Microsoft PowerPoint ozm chiqaraman

---

Mavzu:Titan metallarining fizikaviy,kimyoviy
xossalari va titan ishlab chiqarish texnologiyasi.
Reja:
1.Kirish
2.Asosiy qism:
2.1.Titanning fizik-kimyoviy xossalari.
2.1.Titanning fizik-kimyoviy xossalari.
2.2.Ishlatilish sohalari.
2.3.Ishlab chiqarish texnologiyasi.
3.Xulosa.
4.Foydalanilgan adabiyotlar.

---

Titan tabiatda juda
ko'p uchraydi, u yer
po'stlog'ining 0,61
foizini tashkil etadi. 
Uning eng muhim
Titan 1791- yilda topilgan. 
Kirish.
Uning eng muhim
minerallari ilmenit va
rutildir. Titan hayvon
va o'simliklar
organizmi uchun muhim
mikroelementdir.
Titan 1791- yilda topilgan. 
Uning 5 ta barqaror izotopi
bor,sun'iy yol bilan bir qator
radioaktiv izotoplari olingan.
Titan titanomagnetitlar deb
ataladigan minerallar
tarkibiga kiradi.

---

Titan kul rang tusli, yaxshi yassilanuvchi metall bo'lib, uning
solishtirma g'irligi 4,5 ga teng; Te= 1660 C,Tq=3227 C. 
Kukun holidagi titan to'q kul rang bo'ladi hamda vodorod, 
kislorod va azot kabi gazlarni yaxshi adsorbsiyalaydi. Titan 
odatdagi darajada havoda barqaror, lekin qizdirilganda
havoning kislorodi bilan ham, azoti bilan ham birikadi. Titan 
Titanning fizik-kimyoviy xossalari.
havoning kislorodi bilan ham, azoti bilan ham birikadi. Titan 
odatdagi haroratda suvga chidaydi, qizdirilganda esa suvdan
vodorodni siqib chiqaradi. 

---

Yuqori haroratda galogenlar, oltingugurt, uglerod, kremniy va
fosfor bilan oson birikadi.Titan suyultirilgan HCl da, 
isitilganda erib, TiCl
3
hosil qiladi. 2 va 3 valentli titan 
birikmalari nihoyatda beqaror va kuchli qaytaruvchidir, ya'ni
tez oksidlanib, 4 valentli holga o'tadi.Titan kislorod oqimida
qizdirilsa, titan (IV)-oksid TiO2 hosil bo'ladi. TiO
2
oq tusli
modda bo'lib, qizdirilganda sarg'ayadi; suvda va suyultirilgan
kislotalarda erimaydi, konsentrlangan H
2
SO
4 
da eriydi. TiO
2
nihoyatda o'tga chidamlidir.
nihoyatda o'tga chidamlidir.

---

Titan temirga qaraganda ancha pishiq, 
yengil hamda korroziyaga chidamli
bo'lganligi uchun keyingi vaqtlarda
metallurgiya sanoatida uning ahamiyati
ortib bormoqda.Samolyotlar, kemalar, 
raketalar uchun titan qotishmalari
Ishlatilish sohalari.
raketalar uchun titan qotishmalari
ishlatiladi.Masalan, l kg samolyot
dvigateli og'irligini 8 - 10 marta
kamaytiradi.Rangli metallarning
qotishmasida ham 6—11% Ii Ti bo'ladi. 
Ko'proq titan mis qotishmasi uchraydi. 
Alyuminiyli bronzaning
mustahkamligini oshirish uchun
bronzaga 0,5 dan 1,55% gacha Ti 
qo'shiladi.

