Mexanika, molekulyar fizika va termodinamika

6.2. Izojarayonlar va Karno tsikli
Izoxorik jarayonda 12 (6.1 - rasmga qarang) va (6.2), (6.4) formulalardan quyidagi tenglik kelib chiqadi
(6.7)
bu erda (6.5) munosabat ishlatiladi va indeks isitish o‘zgarmas hajmda amalga oshirilishini ko‘rsatadi. Shuning uchun, o‘zgarmas hajmdagi molyar issiqlik sig'imi deb ataladi:
(6.8)
bu erda (6.1) munosabat ishlatiladi. Masalan,H₂ molekulasi uchun, i = 5 va, shuning uchun
Izobarik kengayishda 23 bilan (6.1 -rasmga qarang)
(6.9)
bu erda - o‘zgarmas bosimdagi molyar issiqlik sig'imi. Bu erda, issiqlik nafaqat gazning ichki energiyasini oshirishga, balki ishni bajarishga ham sarflanadi. Shuning uchun, xuddi shu uchun kamroq, ya‘ni. . Agar (6.4) tenglamaning barcha hadlarini temperatura bilan ifodalab, (6.1), (6.9) munosabatlarni (6.2) formulaga qo‘yib, hosil bo‘lgan ifodaning o‘ng tomonini holat tenglamasidagi vRdT shaklida ifodalaymiz, va Mayer tenglamasini olamiz.
(6.9)
Izotermik jarayonda 34 (6.1 - rasmga qarang) ichki energiya ta’rifi bo‘yicha o‘zgarmaydi, shuning uchun, berilgan barcha issiqlik faqat ishni bajarish uchun sarflanadi.
(6.10)
(6.35) va (4.36) munosabatlarni (4.38) formulaga qo‘ib, bir mol uchun quyidagi ifodani topamiz:
(6.11)
Tenglikning ikkala tomonini ham T ga bo‘lib, (5.1) ifodadan foydalanib, quyidagini olamiz
(6.12)
bu erda va (6.12) formulaning o‘ng tomoni to‘liq differentsial bo‘lgani uchun, chap tomoni ham shunday. d belgisiga nisbatan berilgan izohlarga va (6.3) formulaga kora, bu (6.12) ning chap tomoniga teng bo‘lgan holat funktsiyasi mavjudligini bildiradi. U S farfi bilan belgilanadi va entropiya deb ataladi:
(6.13)
Entropiya (yunoncha en — ichkariga va trope — o‘zgartirish) tushunchasi R. Klauzius tomonidan kiritilgan.
(6.5) va (6.13) formulalarini solishtirish natijasida entropiya issiqlik sig‘imi bilan bir xil J/K o‘lchamdaligini ko‘rish mumkin. Entropiya S holat funktsiyasi bo‘lgani uchun shunday izojarayon bo‘lishi mumkin, bunda u o‘zgarmas bo‘lib qoladi. Boshqalarga o‘xshash, uni izentropik deb atash mumkin, lekin ko‘pincha uni adiabatik deb atashadi.
_____________________________________________________________________