Metall kesuvchi

Yuqori temperaturaga bardoshliligi. Qattiqlik va temperatura ^{orasidagi munosabat quyidagicha (1.1-rasm). в} k^{-kritik temperatura. Turli asbobsozlik materiallari uchun #}k^{-220-1800°C oralig‘ida bo‘ladi.}

Issiqlik o4kazuvchanligi (к, J/sm s °C). Legirlovchi elementlar- dan W

va V issiqlik o‘tkazuvchanlikni pasaytirsa, Ti, Mo, Co esa ko‘taradi.
6

5. 
   Ishqalanish koeffitsiyenti (/Л, ishqalanishga chidamlilik B=A/m va yedirilish iritensivligi J=dm/dL ga ta’sir ko‘rsatadi: bunda ^-ishqalanish kuchlarining bajargan ishi; /w-yediril- ish mahsulotlari massasi; Z,-o‘zaro sir- panish yo‘li).
   

4_Ht _B

0K t»C

6. 
   
   temperatura orasidagi
   Ishqalanishga chidamliligi (B ^{l.l- rasm. Qattiqlikva}
   

ishqalanuvchi materiallarjuftiningbir-
^{biriga nisbatan sirpanish tezligi V}sr ^{va kontakt yuzalardagi normal} kuchlanishga bog‘liq).
Asbobsozlik materiaUarining tasnifi. Hozirgi paytda qo‘llanilayotgan asbobsozlik materiallari quyidagilarga bo'linadi:

1. 
   Uglerodli va past legirlangan po‘Iatlar (У10, У12А va B2, Ф, 9XC,
   

ХВГ).

2. 
   Tezkesar po‘latIar (P6M5, P9K10, P9, P18, Р9М4К8Ф,...).
   
3. 
   Qattiq qotishmalar yoki metallokeramika (BK8, T15K6, TT7K12) va volframsiz qattiq qotishmalar (TM1,TM3,TH-30,KHT-
   

4. 
   Mineralokeramika va kermetlar (ЦМ332, ВОК-60, BOK- 63, B3,...).
   
5. 
   ОЧа qattiq materiallar (CTM): (Elbor JI, JIO, ЛП, ЛД; kubonit КО,КП belbor 02).
   
6. 
   Sintetik va tabiiy olmoslar (AGO, АСР, ЛСВ, ACK, ACC; ACM, ACH).
   
7. 
   Abrazivlar (korund, kvars, elektrokorund, monokoruna,...).
   

Asboblarning kesish xususiyatlari nlarni o‘zaro, masalan temperatura va ishqalanishga chidamliliklarini taqqoslash orqali baholanishi mumkin (1.1 - jadvalga qarang).
Asboblarning yedirilishga chidamliligini oshirish usullari:

1. 
   Kimyoviy termik ishlov berish (KTI): sianlash, azotlash, nitrosementitlash, borlash. Masalan, sianlangan asboblarning turg'un- ligi 1,5..2 martaortadi.
   
2. 
   Yedirilishga chidamli qoplamlar hosil qilish:
   
   1. 
      bug‘-gaz fazasidan kimyoviy cho‘ktirish orqali TiC, TiN, NiCN, ZrN, MoN, CrN, TaN, ... birikmalar bilan qoplash.
      
   2. 
      vakuumli plazma vositasida qoplash. Asboblarning turg‘unligi 2-3 marta ortadi.
      

1.1-jadval

№	Materiallar	Markalari	Kiitik tem- peratura ^0k^;°c	Kesish tezligi V, rn/rnin	Qo‘llanilishiga misollar
1	2	3	4	5	6
1	Uglerodli po'latlar	У10А, У12А	<220	20-25	Egovlar, mayda parma, zenker, razvyortka, metchikva doiraviy plashkalar
2	Past legirlangan po'latlar	Ф.9ХС, ХВГ	<240	20-25
3	Tezkesar po'latlar	P6M3, Р9М4К8Ф	620-640	40-63	Turli o‘lcham va tipdagi asboblar
4	Qattiq qotish- malar	BK3, BK8.T5K10,..., TT7K12	950- 1100(1100- 1250)	<200	Tokarlik keskichlari, frezalar, zenker, razvyortka, protyajkalar
5	Mineralkeramika va kermetlar	ЦМ332,...ЮК- 63	1500	300-600	Nafis ishlov berishda
6	Elbor, kubonit	Л, ло, ко, кп	1800	1000	Keskichlar— oxirgi ishlov berish uchun
7	Sintetik olmoslar	АСО.АСР,...	650	1000 1200	Presizion va so‘nggi ishlov berishda
8	Abrazivlar	Korund, elektrokorund vaboshqalar		35-65 m/s	Jilvirlashda

d) epilam (ftorli modda) vositasida yupqa qoplama hosil qilish.


Mustaqil tayyorlanish uchun savol va topshiriqlar

1. 
   Zagotovkalarga mexanik ishlov berish tushunchasini izohlang.
   
2. 
   Konstruksion metallaming kesib ishlanuvchanligini ta’riflang va ular- ning kesib ishlanuvchanligi bo‘yicha tasnifini keltiring.
   
3. 
   Metall kesuvchi asboblar resursini ifodovlovchi omillami keltirib izohlang.
   
4. 
   Asbobsozlik materialiarining fizik-mexanik xossalarini izohlang va qo'llanishi bo‘yicha tasnifini keltiring.
   
5. 
   Asbobsozlik materiallaridan keltirilgan markalami izohlang va qo‘llanish sohalarini ko'rsating:
   

У12А, 9XC, P6M5, BK8, T15K6, TT7K12, ЦМ332, ЛО, ACO.
2- bob. KESKICH KESUVCHI QISMINING GEOMETRIK PARAMETRLARI VA KESILAYOTGAN QATLAM TASNin


Bobning qisqacha mazmuni:

1. 
   Metallarni kesib ishlash sohasidagi dastlabki tushunchalar.
   
2. 
   Kesuvchi asbobning konstruktiv elementlari.
   
3. 
   Tokarlik keskichining kesuvchi qismi.
   
4. 
   Keskich kesuvchi qismining geometrik parametrlari.
   
5. 
   Kesilayotgan qatlam kesimi, uning qalinligi va kengligi.
   
6. 
   Keskichni o'matishdagi xatolami tuzatish va kinematik geometrik parametrlar haqida tushuncha.
   

Tayanch so‘z va iboralar. 1. Keskich kesuvchi qismi elementlari. 2.
Keskich
kesuvchi qismi geometrik parametrlari. 3. Keskich yuzalari. 4. Keskich tig‘lari.
5. Keskich burchaklari. 6. Kesilayotgan qatlam.

1.