Metodikalari kafedrasi

Kalit so‘zlar: internetning ta’siri, aloqa, ijtimoiylashuv, zamonaviy yoshlar, 
axborot vampirizmi. 
 
Tadqiqotning dolzarbligi: Aloqa kommunikasiya texnologiyalari (Internet, 
uyali aloqa) rivojlanishi ta’siri ostida hozirgi bosqichda foydalanuvchilarning 
mavqyei, ularning etnik va diniy mansubligi yoki boshqa har qanday moddiy 
farqlari xususiyatlari, shaxslar va guruhlararo o‘zaro ta’siri va jamiyatning o‘zini 
o‘zi tashkil etish tamoyillarida tubdan o‘zgarishlar yuz bermoqda. Bugungi kunda 
nafaqat O‘zbekistonda balki boshqa respublikalarda ham Internet-aloqaning tez 
tarqalishi faol muhokama qilinmoqda. Ushbu yo‘nalish psixologlar, shifokorlar, 
filologlar, sosiologlar, harbiylar, faylasuflar, siyosatshunoslar, dasturchilar va 
boshqa axborot kommunikasiya tizimi mutaxassislarini qiziqtiradi.
Yoshlar, alohida ijtimoiy guruh sifatida, jamiyatda o‘z o‘rnini topish, 
ijtimoiy me’yorlar, qadriyatlar va xulq-atvor standartlarini o‘zlashtirish maqsadida, 
ushbu muammoni o‘rganishga qiziqish bildirmoqdalar. Ijtimoiy psixologlarning 
ko‘plab tadqiqotlari, jumladan, D.Klyumper, Dara N.Grinvud tomonidan olib 
borilgan tadqiqotlarida ijtimoiy tarmoqlarda o‘zini tanishtirish, profilni tahlil qilish 
muammosi bilan, shaxsning ayrim xususiyatlarini baholash, uning qiziqishlarini 
bashorat qilish bilan bog‘liq. Internetda o‘zini o‘zi taqdim etish bilan (Donath, 
Suler, Turkle va boshqalar), turli xil virtual shaxslarning yaratilish sabablarini 
o‘rganish Ye.P.Belinskaya, A.Ye.Jichkina, A.Ye.Voyskunskiy, O.N.Arestova, 
O.V.Smislova, K.Yang, Dj.Suler, E.Reyd, B.Beker, N.N.Samsonova va boshqalar 
tomonidan amalga oshirilgan. [1] 
Xorijiy olimlar Internet aloqasidan foydalanuvchilar o‘rtasidagi shaxslararo 
munosabatlar muammosini o‘rganishga muhim hissa qo‘shdilar, ular “yuzma-
yuz”dan farqli o‘laroq, Internetdagi muloqotning kommunikatorlarning o‘zini o‘zi 
ochishi va jozibadorligiga ijobiy ta’sirini taklif qildilar. “Yuz o‘zaro ta’siri” 
(C.Jiang, N.Bazarova, J.Hancock) [2]. Amerikalik professor Jozef Uolterning 

---

122 
(J.B.Uolter, 1996) superpersonal (giperpersonal) aloqa modeliga ko‘ra, kompyuter 
vositachiligidagi muhit muloqotning yaxshiroq shakli va yaxshi tajribani ta'minlash 
uchun qimmatlidir [3]. 
Internet aloqalarining barcha sohalarda, ayniqsa yoshlar o‘rtasidagi o‘zaro 
ta'siri va tarqalishining barcha ahamiyati va kompyuter vositachiligidagi aloqaning 
foydalanuvchi shaxsiga ta'siri bo‘yicha ishlarning ko‘payishi, ijtimoiy xulq-atvor 
sohasidagi psixologik tadqiqotlar. foydalanuvchilar hali ham yetarli emas. Ijtimoiy 
xulq-atvor faoliyat bilan bog‘liq bo‘lib, u ijtimoiy muhitga moslashishga qaratilgan 
harakatlar va munosabatlar tizimidir. Shaxs xulq-atvorining tarkibiy qismi sifatida 
ijtimoiy faoliyatga ilmiy yondashuvning fundamental asoslari L.S.Viygotskiy, 
A.V.Brushlinskiy, A.N.Leontiev, S.L.Rubinshteyn, D.N.Uznadze, G.M.Andreeva, 
N.A.Bernshteyn, A.V.Petrovskiy, N.S.Leites, K.A.Abulxonova, A.G.Asmolova, 
K.K.Platonov va boshqalar [8]. Yoshlarning ijtimoiy xulq-atvorining ko‘rinishlari 
va ularning zamonaviy sharoitlarda Internet-kommunikatsiyalarning keng joriy 
etilishi bilan o‘zgarishi diqqat bilan o‘rganishga loyiqdir.