Microsoft Word asosij vositalar hisobi
ASOSIY VOSITALAR HARAKATINI XUJJATLARDA
Download 225.09 Kb. Pdf ko'rish
|
asosij vositalar hisobi168
|
1.2 ASOSIY VOSITALAR HARAKATINI XUJJATLARDA RASMIYLASHTIRISH TARTIBI Sanoat ishlab chiqarishining to`xtovsiz o`sib borishi korxonalarda asosiy vositalarning ko`payishi va ulardan foydalanishni yanada yaxshilash bilan bog`liqdir. Bu ko`p jixatdan asosiy vositalar harakatini hujjatlarda rasmiylashtirish tartibiga qattiq, rioya qilinishini talab etadi. Asosiy vositalar harakatini hisobga olishda quyidagi shakllardan foydalaniladi: OS-1 shakli. Asosiy vositalarni qabul-topshirish akti. Akt har bir oboekt uchun yozilib, buxgalteriyaga beriladi va asosiy vositani hisobga olish inventar kartochkalariga yozish uchun asos bo`lib xizmat qiladi. OS-2 shakli. Taomir qilingan, tiklangan va takomillashtirilgan oboektlarni qabul-topshirish akti. OS-3 shakli, Asosiy vositalarni tugatish to`g`risidagi akti. OS-4 shakli. Avtotransport vositalarini hisobdan chiqarish akti. OS-6 shakli. Asosiy vositalarni hisobga olish inventar kartochkasi, Asosiy vositalarni qabul- 8 topshirish aktlari va ushbu oboekt texnik hujjatlari asosida har bir oboektga inventar kartochkasi ochiladi. OS-7 shakli, Asosiy vositalarni hisobga olish bo`yicha inventar kartochkalar ro`yxati. OS-8 shakli. Asosiy vositalar harakatini hisobga olish kartochkasi. Turkum guruhdari bo`yicha asosiy vositalar harakatini hisobga olish uchun ko`llaniladi. Kartochka maolumotlari asosida asosiy vositalar harakati xaqidagi hisobot to`lgaziladi. OS-9 shakli. Asosiy vositalar inventar ro`yxati. 1.3 FOYDALANISHGA QABUL QILINGAN ASOSIY VOSITALARNI HISOBGA OLISH Foydalanishga qabul qilingan har bir oboekt uchun OS-1 raqamli tipik shakldagi asosiy vositalarni qabul qilish-topshirish akti yoziladi, Unda oboektning dastlabki qiymati va boshqa texnik-iqtisodiy maolumotlar ko`rsatiladi. Aktga ushbu oboektga taalluqli bo`lgan jami texnik hujjatlar qo`shib qshyiladi, Asosiy vositalar uchyoti korxona buxgalteriyasida belgilangan nomenklaturada har bir inventar oboekti bo`yicha yuritiladi. Inventar oboekti deyilganda ayrim vosita yoki maolum ishlab chiqarish funksiyasini bajarishga mo`ljallangan buyumlar (hamma moslamalari bilan) jami tushuniladi. Hisobga qabul qilingan har bir asosiy vosita oboektiga, masalan binolarga 001 dan 099 gacha, inshootlarga 100 dan 199 gacha, o`tkazgich qurilmalariga 200 dan 299 gacha va xokazo inventar rakami biriktiriladi. Buxgalteriya akt asosida OS-6 shaklidagi inventar kartochkasini ochadi va unga oboekt xaqidagi hamma maolumotlarni yozadi. So`ngra inventar kartochkalari OS-7 shaklidagi mahsus ro`yxatda, asosiy vositalar turkum guruhlari bo`yicha ro`yxat qilinadi. Ro`yxat qilingan kartochkalar asosiy vositalar kartotekalariga joylashtiriladi, bunda ular tarmoq, turkum guruhdari, gurux ichida esa joylanish, foydalanish joylari va turlari bo`yicha guruhlanadi. Harakatda bo`lmagan asosiy vosita oboektlarining kartochkalari aloxida guruhlanadi. Asosiy vositalar uchyoti foydalanish joylarida (sexlar, uchastkalar, korxona bo`limlari) asosiy vositalar inventar kartochkalari bo`yicha amalga oshiriladi (OS-9 shakli). Hamma moddiy javobgar shaxslar bilan belgilangan namunada 2 nushada shartnoma tuziladi, bittasi buxgalteriyada, har bir moddiy javobgar shaxsga ochilgan deloda, boshqasi esa o`sha xodimda sakdanadi. Qabul qilingan, tugatilgan va korxona ichida ko`chirilgan asosiy vositalarning inventar kartochkalari tegishli yozuvdan so`ng oy oxirigacha aloxida saqlanadi, Ular asosida har oyda asosiy vositalar amortizatsiyasi hisob-kitobi tuzilatsi, ularning har biri bo`yicha qabul qilish, hisobdan chiqarish bo`iicha oborotlar qo`shiladi va asosiy vositalar harakatini hisobga oliy 9 kartochkasi to`lg`aziladi. Asosiy vositalar harakatini hisobga olish kartochkasi (OS-8 shakli) joriy yilning boshida ochiladi. Unda 1 yanvarga va har bir keyingi oyning 1-kuniga asosiy vositalarning xolati turlari bo`yicha ko`rsatiladi. Bu maolumotlardan asosiy vositalar harakati oborot vedomosti tuzishda foydalaniladi va u o`z navbatida korxona asosiy vositalar harakati hamda xolati xususida hisobot tuzish uchun asos bo`lib xizmat qiladi. Foydalanishdagi, zaxiradagi yoki ijaraga berilgan korxonaga qarashli asosiy vositalarning xolati va harakatini hisobga olish 01-«Asosiy vositalar», 07-«O`rnatiladigan asbob-uskunalar», 08-«Kapital ko`yilmalar» schyotlarida yuritiladi. Asosiy vositalarni sotib olish bo`yicha schetlarni to`lashga rozilik berilishi va to`lanishi schetlarda quyidagicha aks ettiriladi: D- 60-«Mol yetkazib beruvchi va pudratchilar bilan hisob-kitoblar» K - 51-«Hisob-kitob scheti» D - 07-«O`rnatiladigan asbob-uskunapar» K - 60-«Mol yetkazib beruvchi va pudratchilar bilan hisob-kitoblar» Montajga topshirilgan uskunalar qiymati va montaj harajatlari summasiga: D- 08-«Kapital qo`yilmalar» K-07-«O`rnatiladigan asbob-uskunalar» D-08-«Kapital qo`yilmalar» K-10,70,60,69-schyotlar Qabul qilingan asosiy vositalarning montaj, o`rnatish va foydalanishga topshirish harajatlari hisobga olingan xoldagi qiymatiga: D- 01-«Asosiy vositalar» K- 08-«Kapital quyilmalar» Shrnatish va mantaj talab qilinmaydigan asosiy vositalar oboektlari bshyicha quyidagicha buxgalteriya provodkasi tuziladi. D-60-“Mol yetkazib beruvchilar bilan hisob kitoblar” K-51-“Hisob kitoblar scheti D-08-«Kapital ko`yilmalar» K-60-“Mol yetkazib beruvchilar bilan hisob kitoblar” D-01-«Asosiy vositalar» K- 08-«Kapital quyilmalar 10 Taosischilar tomonidan korxona mulkiga qshshilgan asosiy vositalar qiymatiga kelishilgan narxda quyidagicha provodka tuziladi: D-01-«Asosiy vositalar» K-75-«Taosischilar bilan hisob-kitoblar scheti» Nodavlat sektoridagi korxonalar bepul olingan asosiy vositalar qiymatini hisobda quyidagicha aks ettiriladi. D-01-«Asosiy vositalar» K-80-«Foyda va zararlar» Eskirish summasiga D-01-«Asosiy vositalar» K-02-«Asosiy vositalarning eskirishi» Korxona bepul olingan asosiy vosita oboektlarini realizatsiya qilganda debetli qoldiq (zarar) yoki kreditli qoldiq (47-«Asosiy vositalarning realizatsiyasi va boshqa ko`rinishdagi hisobdan chiqarishlar» scheti bo`yicha daromad) joriy davrda 80-«Foyda va zararlar» schetiga yoziladi. Amaldagi nizomga muvofiq 47-schet bo`yicha debetli salhdo, foydadan (daromaddan) soliq, hisob-kitob qilishda soliqka tortiladigan bazani kamaytirmaydi. Soliqka tortiladigan baza 47-«Asosiy vositalarning realizatsiyasi va boshqa ko`rinishdagi hisobdan chiqarishlar» schetining kreditli salhdo summasiga ko`payadi. Asosiy vositalarni bepul topshiradigan korxonalar, ularni o`zining uchyotida quyidagicha aks ettiradi: D – 47 - «Asosiy vositalarning realizatsiyasi va boshqa kurinishidagi hisobdan chiqarishlar» K - 01 - «Asosiy vositalar» Eskirish summasiga D- 02-«Asosiy vositalarning eskirishi» K- 47-«Asosiy vositalarning realizatsiyasi va boshqa kshrinishidagi hisobdan chiqarishlar» Debetli salhdo asosiy vositalar qoldiq, qiymatini ko`rsatadi va ustav kapitalining kamayishiga yoziladi. D- 85-«Ustav kapitali» K-47-«Asosiy vositalarning realizatsiyasi va boshqa kshrinishdagi hisobdan chiqarishlar» Bepul qabul qilingan asosiy vositalarni montaj qilish, o`rnatish bo`yicha harajatlar korxona uchyotidan olib boriladi va 08-«Kapital qo`yilmalar» schetida hisob qilinadi. Bepul olingan asosiy vositalarni keltirish bo`yicha harajatlar 20-«Asosiy ishlab chiqarish», 25-«Umumishlab chiqarish harajatlari» yoki 26-«Davr harajatlari» schyotida hisob qilinadi. |
