Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \
Yalpi daromad va yagona soliq to‘lovchilar
Download 4.92 Mb. Pdf ko'rish
|
ZOjLPwINQ2gRdjqUOx4OqsGUaFN6rWtkE5NjqZFA
- Bu sahifa navigatsiya:
- 13 MAVZU. MOL YETKAZIB BERUVCHI VA PUDRATCHILAR, XARIDOR VA BUYURTMACHILAR BILAN HISOB-KITOBLAR HISOBI
|
2. Yalpi daromad va yagona soliq to‘lovchilar.
- O‘O‘S, bojxona bojlari va aktsiz solig‘ini hisoblab yozish va to‘lash: D-t 9430-«Boshqa operatsion xarajatlar» K-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik». D-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik» K-t 5110-«Hisob-kitob schyoti». - Tovarni sotishdan tushgan yalpi tushumning kelib tushishi: D-t 5110-«Hisob-kitob schyoti» K-t 4010-«Xaridor va buyurtmachilardan olinadigan schyotlar». - Konsignator komissiyasi summasi bilan birgalikda konsignatsiya tovari qiymatiga: D-t 4010-«Xaridor va buyurtmachilardan olinadigan schyotlar» K-t 9020-«Tovarlarni sotishdan olingan daromad». - Sotish sanasigacha bo‘lgan O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki rasmiy kursi bo‘yicha konsignant daromadi summasiga va BYuD bo‘yicha konsignatsiya tovarining qiymatiga: D-t 9120-«Sotilgan tovarlar tannarxi» K-t 6990-«Boshqa majburiyatlar». Bir vaqtning o‘zida 004-«Komissiyaga qabul qilingan tovarlar» hisobvarag‘idan konsignatsiya tovari qiymati hisobdan chiqariladi. - Konsignatorning yalpi daromadi summasiga: D-t 9020-«Tovarlarni sotishdan olingan daromad» K-t 9900-«Yakuniy moliyaviy natija». - Yalpi daromad solig‘i hisoblab yozilgan va to‘langan: D-t 9810-«Daromad (foyda) solig‘i bo‘yicha xarajatlar» K-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik». D-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik» K-t 5110- «Hisob-kitob schyoti». - Davr xarajatlarini hisobdan chiqarish: D-t 9900-«Yakuniy moliyaviy natija» K-t 9430-«Boshqa operatsion xarajatlar». 13 MAVZU. MOL YETKAZIB BERUVCHI VA PUDRATCHILAR, XARIDOR VA BUYURTMACHILAR BILAN HISOB-KITOBLAR HISOBI 13.1. Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan hisob-kitoblar hisobi Mol yetkazib beruvchilar bilan ulardan sotib olingan tovar-moddiy zahiralari bo‘yicha va pudratchilar bilan ular tomonidan ko‘rsatilgan xizmat va bajarilgan ishlar bo‘yicha joriy majburiyatlar to‘g‘risidagi axborotlar quyidagi schyotlarda umumlashtiriladi: 6010-«Mol yetkazib beruvchilar va pudratilarga to‘lanadigan schyotlar» schyoti 6020-«Berilgan veksellar» schyoti 6010-«Mol yetkazib beruvchilar va pudratilarga to‘lanadigan schyotlar» schyotida mol yetkazib beruvchilardan sotib olingan asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar, tovar-moddiy zahiralar. Pudratchilarning xo‘jalik uchun bajargan qurilish-montaj ishlari, asosiy vositalarni tahmirlash va texnik xizmati ko‘rsatish va hokazolar summasiga moddiy boyliklarni yoki xarajatlarni hisobga oladigan tegishli schyotlar debeti bilan korrespondentsiyalangan holda kreditlanadi. Qishloq xo‘jalik korxonalarining mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga qarz summalarini o‘tkazganda 6010-schyot debetlanadi va pul mablag‘lari yoki bank kreditlari schyotlari kreditlanadi. № Operatsiya mazmuni Schyotlar korrespon- dentsiyasi Debet Kredit 1 Mol yetkazib beruvchilardan o‘rnatiladigan uskunalar olinganda 0710, 0720 6010 2 Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarning kapital qo‘yilmalar uchun bajargan ishlari va ko‘rsatgan xizmatlari uchun taqdim etgan schyotlari to‘lashga qabl qilinganda 0810-0890 6010 3 Mol yetkazib beruvchilardan materivllar olinganda 1010-1090 6010 4 Mol yetkazib beruvchilardan o‘stiruvdagi va boquvdagi chorva mollari olinganda 1110, 1120 6010 5 Mol yetkazib beruvchilardan har xil TMZ olinganida (1510 schyot qo‘llanilganda) 1510 6010 6 Mol yetkazib beruvchilardan tovar-moddiy zahiralar sotib olinganida QQS summasini hisobga qabul qilish 4410 6010 7 Korxona tomonidan mol yetkazib beruvchilar bajargan ishlar va xizmatlar olinganda (shu jumladan energiya, gaz, bug‘, suv) 2010, 2310, 2510, 2710, 9420 6010 8 Brakni tuzatish va kofalatli tahmirlash bo‘yicha mol yetkazib beruvchilarning xizmatlari 2610 6010 9 Kelgusi davr xarajatlariga taalluqli ishlar va xizmatlar mol yetkazib beruvchilardanolinganda 3190 6010 10 Mol yetkazib beruvchilardan tovarlar olinganda 2910*2990 6010 11 Mahsulot, tovarlar, ish va xizmatlar realizatsiya qilinganida mol yetkazib beruvchi va pudratchilarni bajargan ish va ko‘rsatgan xizmatlri 9410 6010 12 Tabiiy ofatni tugatishda mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar xizmati 9720 6010 13 Mol yettkazib beruvchilar va pudratchilarga qarzlar bankdani schyotlar to‘langanda. 6010 5110-5530 14 Dahvo muddati o‘tgan kreditor qarz hisobdan o‘chirilganda 6010 9360 Faktura qilinmagan mollar uchun (schyot-faktura yoki boshqa hisoblashish hujjatlari bo‘lmagan taqdirda) 6010-schyot kelmib tushgan mollarning ulgurji yoki shartnomada qiymati bo‘yicha kreditlanadi. Shuni nazarda tutish kerak-ki, mol yetkazib beruvchi va pudratchilar bilan ulardan olinadigan TMZ, ular bajaradigan xizmatlar va ishlar uchun olib boriladigan hisob-kitoblar barcha hollarda taqdim etilgan schyotga muvofiq kamida 15% oldin to‘lov (bo‘nak o‘tkazish) amalga oshirilishi lozim. Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga tovar-moddiy zahiralarlar va boshqa aktivlarni yetkazib berishlari, hamda ish bajarish va xizmat ko‘rsatishlari uchun berilgan avanslar bo‘yicha hisob-kitoblar to‘g‘risidagi axborotlar quyidagi schyotlarda umumlashtiriladi: 4310-«Tovar-moddiy qiymatliklar uchun mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga berilgan bo‘naklar». 4320-«Uzoq muddatli aktivlar uchun mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga berilgan bo‘naklar» 4330-«Boshqa berilgan bo‘naklar». Berilgan bo‘naklar summalari, hamda tovar, ish va xizmatlar qisman tayyor bo‘lganida amalga oshirilgan to‘lovlar 4310-«Tovar-moddiy qiymatliklar uchun mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga berilgan bo‘naklar», 4320-«Uzoq muddatli aktivlar uchun mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga berilgan bo‘naklar» va 4330-«Boshqa berilgan bo‘naklar» schyotlarining debeti, bo‘yicha pul mablag‘larini oluvchi schyotlar (5110, 5210, 5510) bilan korrespondentsiyalangan holda aks ettiriladi. Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga bo‘naklar mol yetkazib beruvchi va xo‘jalik yurituvchi sub’ekt o‘rtasida tuzilgan kontrakt yoki shartnomaga asosan beriladi. Ayrim hollarda ishlar qisman bajarilganligi to‘g‘risidagi dalolatnoma bo‘lishi mumkin. Bunda to‘lov topshiriqnomasida qisman to‘lov yoki oldin to‘lov foizi ko‘rsatiladi. Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga berilgan bo‘naklarni hisobga oluvchi schyotlar bo‘yicha analitik hisob har bir debitor bo‘yicha alohida yuritiladi. Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga berilgan avanslarni hisobga oluvchi schyotlar bo‘yicha schyotlar korrespondentsiyalaridan namunalar keltiramiz: № Operatsiya mazmuni Schyotlar korrespon- dentsiyasi Debet Kredit 1 Qishloq xo‘jalik mahsulotlarini tayyorlashga naqd pul bilan bo‘nak berilganda 4310 5010 2 Bankdagi schyotlardan bo‘naklar o‘tkazilganda 4310-4330 5110-5530 3 Olingan kreditlar va qarzlar hisobidan bo‘naklar o‘tkazilganda 4310-4330 6810-6820 7810-7820 4 Kontrakt buzilishi munosabati bilan oldin berilgan avanslar qaytarilganda 5010-5530 4310-4330 5 Oldin berilgan avanslar mol yetkazib beruvchilar yoki pudratchilarga qarzni qoplashga hisobga o‘tkazilganda 6010, 7010 4310-4330 6 Mol yetkazib beruvchilarga berilib, dahvo muddati o‘tib ketgan bo‘naklar hisobdan o‘chirilganda 9430 4310-4330 7 Berilgan avanslar summasining uzoq muddatli qismidan tegishlisini joriy o‘tkazilganda 4310-4330 0940 Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan olib boriladigan hisob-kitoblarning sintetik hisobi esa 6-ASK jurnal-orderda yuritiladi. 6-ASK jurnal-order qo‘shimcha varaqalardan foydalanib, choraklik, yarim yillik yoki bir yilga ochiladi. Mol yetkazib beruvchilardan olingan moddiy boyliklar, pudratchilardan qabul qilingan ish va xizmatlar bo‘yicha muomalalar 6-ASK jurnal-orderga ilova qilinadigan, mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan hisoblashuvlarga oid muomalalar reestrida, oy davomida ro‘yxatga olib boriladi. Bu reestr har bir mol yetkazib beruvchi (pudratchi) uchun ochiladi. Oy oxirida 6010-schyotning 6-a reestrdagi oborotlari jamlanib, har bir mol yetkazib beruvchi (pudratchi) uchun bittadan qator ajratilgan, 6-ASK jurnal-orderga o‘tkaziladi. Shu sababli oyda bir marta sodir bo‘ladigan muomalalar reestrga yozilmasdan, dastlabki hujjatlarga asosan bevosita 6-ASK jurnal-orderda hisobga olinadi. Har oy oxirida 6-ASK jurnal-orderda oborotlar va oy oxiriga qoldiqlar jamlab chiqiladi. So‘ngra 6-ASK jurnal-orderning jamlangan oborotlari boshqa jurnal-orderlardagi korrespondentsiyalanuvchi schyotlarning oborotlari bilan taqqoslanib, yozuvlar to‘g‘riligi tasdiqlanadi. Shundan so‘ng 6010 schyotning bir oylik jami kredit oboroti Bosh daftarning 6010- schyot ochilgan betidagi «Jami kredit oboroti» degan grafasiga o‘tkaziladi. So‘ngra debetlanuvchi schyotlar bo‘yicha ham yozib chiqiladi. 6-ASK jurnal-orderga ilova «______________» fermer xo‘jaligi 20-- yil mart oyiga mol yetkazib beruvchilar (pudratchilar) bilan hisoblashishlar bo‘yicha operatsiyalar reestri (ko‘chirma) Oy boshiga qoldiq 6010 schyot kreditidan schyotlar debetiga Mol yetkazib beruvchi (pudratchi) hujjati Summa, so‘m Aloqa qiluvchi schyot shifri Sotib olish qiymati bo‘yicha Hisob bahosi bo‘yicha Hisob birligida o‘zgarish Hujjat Aloqa qiluvchi schyot shifri Debet Kredit Sana Nomer Sana Raqam i summa si - 11098 03.03 970 570 - - 63 - - - - 04.03 980 4300 - - 63 - - - - 04.03 715 810 720 90 07 14.03 86 810 92 13.03 813 3600 3200 400 08 21.03 97 3600 90 16.03 845 1575 1400 175 12 26.03 112 1575 90 28.03 913 1904 1700 204 06 - - - - Itogo 12759 7020 869 5985 - - 1905 Bundan tashqari, mart oyida fevral oyida sotib olingan qiymatliklar uchun to‘landi 1312 55 14655 90 Jami 21952 Jurnal-order № 6-ASK 6010-«Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar to‘lanadigan schyotlar» schyoti krediti bo‘yicha 20-- y. (ko‘chirma) Hisobot davri uchun jurnal-orderdagi yozuvlar tugallangan. Rasshirovka mahlumotlari tekshirildi. Oborotlar summasi Bosh daftarda aks ettirildi. Jurnalni to‘ldirish tartibi ya nv ar F ev ra l m ar t A pr el m ay iy un iy ul av gu st se nt ya br ok ty ab r no ya br de ka br Y ak un iy ob or ot la r Yozuvlarni 05.02 05.03 06.04 Oborotlarni Bosh daftarda aks ettirish 06.02 06.03 07.04 Imzolar: bajaruvchi Orlova Orlova Orlova Bosh buxgalter Belyaeva Belyaeva Belyaeva 6-ASK jurnal-orderga ilova «______________» fermer xo‘jaligi 20-- yil mart oyiga mol yetkazib beruvchilar (pudratchilar) bilan hisoblashishlar bo‘yicha operatsiyalar reestri (ko‘chirma) Oy boshiga qoldiq 6010 schyot kreditidan schyotlar debetiga Mol yetkazib beruvchi (pudratchi) hujjati Summa, so‘m Aloqa qiluvchi schyot shifri Sotib olish qiymati bo‘yicha Hisob bahosi bo‘yicha Hisob birligida o‘zgarish Hujjat Aloqa qiluvchi schyot shifri Debet Kredit Sana Nomer Sana Raqami summasi - 11098 03.03 970 570 - - 63 - - - - 04.03 980 4300 - - 63 - - - - 04.03 715 810 720 90 07 14.03 86 810 92 13.03 813 3600 3200 400 08 21.03 97 3600 90 16.03 845 1575 1400 175 12 26.03 112 1575 90 28.03 913 1904 1700 204 06 - - - - Itogo 12759 7020 869 5985 - - 1905 Bundan tashqari, mart oyida fevral oyida sotib olingan qiymatliklar uchun to‘landi 1312 55 14655 90 Jami 21952 |
