishga joylash va aholi bandligi / 05.01.06.00 Ishsizlik nafaqasi (shuningdek, 06.07.01.09ga qarang)]

34-modda. Ishsizlik nafaqasi to‘lashni bekor qilish, to‘xtatib qo‘yish va uning miqdorini kamaytirish
Quyidagi hollarda ishsizlik nafaqasini to‘lash bekor qilinadi:
ishsiz shaxs ishga joylashganda;
ishsiz shaxs taklif qilingan maqbul keladigan ishni ikki marta rad etgan taqdirda;
Oldingi tahrirga qarang.
qaramog‘ida uchtagacha kishi bo‘lgan, o‘ttiz besh yoshga to‘lmagan ishsiz erkak haq to‘lanadigan jamoat ishlarida ishtirok etishni rad etgan taqdirda;
(34-moddaning birinchi qismi to‘rtinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 1998-yil 25-dekabrdagi 729-I-son Qonuniga muvofiq kiritilgan — Oliy Majlis Axborotnomasi, 1999-y., 1-son, 20-modda)
ishsiz shaxs qonun hujjatlariga muvofiq pensiya ta’minoti huquqiga ega bo‘lgan taqdirda;
LexUZ sharhi
Batafsil ma’lumot uchun O‘zbekiston Respublikasining “Fuqarolarning davlat pensiya ta’minoti to‘g‘risida”gi Qonuniga qarang.
ishsiz shaxs sudning hukmi bilan qamoq yoki ozodlikdan mahrum etish tariqasidagi jazoga hukm etilgan taqdirda;
ishsizlik nafaqasini olib turgan davrda mahalliy mehnat organini xabardor qilmay vaqtinchalik bajariladigan ishga joylashilgan taqdirda;
ishsizlik nafaqasini aldov yo‘li bilan olgan taqdirda;
ishsiz shaxs vafot etgan taqdirda.
Quyidagi hollarda ishsizlik nafaqasini to‘lash to‘xtatib qo‘yiladi:
ishsiz shaxs kasbga tayyorlash va qayta tayyorlash yoki malaka oshirishga yuborilgan bo‘lsa, stipendiya olgan holda kasbga tayyorlash va qayta tayyorlashdan o‘tish yoki malaka oshirish davrida;
ishsiz shaxs ixtisoslashtirilgan davolash-profilaktika muassasasida davolash kursini o‘tayotgan bo‘lsa, bunday muassasada bo‘lgan davrida;
Oldingi tahrirga qarang.
ishsiz shaxs haq to‘lanadigan jamoat ishlarida ishtirok etayotgan bo‘lsa, bunday ishlarda ishtirok etgan davrida.
(34-moddaning ikkinchi qismi to‘rtinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 1998-yil 25-dekabrdagi 729-I-son Qonuniga muvofiq kiritilgan — Oliy Majlis Axborotnomasi, 1999-y., 1-son, 20-modda)
Ishsiz shaxs uzrsiz sabablarga ko‘ra belgilangan muddatda mahalliy mehnat organiga kelmagan taqdirda, ishsizlik nafaqasini to‘lash uch oygacha muddatga to‘xtatib qo‘yilishi yoki nafaqa miqdori kamaytirilishi mumkin.
35-modda. Ishsiz fuqarolarga moddiy yordam
Ishsizlik nafaqasini to‘lashning belgilangan muddati o‘tishi munosabati bilan ishsizlik nafaqasini olish huquqidan mahrum bo‘lgan ishsiz fuqarolarga Bandlikka ko‘maklashish davlat jamg‘armasidan yoki mahalliy budjetlardan ajratiladigan moddiy yordam ko‘rsatilishi mumkin.
(35-moddaning birinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2016-yil 26-dekabrdagi O‘RQ-416-sonli Qonuni tahririda — O‘R QHT, 2016-y., 52-son, 597-modda)
Bandlikka ko‘maklashish davlat jamg‘armasi mablag‘laridan yoki Qoraqalpog‘iston Respublikasi budjeti, viloyatlar va Toshkent shahar mahalliy budjetlari mablag‘laridan ajratiladigan moddiy yordam ko‘rsatish tartibi, miqdorlari hamda shartlari tegishincha O‘zbekiston Respublikasi Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi va mahalliy davlat hokimiyati organlari tomonidan belgilanadi.
(35-moddaning ikkinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2018-yil 3-yanvardagi O‘RQ-456-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 05.01.2018-y., 03/18/456/0512-son)
LexUZ sharhi
Qo‘shimcha ma’lumot uchun Ish bilan ta’minlashga ko‘maklashuvchi Davlat jamg‘armasidan ajratiladigan mablag‘lar hisobiga ishsiz shaxslarga moddiy yordam ko‘rsatish tartibi, miqdori va shartlari to‘g‘risidagi nizomga (ro‘yxat raqami 548, 23.11.1998-y.) qarang.


(O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1998-y., 5-6-son, 97-modda; 1999-y., 1-son, 20-modda; 5-son, 124-modda; 9-son, 229-modda; 2000-y., 5-6-son, 153-modda; 2001-y., 5-son, 89-modda; O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2006-y., 25-26-son, 225-modda; 2009-y., 52-son, 553-modda; 2013-y., 41-son, 543-modda; 2014-y., 4-son, 45-modda; 2016-y., 52-son, 597-modda; Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 05.01.2018-y., 03/18/456/0512-son, 24.07.2018-y., 03/18/486/1559-son, 17.10.2018-y., 03/18/501/2056-son, 2019-y., 2-son, 47-modda, 11.05.2019-y., 03/19/536/3114-son, 05.09.2019-y., 03/19/564/3690-son, 04.12.2019-y., 03/19/586/4106-son)