Microsoft Word 02-YÜksel taşkin

Muhafazakârlar arasında çatlak: Geleneksel Sağ ve ‘Aşırı Sağ’ Yeni-

Muhafazakarlar: 

Önceki bölümlerde Ruhani Önder Ali Hamaney etrafında kümelenen 

Muhafazakârların kökenlerine ve bu ana kategori içerisindeki bazı nüanslara 

değinilmişti.  İslam Devrimcileri arasındaki bölünmelerden birisinin Ulema üyeleri 

ve Ulema kökenli olmayanlar (Kolahi) arasında olduğu vurgulanmıştı. 2005 yılında 

Cumhurbaşkanı seçilen Mahmut Ahmedinejad, 1981’den beri Ulema kökenli 

olmayan ilk Cumhurbaşkanı  sıfatına sahip. Muhafazakârların, Geleneksel Sağ ve 

Aşırı Sağ biçiminde ikiye bölünebileceğini savunanlar, Ahmedinejad’ın ikinci 

                                                 

66

 Sol ve Liberal eğilimli entelektüellerin, giderek artan oranlarda devlet baskısına maruz 

kaldıkları ve özellikle Besiç çizgisindeki öğrencilerin kampanyalarıyla üniversitelerden 

uzaklaştırılmak istendikleri gözleniyor. Bkz, Ali Afshari ve H. Graham Underwood , “The 

Student Movement’s Struggle”…s.87. 

67

 Reformcuların aşamacı stratejilerine karşı duruşun simgesi haline gelen siyasi muhalif 

Akbar Ganji’nin konuyla ilgili eleştirileri için bkz., “The struggle against sultanism,” Journal 

of Democracy, 16 (4), 2004, pp.38-51.  

68

 İran Anayasası’nın bütünüyle değiştirilmesi ve halkoyuna götürülmesi için açık kampanya 

yürüten isimlerden birisi de Mohsen Sazegera’dır. 1989’a kadar İslamcı rejimin çeşitli 

birimlerinde görev alan, daha sonra istifa eden Sazegera’nın 2000’de Cumhurbaşkanlığı 

seçimlerine adaylık başvurusu Koruyucular Konyesi’nce reddedilmişti. Sazegera, Ulema’nın 

siyasal rolünden temizlenmiş yeni bir anayasanın halkoyuna sunulması için kampanya 

yürütüyor.  

---

 

 

40

 

 

kanadı temsil ettiğini ve bu nedenle Muhafazakârlar arasında ciddi bir çatlağın 

habercisi olduğunu düşünüyorlar. Ulema kökenli olmayan Ahmedinejad kuşağı, aynı 

zamanda Devrim sırasında öğrenci aktivizmi içerisinde radikalleşen; daha sonra 

İran-Irak Savaşı’na iştirakleri sürecinde de militarist değerleri içselleştiren bir kuşak 

olarak dikkatleri çekiyorlar. Bu çatlağın, bu nedenle, kuşaklar-arası çatışma boyutu 

da söz konusu.

69

  

Ahmedinejad’ın birlikte hareket ettiği ekibin özelliği, büyük kısmının 

Devrim Muhafızları gurubundan olmaları. 1956 yılında demirci bir babanın çocuğu 

olarak, Tahran yakınlarında dünyaya gelen Ahmedinejad’ın öğrenciliği, gençliğin 

giderek politikleştiği ve nihayet 1979’da İslam devriminin gerçekleştiği bir dönemle 

çakıştı. Humeyni’nin, ABD’yle yaşanan rehine krizinin getirdiği radikalleşme 

dalgasını kullanarak, Liberalleri ve Marksistleri tasfiye ettiği 1980’lerin başında, 

Humeyni yanlısı  İslami Cumhuriyeti Partisi’nin aktif militanıydı. Bu kuşaktan 

1988’e kadar süren İran-Irak savaşına katılanlar; devrimciliklerine bir de  ‘savaş 

gazisi’ unvanını eklediler ve iyice bilenerek evlerine döndüler.

70

  

Ruhani Lider Ali Hamaney’in Hatemi önderliğindeki Reformcuları 

dengelemek adına, bu grubun önde gelen isimlerini önemli konumlara atamasıyla 

başlayan süreç, bizzat Hamaney’i endişelendirecek düzeyde bir ‘aşırı sağ’ sapmaya 

yol açmış durumda.

71

 Devrim Muhafızları kökenlilerin 2004 Meclis Seçimleri’nde 

yüzde 30’a yakın bir ağırlık oluşturdukları, ardından da kendi adayları 

Ahmedinejad’ı Cumhurbaşkanlığına seçtirebilecek güce eriştikleri görülüyor.

72

 

                                                 

69

 Vali Nasr’a göre, Ahmedinejad’ın zaferi sadece Devrim-Sonrası değil; Humeyni-Sonrası 

kuşağın da bir zaferi olarak görülmeli. Bkz., Vali Nasr, “The Conservative Wave rols on,”