Мектеп жасына дейінгі балалар карым-катынасының

Мектеп жасына дейінгі балалар карым-катынасының
психологиялык негiздерi ХХ ғасырдың ортасында дуниенiң әр түкпiрiнде карым-катынас мәселесiне

арналған зерттеулер шамамен бiр уакытта пайда болып, тарала бастайды.

Мұндай зерттеулердiң iшiнде балалардын карым-катынас сферасына қатысты еңбектер ерекше орын алады. Ғылымда мектеп жасына дейiнгi балалар психикасынын дамуындағы карым-катынас аса манызды фактор ретiнде тағайындалған.

карым-катынас адамнын езара әрекеттестiк және езара катынас жасауының ерекше формасы.М.И.Лисинаның қарым-қатынас құралдарынын уш тобын экспрессивті

мимикалық, заттық-әрекеттiк және тiлдiк құралдарына белiп карастыруы біздің

зерттеуiмiз үшiн де маңызды.

ID: 101 454 291

ENG

Қарым-қатынас құралдарын колданып, жалпы нетиже алу тәсiлiне де

талдау жасалық. Қарым-қатынас тәсiлi оның бiрлiгi деп танылады әдебиеттерде

карым-катынас тәсiлi әрекеттiк формада коммуникациялық бiлiктiлiк десе,

ал А.А. Бодалев карым-катынас әсер ету тәсiлдерiн интеллектуалдык эмоционалдык және ерiктiк деп ушке беледi. Бiздiң зерттеу аспектiмiзде қарым-қатынас тәсiлдерiн жетiлдiру ең негiзгi мәселе болып табылады. Әдебиеттерге талдау жасай отырып карым-катынас механизмдерiн карым қатынастың тиiмдiлiгiн анықтайтын, езара түсiнiктi сипаттайтын курделi психологиялык кұрылым деп түсінеміз. Осы орайда В.С. Агеев, А.А. Бодалев карым-катынастың механизмдерiн керсетiп, оларга эмпатия, идентификация, Децентрация, рефлексия, стереотипизацияны жаткызады.

Бiздiң зерттеу жұмысымызда 4-5 жастағы балалардың карым-катынас сферасындағы стиль угымын, ересектердiн, ата-аналардын, педагогиканын

балаларға психологиялық әсері, ыкпалы деп тағайындаймыз.

Қарым-қатынастың кажеттiлiктерi, мотивтері, тәсiлдерi, құралдары,

формалары, стильдерi... мектеп жасына дейiнгi балалардың карым-катынастарын

жетiлдiру, коррекциялау мәселер ушiн аса мәндi деп санаймыз. Балалармен жүргiзiлетiн зерттеу, әсересе диагностикалык жумыс

олармен қарым-қатынас саласында профилактикага және коррекцияға негiз

болатындығымен манызды.

Осыған орай психологиялык әдебиеттерде балалардын карым-катынасын

анықтау әдістемелерiнiң тиiмдi түрлерi жасалынган. Бiз реттеу барысында

мұндай енбектердi талдай отырып, 4-5 жастағы балалардын карым-катынасын

айқындау максатында жасалынған әдiстемелердi бiрнеше топқа белдi. Баланың коммуникативтi iс-әрекетiнiң тиiмдiлiгiн оның жеке бас, когнитивтіОнда негiзгi 3 жагдай баса көрсетiледi:

1) балалардың өзге балалар тобымен қарым-қатынас құруында ерекше,

ересектермен жасалған қарым-қатынастан айрықша қатынас

тағайындалады;

2) бала-бала жүйесiнде гана кейбiр iс-әрекет түрлерiн меңгеруге

болады, яғни балалар топпен ғана ересек адамдардын катынасын бiрлесiп қайта жаңғыртуға алады.

3) Бастауыш класс мiнез-құлық, жүріс-тұрыс нормалары мен

адамгершiлiк касиеттердi колданып, жаттыгуга мумкiн болады. И.А.Бойкова 6 жастағы балалардың ересек адамдармен карым-катынас

құруы жеткіліксіз болса, олардың катарластарымен контакт жасау мумкiндiктерi де шектi болатындығын керсетеді. Ал Д.Б.Годовикова балалардың

ересек адамдармен құрған карым-катынасы катарластармен арадағы қарым катынаска проекцияланатындығын тағайындаған.

Балалардың өз қатарластарымен қарым-қатынас құруы осы қарым-қатынасты

кажетсiнуiмен анықталады. Бұл қажеттiлiк 3-жасқа келген балаларда калыптаса

бастайды.

4-5 жастағы балалардын баска балалармен қарым-қатынасты кажетсiнуiн А.И.Фукин 3 топқа беледі.

1-ші топқа қарым-қатынаста белсендi балалар жатады. Олар баска

балалармен байланыс жасаганда жағымды эмоциялы реакция, жұптасуға қызығушылық танытып, аса назар аудару, сезiмталдык керсетуі, жұптасынын карым-қатынас құруына түрткі болу сияқты мiнез-құлық, жүрiс тұрысын керсетеді.

2-ші топқа қарым-қатынаста енжар балалар жатады. Олар ездерiн топ iшiнде устай алмай, беймаза күй кешедi, жағымсыз эмоция танытады.Сонымен, қорытынды жасайык:

1) 4-5 жастағы балалардын психикалық дамуының басты факторы карым-катынас болады. Балалар бұл кезенде карым-катынасты ересек

адамдармен және өз катарластарымен кұра алады.