Mehnat bozorining mikroiqtisodiy modellari ish haqi

. Ишланмаган вақт учун ҳақ тўлаш

• йиллик асосий (узайтирилган асосий) таътил учун тўлов, шунингдек ушбу таътилдан фойдаланилмаганда, шу жумладан ходим билан меҳнат шартномаси бекор қилинганда пуллик компенсация тўлови;
• ўқиш билан боғлиқ таътил ва ижодий таътиллар учун тўлов
• ходимнинг айбисиз бекор туриб қолинган вақт учун тўлов
• меҳнат лаёқатини вақтинча йўқотган ходимларга қўшимча тўлов;
• ўн икки ёшга тўлмаган икки ва ундан ортиқ боласи ёки ўн олти ёшга тўлмаган ногиронлиги бўлган боласи бор аёлларга берилган қўшимча таътил учун тўлов;

Компенсация тўловлари

• Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан тасдиқланган касблар ва ишлар рўйхати бўйича оғир, зарарли, ўта зарарли меҳнат шароитларида ишлаганлик учун устамалар, шу жумладан шундай шароитлардаги узлуксиз иш стажи учун иш ҳақига устамалар;
• технологик жараён жадвалида назарда тутилган тунги вақтда, иш вақтидан ташқари, дам олиш кунларида ва байрам (ишланмайдиган) кунларида ишлаганлик учун тариф ставкаларига ҳамда маошларга устамалар ва қўшимча тўловлар;
• ер ости ишларида доимий банд бўлган ходимларга уларнинг стволдан ишлаш жойига бориш ва у ердан қайтиш учун шахтада (конда) ҳаракатланишининг меъёрий вақти учун тўланадиган қўшимча ҳақлар;
• хизмат сафарлари учун ходимнинг шахсий автомобилидан ёки хизмат мақсадлари учун унинг бошқа мол-мулкидан қонун ҳужжатларида белгиланган нормалардан ортиқча фойдаланганлик учун тўловлар;
• меҳнатда майиб бўлганлик ёки соғлиққа бошқача тарзда шикаст етганлик билан боғлиқ зарарнинг ўрнини қоплаш
• озиқ-овқат ва йўл чипталарининг қиймати ёки озиқ-овқат ва йўл чипталарининг қийматини қоплаш.

Nominal ish haqi — pul shaklida olingan ish haqi summasi.

• Real ish haqi — nominal ish haqi summasiga sotib olish pmkin bo'lgan tovarlar va xizmatlar miqdori yoki nominal ish haqining sotib olish layoqati.

Ishsizlik turlari

• Friktsion ishsizlik - Bu odamlar o'zlariga mos keladigan malakaga va mahoratiga ega bo'lgan yangi ish joylarini topish va joylashish uchun vaqt kerakligini haqiqatni aks ettiradi.Texnologik taraqqiyot ko'pincha ishqalanadigan ishsizlikni kamaytiradi; masalan, Internet-qidiruv tizimlari ish joyini aniqlash bilan bog'liq xarajatlarni va vaqtni kamaytirdi .
• Strukturaviy ishsizlik - sanoatda mavjud bo'lgan ish joylarining soni ushbu sohada ishlashga qiziqqan yoki malakaga ega bo'lgan barcha odamlarni ish bilan ta'minlash uchun etarli emas. Buning sababi, mamlakatda keng tarqalgan sanoat tarmoqlarining o'zgarishi yoki sanoat uchun ish haqi haddan tashqari yuqori bo'lishi, odamlarning o'z ish kuchini ushbu sohaga etkazib berishni istashiga sabab bo'lishi mumkin
• Mavsumiy ishsizlik - ishchilarga talabning mavsumiy o'zgarishi sababli ishsizlik, masalan, ko'plab xaridlarni o'z ichiga olgan ta'tildan keyin chakana savdo sanoatida.