Mehnat jarayonini tahlili va mehnat ta’limi Kasib tanlashga yo’llashda didaktik tushunchalar

Mehnat jarayonini tahlili va mehnat ta’limi Kasib tanlashga yo’llashda didaktik tushunchalar

Reja:

1. 
   Bilim , malaka, kunikma, kasb, ixtisoslik.
   
2. 
   Texnologik jarayon
   
3. 
   Texnologik operatsiya, utish mexnat jarayoni.
   
4. 
   Mexnat operatsiyasi , mexnat uslubi, mexnat xarakatlari.
   

Mexnat ta`lim ukituvchisi ish jarayoni strukturasini ularning elementlarini asosiy mexnat tushunchalarini bilishi shart , bu mexat ta`limining metodikasini yaxshi tushinib olishiga yordam beradi.

Mexnat ta`lim tushunchalarini kurib chikamiz.

1. 
   Bilim- bu kishilarning ob`ektiv aklini aks ettiruvchi umumlashgan tajribasidir. Bilimni uzlashtirish faktlar, xodisalar, tushuncha va konuniyatlarni urganishni kuzda tutadi.
   
2. 
   O`quv, kunikma- bu uzlashtirilgan bilimlar asosida insonning amaliy xarakatini bajarishga tayergarligidir.
   

Demak kunikma biror tarzdagi ishni bajarish uchun zarur bulgan xarakatlar kompleksini uz ichiga oladi.
Kunikma bu muayan mexnat uslida muttasil takrorlash jarayoenida xosil kilingan ongli xarakatning avtomatik tarzda bajarish darajasiga kutarilgan komponentdir.

3. 
   Kasb- inson puxta egallab olgan doimiy ishlab chikarish faoliyatining turi (masalan slesar`, tokar).
   
4. 
   Ixtisoslik- insonning mexnat taksimoti natiyjasida kasb ichida aloxidalangan doimiy ishlab chikarish faoliyati (asbob soz slesor, yiguvchi slesor, universal chilangir).
   
5. 
   Malaka- kasb eki ixtisoslikni mukammal egallash darajasidir. (ishchi razryadi, klasi eki unvoni ishchining malaka kursatgichi xisoblanadi).
   
6. 
   Texnologik jarayon- deganda ishlab chikarish maxsuli xolotini uzgartirish (shtampovka, kuyish, kesish, yigish, vax.k.) bilan bevosita boglik ishlab chikarish jarayonining bir kismi tushuniladi.
   
7. 
   Texnologik operatsiya- bir eki bir necha tomondan bir ish urnida bajariladigan texnologik jarayonning tugal kismini bildiradi. (masalan : kirkish, sharklash, aralash.).
   

Texnologik jarayonninig navbatdagi elementi utishdir (perexod). Utish texnologik operatsiyaning bir ish urnida bir asbob bilan bajariladigan kismidir.
Texnologik jarayon elementlari xarakteristikasidan kurinib turibdiki, ularda ishlovchining texnologik jarayonni bajarishga karatilgan mexnat faoliyati etarlicha tula aks ettirilgan.
eshlarni mexnatga taerlash maksadida mexnat jaraenini yana xam batafsilrok taxlil kilmok kerak.
Mexnat jarayoniga maxsus operatsiya, mexnat uslubi (priyomi), mexnat xarakatlari. kiradi.
Mehnat operatsiyasi – mexnat joroenining bir kismi bulib, bu ishchining muayan texnologik operatsiyalarni bajarishga karatilgan akliy va jismoniy faoliyati yigindisidan iborot.
Mehnat uslubiyoti –mexnat operatsiyasi ichida oloxada utishlarni (perexod) bajarishga karatilgan mexnat bulaklari yigindisidan iborat.
Masalan egovni kulga olish gavdani ish vaziyatiga keltirish, egovlash vaxtida xarakatlar.
Ukuvchilarni mexnatga taerlashda mexnat jarayonlarini mayda bulaklariga ajratib urgatish juda zarurdir.
Mehnat harakatlari – o`quvchining nerv-muskul faoliyatining biror bir ish amaliyotini bajarish uchun sarflanishidir.