Metallurgiya va kimyoviy texnologiyalar

ODDIY POLYAROGRAFNING TUZILISHI:

1- polyarografik yacheyka;

2- tomchi mikroelektrod;

3- simobli rezervuar;

4- voltmetr;

5 - reostat;

6- akkumulyator;

7- mikroam­permetr;

8- simob elektrod.

• Eng oddiy polyarograf polyarografiya yacheykasi 1, potensial-kuchlanish bilan ta’minlovchi qurilma-akkumulyator 6, reostat 5, voltmetr 4 va mikroampermetr 7 dan tashkil topgan (2-rasm). Polyarografik yacheyka tarkibida eritilgan modda bor elektrolit eritmasi (fon eritma) quyilgan shisha idishdan iborat. Yacheykaga tomchi simob elektrod 2 joylashtirilgan bo‘ladi.

• Tomchi simob elektrod kapillyardan iborat bo‘lib, u rezina naycha orqali simob solingan balloncha 3 bilan tutashtirilgan bo‘ladi. Kapillyardan chiqadigan simob diametri 1 mm li osilib turuvchi tomchilar hosil qiladi va ular vaqt-vaqti bilan kapillyardan uzilib turadi. Simob tomchilari almashinib turishi natijasida elektrod yuzasi doimo yangilanib turadi, bu esa elektrod yuzasining tozaligini va qaytarilgan ionlar bilan ifloslanmasligini ta’minlaydi. Simob tomchi elektrodning yuza­si kichik bo‘lib, elektrokimyoviy qaytarilishda u orqali katta toklar o‘tadi.

• Shu sababli tomchi simob elektrodning potensiali elektrokimyoviy reaksiyani o‘tkazish uchun zaruriy muvozanat potensialidan farq kiladi. Bu xodisa elektrodning qutblanishi deyiladi va tahlil usulining nomi-polyarografiya (qutblanishga asoslangan yozish usuli) ana shundan kelib chiqqan. Bu usul voltampermetriya usuli deb ham ataladi.

• Katod sifatida tomuvchi simob elektrod, anod sifatida deyarli qutblanmaydigan kalomel elektrod ishlatiladigan sistemadagi elektrolizni ko‘rib chiqamiz. Bunday sistemada tashqari EYUKning o‘zgarishi batamom katod potensialini o‘zgartirish sarflanadi. Agar eritmada elektr toki ta’sirida qaytariladigan moddalar bo‘lmasa, tok kuchi Iberilgan kuchlanishga E mutanosib bo‘ladi (Om konuni):
• I = E/R
• bu yerda R - qarshilik.