---

Titanning ko'pgina boshqa
qotishmalari, masalan, ferrotitan
mustahkam qotishma bo'lib, 
po'latlar ishlab chiqarishda
ishlatiladi. Titan po'latning
mustahkamlik va korroziyaga
chidamlilik
kabi
mexanik
xossalarini oshirib, sifatini
yaxshilaydi. Po'latga titan 
qo'shishning yana bir ahamiyati
bor. 
bor. 
Po'lat quyilganda,
undagi kislorod va azotni titan oson
biriktirib oladi, shuning uchun po'lat
zich va mustahkam bo'lib qotadi. Titan 
oksidi titan va uning birikmalari
olinadigan asosiy moddadir. TiO
2
moyli
oq bo'yoqlar, qiyin suyuqlanuvchi va
issiqqa chidamli shishalar, ko'zguga
surtiladigan sir bo'yoqlar tayyorlash
uchun ishlatiladi. 

---

Titan ishlab chiqarish texnologiyasi.
Yer qobig'ida titan TiO
2
yoki titan kislotasi — titanlar holida uchraydi. 70 ga
yaqin titan minerallari bo'lib, ulardan rutil, ilminit, perovskit va sfen — ishlab
chiqarish minerallari hisoblanadi. Bu 3 ta minerallardan rutil ko'proq sanoat
xomashyosi hisoblanadi. Rutil olmos kabi yaltiroq, tiniq, ko'proq qizil-
jigarrang,
ayrim hollarda sarg'ishroq, ko'kishroq, siyohrang va qora rangli bo'ladi. 
Rutil minerali tarkibida TiO 90 - 95% ni tashkil etadi. 
Rutil minerali tarkibida TiO
2 
90 - 95% ni tashkil etadi. 

---

Titan boyitmalarini qayta ishlash mahsulotlari.
Titan boyitmalarini qayta ishlab, 3 xil asosiy mahsulotlar hosil
qilinadi.
1.TiCl
4
- Ti olish uchun asosiy kimyoviy birikmadir. TiCl
4
ni olish
uchun
xloridlar yuqori tozalikda bo'lishi kerak. Bu moddalar olingandan
so'ng, albatta,tozalanadi. Tozalangan TiCl - tiniq, sariq suyuqlikdir.
so'ng, albatta,tozalanadi. Tozalangan TiCl
4
- tiniq, sariq suyuqlikdir.
2.TiO
2
- Titan (II) oksidining pigment navlarida (oq titan) 94 - 98% 
TiO
2
va qisman chiqindilar qo'shilgan bo'lishi mumkin, ular ma'lum
bir fizik-kimyoviy xususiyat beradi. Pigmentning ayrimlariga
anatazan qo'shiladi.
3.Ferrotitan - bu modda elektr pechlari yordamida ilminit
boyitmalari
tarkibidan alyuminotermik usul bilan olinadi. Bulardan tashqari
ularning

---

Xulosa
Titan kul rang tusli, yaxshi yassilanuvchi metalldir. Titan 
odatdagi haroratda suvga chidaydi, qizdirilganda esa suvdan
vodorodni siqib chiqaradi. Yuqori haroratda galogenlar, 
oltingugurt, uglerod, kremniy va fosfor bilan oson birikadi. 
TiO
2 
titan va uning birikmalari olinadigan asosiy moddadir. 
TiO moyli oq bo'yoqlar, qiyin suyuqlanuvchi va issiqqa
TiO
2 
moyli oq bo'yoqlar, qiyin suyuqlanuvchi va issiqqa
chidamli shishalar, ko'zguga surtiladigan sir bo'yoqlar
tayyorlash uchun ishlatiladi. Titanning bir qancha oksidlari
bo'lib, ular tabiatda 3 xil minerallar: rutil, anagaza va
brukita holida, allotropik ko'rinishda uchraydi. Titan 
titanomagnetitlar deb ataladigan minerallar tarkibiga kiradi. 
Titan TiO
2
dan Mg bilan, TiCl
4
dan Na bilan qaytarish orqali
va elektroliz usuli bilan olinadi.

---

Foydalanilgan adabiyotlar.
1.S.R. Xudoyarov, A.A.Yusupxodjaev, X.R.Valiev, 
D.E. Aribjonova. ,,Rangli va qora metallarni
ishlab chiqarish’’.
2.https://uz.wikipedia.org/wiki/Oʻzbekiston_milliy_e
2.https://uz.wikipedia.org/wiki/Oʻzbekiston_milliy_e
nsiklopediyasi.