Microsoft Word al azkor ziyouz com doc
-bob Nafsdan g‘iybatni ketkazadigan narsalar haqida
Download 0.91 Mb. Pdf ko'rish
|
Imom Navaviy. Al-Azkor
- Bu sahifa navigatsiya:
- «U biron so‘zni talaffuz qilmas, magar (talaffuz qilsa) uning oldida hoziru-nozir bo‘lgan bir kuzatuvchi (farishta u so‘zni yozib olur)»
- 317-bob Ruxsat etilgan g‘iybat bayoni
|
316-bob Nafsdan g‘iybatni ketkazadigan narsalar haqida
Bilingki, bu bobga Qur’on va hadisdan dalillar juda ko‘p. Lekin quyida uning bir qirrasigagina ishora qilaman. Kim bunga muvofiq bo‘lsa, u bilan kifoyalanadi. Kim muvofiq bo‘lmasa, bu haqda tom-tom kitoblarni o‘qisa ham, qanoat hosil qilmaydi. G’iybatning haromligi haqidagi yuqorida zikr qilgan narsalarning nafsiga namoyish qilmoqni o‘zi kifoya qiladi. So‘ngra Allohning quyidagi so‘zlari bor: «U biron so‘zni talaffuz qilmas, magar (talaffuz qilsa) uning oldida hoziru-nozir bo‘lgan bir kuzatuvchi (farishta u so‘zni yozib olur)» (Qof surasi, 18-oyat); «O’shanda sizlar uni tildan tilga olib, og‘izlaringiz bilan o‘zlaringiz aniq bilmagan narsani so‘ylar va buni yengil ish, deb o‘ylar edinglar. Holbuki, u Alloh nazdida ulug‘ (gunohdir)» (Nur surasi, 15-oyat). Va Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan vorid bo‘lgan «Bir banda Alloh taoloni norozi qiladigan bir so‘zni aytib, oqibatini o‘ylamay yuraveradi-da, biroq Alloh taolo buni ham Uzi bilib, uni jahannamga tashlaydi» kabi sahih hadislar va bunga o‘xshash yuqoridagi bobda kelgan tilni saqlash to‘grisidagi so‘zlar xususida fikr yuritadi. Va yana bularga «Alloh men bilan birga», «Alloh Uzi shohid», «Alloh meni kuzatib turibdi» kabi so‘zlarni ham ko‘shib ko‘yadi. Hasan Basriydan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bir kishi bu zotga: «Siz meni giybat qilibsiz», deganida, bu zot: «Yaxshiliklarimga hukm qilmoqqa sening kuching yetmaydi», dedilar. Ibn Muborak (r.a.): «Agar biror kishini giybat qilganimda ota-onamni giybat qilgan bo‘lar edim. Chunki ular ikkovlari mening hasanotlarimga haqlidirlar», deb aytdilar. 317-bob Ruxsat etilgan g‘iybat bayoni Bilingki, giybat harom bo‘lsa-da, ba’zi holatlarda isloh uchun ruxsat etilgan. Ana shu isloh sahih, shar’iy maqsadda bo‘lib, undan boshqa yo‘l bilan yetishish mumkin bo‘lmasa, o‘shanda ruxsat etilgan. U quyidagi oltita sabablarning birida bo‘ladi: Birinchisi - shikoyat. Mazlum sultonga yoki qoziga yoki zolimni insofga chaqirishga qurbi yetadigan shunga o‘xshash biror boshliqqa shikoyat qilib, «Falon kishi menga zulm qildi» yoki «Mendan buni tortib oldi» kabi so‘zlar aytmogi joiz. Ikkinchisi - munkar narsani o‘zgartirishga va osiyni to‘gri yo‘lga qaytarishga yordam so‘ramoq. Bas, u ana shu munkar narsani ketkazishga qudrati yetadigan kishiga «Falon kishi bunday ishlarni qilib yuribdi, uni bundan to‘xtatib qo‘ying» kabi so‘zlarni aytadi. Ana shu paytda uning maqsadi munkar narsani ketkazishga bo‘lmogi kerak. Uning maqsadi bunday bo‘lmasa, harom bo‘ladi. |
