Microsoft Word baholash tartibi

Asosiy tayanch tushunchalar:
Raqobat - bozor sub’ektlari iqtisodiy manfaatlarining to’qnashuvidan iborat bo’lib, ular o’rtasidagi yuqori foyda va ko’proq naflilikka ega bo’lish uchun kurashni anglatadi.
Tarmoqlar ichidagi raqobat - ishlab chiqarish va sotishning qulayroq sharoitiga ega bo’lish, qo’shimcha foyda olish uchun bir tarmoq korxonalari o’rtasida boruvchi kurash.
Tarmoqlararo raqobat - turli tarmoqlar korxonalari o’rtasida eng yuqori foyda me’yori olish uchun olib boriladigan kurash.
Monopoliya - monopol yuqori narxlarni o’rnatish hamda monopol yuqori foyda olish maqsadida tarmoqlar, bozorlar va yaxlit makroiqtisodiyot ustidan hukmronlikni amalga oshiruvchi yirik korxonalar (firma, korporatsiyalar)ning birlashmalari.
Sof monopoliya - tarmoqdagi yagona ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchining narx va ishlab chiqarish hajmini belgilashdagi, va binobarin, foyda olishdagi yakkahukmronlik holati.
Oligopoliya - tarmoqdagi bir necha yirik ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchining narx va ishlab chiqarish hajmini belgilashdagi hukmronlik holati.
Monololistik raqobat - tarmoqdagi ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchilar soni ko’p hamda ular o’rtasida ma’lum darajada raqobat mavjud bo’lgan, biroq har bir ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchi o’z tovar yoki xizmatining alohida, maxsus xususiyatlari mavjudligi sababli ularning narxi va ishlab chiqarish hajmini belgilashdagi ma’lum darajada hukmronlik holati.
Monopsoniya - tarmoqdagi ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchilar soni juda ko’p bo’lib, ular tovar yoki xizmatlarining yagona iste’molchisi yoki haridori mavjud bo’lgan sharoitdagi yakkahukmronlik holati.
Tabiiy monopoliya - korxonaning texnologik xususiyatlari sababli mahsulotga bo’lgan talabni qondirish raqobat mavjud bo’lmagan sharoitda samaraliroq amalga oshiriluvchi tovar bozorining holati.

Nazorat uchun savollar va topshiriqlar:

1. 
   Raqobatning mohiyati va maqsadini tushuntirib bering.
   
2. 
   Raqobatning asosiy vazifalari nimalardan iborat? Bu vazifalarning bir-biridan farqini ajratib ko’rsating.
   
3. 
   Raqobat shakllariga tushuncha bering va ularning har biriga xos belgilarini ko’rsating.
   
4. 
   Tarmoq ichidagi va tarmoqlararo raqobatning farqini tushuntirib bering.
   
5. 
   Raqobatlashuvning demping narxlarni qo’llash usuli qanday sharoitlarda amalga oshiriladi?
   
6. 
   Monopoliya nima va uning vujudga kelishining iqtisodiy asoslari nimalardan iborat?
   

Monopoliyaning qanday turlari mavjud?

7. 
   Kapitalning to’planishi va markazlashuvi o’rtasida qanday farq bor?
   
8. 
   Tabiiy, legal va sun’iy monopoliyalarning bir-biridan farqlanishini ko’rsating.
   
9. 
   Monopoliyaning ijobiy va salbiy tomonlari nimalarda namoyon bo’ladi?
   
10. 
    Monopoliyaga qarshi siyosat va monopoliyaga qarshi qonunchilikning mohiyati qanday?
    
11. 
    Raqobat muhitining shakllanishiga qanday omillar ta’sir ko’rsatadi?