Metall va qotishmalarning atom tuzilishi Atomlar elektron qobiqlarining tuzilishi

Kvant sonlar − har qanday element atomi tarkibida 4 xil kvant son uchraydi.
Bosh kvant son − n bilan belgilanadi. Ma’lum tartibda joylashgan energetik pog’onalarning tartib raqamini ifodalaydi va butun ratsional sonlarni qabul qiladi: n=1, 2, 3, 4, 5, 6,…. U davrning tartib raqamiga teng bo’ladi. Energetik pog’onalardagi elektronlar soni 2n² formula yordamida aniqlanadi.
Orbital kvant son − l bilan belgilanadi. Pog’onachalar tarkibiga kiruvchi orbitallarning shaklini ifodalaydi. Ya’ni yadro atrofida harakatlanayotgan elektronlarning qanday shakl bo’yicha harakatlanishini ko’rsatadi. Masalan: l=0, 1, 2, 3 yoki l=s, p, d, f ; s-orbital aylana shaklida, p-orbital gantel shaklida bo’ladi. Magnit kvant son − m_e bilan belgilanadi. Elektron orbitallarning fazoviy holatini ifodalaydi. Yacheykada joylashgan elektronlarni xususiy holatini belgilaydi. m_e −∞; 0; +∞. 
Elektron orbitallarning soni m_e =2l+1 formula yordamida hisoblanadi.


l=0;  m_e =1 (0); s=2e ↑↓
l=1;  m_e = 3 (−1;0;+1); p=6e ↑↓ ↑↓ ↑↓
l=2;  m_e = 5 (−2;−1;0;+1;+2); d=10e ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓
l=3;  m_e = 7 (−3;−2;−1;0;+1;+2;+3); f=14e ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓

Spin kvant soni – s bilan belgilanadi. Elektronning o’z o’qi atrofida aylanishini ifodalaydi. Elektronning o’z harakat momenti miqdorining tanlangan o’qqa bo’lgan proeksiyasini ko’rsatadi.

m_s =−1/2; +1/2; yoki ↑↓
(−) − Magnit maydoniga qarama-qarshi;
(+) − Magnit maydoniga mos ravishda harakatlanishi.
Orbitallarda joylashgan elektronlarning sonini ko’rsatadi va
m_s =2(2l+1)
formula yordamida hisoblanadi.

S₁₆   ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑ ↑

Cr …4s¹3d⁵ S …3s²3p⁴
n = 4; 3 n = 3; 3
l = 0; 2 l = 0; 1
m_s =(±1/2);( ±1/2)⁵  m_s =(±1/2)²;( ±1/2)⁴
m_e = 0; ±2 m_e = 0; ±1

Cr ning elektron konfiguratsiyasi 4s²3d⁴ bo’lmasdan 4s¹3d⁵ bo’lishining sababi elektron bilan to’la ishg’ol qilingan d⁵ orbital to’lmagan orbital d⁴ ga qaraganda energetik jihatdan barqaror. Bunday holat elektron qulashi kuzatiladigan barcha elementlarda namoyon bo’ladi.

Atom orbitallarining elektron bilan to’lish tartibi: