Microsoft Word А4 син ва узгар doc

6.9- rasm. Aralash qo‘zg‘atishli gеnеratorning tashqi
xaraktеristikalari 
(1; 2; 4); 3 – parallеl qo‘zg‘atishli uchun (taqqoslash uchun kеltirilgan) 
Ketma-ket qo‘zg‘atish chulg‘amining o‘ramlar soni shunday
tanlanadiki, u hosil qilgan MYK yakor reaksiyasini va yakor zanjirida 
kuchlanish pasayishini, I
a
I
N
qiymatda bartaraf qilsin (6.9-rasm). Ammo, 
ko‘pincha generator klemmalaridagi kuchlanishni bir xil qilish talab 
* 

---

55 
qilinmay 
(6.9-rasm,1), 
balki 
elektr 
energiya 
iste’molchilaridagi 
kuchlanishning qiymati U
N
=const bo‘lishi talab qilinadi. Buning uchun, 
qo‘shimcha ravishda liniya simlaridagi kuchlanish pasayishini ham 
bartaraf qilish kerak bo‘ladi. Buning uchun ketma-ket qo‘zg‘atishli 
chulg‘amning o‘ramlari w oshiriladi (6.9-rasm, 2). 
Bu rasmda har xil qo‘zg‘atishli (ketma-ket qo‘zg‘atishlidan boshqa) 
o‘zgarmas tok generatorlarining yuklamasi oshirib olingan tashqi 
xarakteristikalari taqqoslangan. Parallel va ketma-ket qo‘zg‘atish 
chulg‘amlari qarama-qarshi ulangan hol (6.9-rasm, 4) payvandlash 
generatorlarida ishlatiladi. 
Rostlash xarakteristikasi. Bu xarakteristika, U
a 
U
N 
const va n=n
N
 
=const bo‘lgandagi I
qoz
f (I
a
) bog‘liqlikni ifodalaydi. Bu xarakteristika 
aralash qo‘zg‘atishli generatorning tashqi xarakteristikasi ko‘rinishiga 
bog‘liq bo‘ladi. Generatorning ketma-ket qo‘zg‘atishli chulg‘amining 
o‘ramlar sonini ko‘proq qilib, ya’ni yuklama toki o‘sishi bilan yakor 
zanjirining 
chiqish 
klemmalaridagi 
kuchlanishi 
oshadigan 
qilib 
tayyorlansa, unda bu generatorning rostlash xarakteristikasi 6.10- rasmdagi 
3-egri chiziq ko‘rinishida bo‘ladi.
Bu xarakteristikalar, yuklama toki o‘zgarishi bilan, generatorning 
kuchlanishi 
UU
N
const 
bo‘lishi 
uchun, 
parallel 
qo‘zg‘atish 
chulg‘amidagi tokni qanday o‘zgartirish kerakligini ko‘rsatadi. 
Qo‘zg‘atish chulg‘amlari to‘g‘ri yoki teskari ulanganligini yuklanish 
usuli bilan tekshirish mumkin. Buning uchun salt ishlashda yakorning 
aylanish chastotasi nn
N
bo‘lganda generatorni nominal kuchlanishga 
qadar qo‘zg‘atiladi Shuni eslatib o‘tish lozimki, faqat parallel qo‘zg‘atish 
* 
*