Microsoft Word al azkor ziyouz com doc

egalariga salom bermaguningizgacha kirmangiz. Mana shu sizlar uchun 
yaxshiroqdir. Shoyad, eslatma-ibrat olsangizlar» (Nur surasi, 27-oyat). 
«Qachon go‘daklaringiz balog‘atga yetsalar, bas, ular ham xuddi ulardan ilgari 
(balogatga yetganlar) kabi izn so‘rasinlar! Alloh Uz oyatlarini sizlarga mana 
shunday bayon qilur. Alloh bilim va hikmat sohibidir» (Nur surasi, 59-oyat). 
«(Ey Muhammad), sizga Ibrohimning izzat-ikromli mehmonlari haqidagi xabar 
keldimi?» (Vaz-Zoriyot surasi, 24-oyat). 
Bilingki, salomning asli Qur’on, sunnat hamda ijmo’da sobitdir. Ammo uning masala va 
furu’larini ihota qilish kitobxon uchun ko‘plik qiladi. Shuning uchun yengil boblarda 
maqsadni qisqa holda, inshaalloh, bayon etdim. Alloh shuni hidoyat etsin hamda 
yuqoridagi rivoyatlarni mavzuimizga muvaffaq qilsin. 
 
212-bob Salomning fazli va uni ochiq aytishga buyurish to‘g‘risida 
599/1. Abdulloh ibn Amr ibn Ossdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bir kishi Rasululloh sollallohu 
alayhi vasallamdan: «Islomdagi qaysi amal yaxshi?» deganida, u zot: «Qorni ochlarni 
to‘ydirishing hamda tanigan va tanimagan kishiga salom berishing», dedilar. Imom 
Buxoriy va Muslim rivoyatlari. 
600/2. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: 
«Alloh taolo Odamni o‘z suratida, uzunligi oltmish ziro’ (gaz) qilib xalq qildi. Qachonki, 
uni xalq qilib bo‘lgach, u kishiga «Ana bu o‘tirgan bir necha farishta oldiga borgin-da, 
salom bergin, so‘ngra ularning senga oladigan aligini yaxshilab eshitgin, chunki bu senga 
va sendan tarqaladigan zurriyotlaringga yo‘llangan salom bo‘ladi», dedi. Odam 

---

Al-Azkor. Al-Faqih an-Navaviy 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
166
alayhissalom borib: «Assalomu alaykum» («Sizlarga salom»), dedilar. Farishtalar: 
«Assalomu ‘alayka va rahmatullohi» («Senga ham salom va Allohning rahmati bo‘lsin»), 
deb «rahmatullohi»ni ziyoda qilishdi», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari. 
601/3. Baro ibn Ozibdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam yetti 
narsaga buyurdilar: 
1. Kasalni borib ko‘rmoqni; 
2. Janozada qatnashmoqni; 
3. Aksa urganga javob qaytarmoqni; 
4. Kuchsizga yordam bermoqni; 
5. Mazlumga ko‘mak bermoqni; 
6. Salomni (tanigan va tanimaganlar orasida) yoymoqni; 
7. Qasamga vafo qilmoqni. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari. 
602/4. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: 
«Imon keltirmaguningizcha jannatga kirmaysizlar. Bir-biringizga muhabbat 
qilmaguningizcha imonli bo‘la olmaysizlar. Agar amal qilsangiz, o‘rtalaringizda muhabbat 
paydo etadigan narsaga sizlarni dalolat qilaymi? U oralaringizda salomni 
yoymoqligingizdir», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari. 
603/5. Abdulloh ibn Salomdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi 
vasallam: «Ey insonlar, salomni (tanigan va tanimaganlar orasida) yoying. Ovqat bilan 
(kambagallarni) taomlantiring, qarindoshlarga yetishing. Kishilar uxlaganda namoz 
o‘qing, jannatga omon holatda kirasizlar», dedilar. Doramiy, Termiziy va Ibn Mojalar 
rivoyatlari. 
604/6. Abu Umomadan (r.a.) rivoyat qilinadi: «Nabiyimiz sollallohu alayhi vasallam 
salomni yoymoqqa buyurdilar». Ibn Moja va Ibn Sunniylar rivoyatlari. 
605/7. Ishoq ibn Abdulloh ibn Abu Talhadan rivoyat qilinadi. Tufayl ibn Ubay ibn Ka’b 
Abdulloh ibn Umarning (r.a.) huzurlariga kelib, u zot bilan birga bozorga borishar edi. 
Tufaylning xabar berishlaricha, «Bozorga borarkanmiz, Abdulloh ibn Umar biror ichak-
chavoqlarni sotuvchi yoki do‘kondor yoki biror miskinga yo‘liqsalar, ularga salom 
berardilar». Tufayl aytdilar: «Kunlarning birida Abdulloh ibn Umarning oldilariga bordim. 
Meni o‘zlari bilan bozorga ergashtirdilar. U zotga «Bozorda nima qilasiz, baribir oldi-sotdi 
qilmasangiz, narxlarini so‘rab, baholashmasangiz va bozor majlislarida o‘tirmasangiz?» 
desam, u zot: «Sen bilan bu haqda ana bu yerda gaplashamiz», dedilar-da, «Ya 
abobatn» («ey qorin otasi»), dedilar (ya’ni, Tufaylning qorinlari katta bo‘lgani uchun 
shunday atadilar). So‘ng yana: «Biz bu yerga salom sababli, ya’ni yo‘likqan 
kishilarimizga salom berish uchun kelamiz», dedilar». (Abdulloh ibn Umar (r.a.) 
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam sunnatlarini tiriltirish uchun birortasini qoldirmay 
mana shunday amal qilishda boshqa sahobalardan ajrab turardilar... - tarj.) Imom Molik 
«Muvatto» kitoblarida rivoyat qilganlar. 
606/8. Ammor (r.a): «Kimki o‘zida uch narsani jamlasa, imonning barchasini jamlabdi: 
1. Nafsiga insof qilmoq; 
2. Olamga salomni tarqatmoq. (ya’ni, tanigan va tanimagan kishilariga salom bermoq.); 
3. Tanqislikda (molidan) infoq qilmoq», dedilar. Imom Buxoriy rivoyatlari. 

---

Al-Azkor. Al-Faqih an-Navaviy