Microsoft Word Документ Microsoft Word (2). docx
Download 80.98 Kb. Pdf ko'rish
|
2 5206530300204551288
|
Ilm-fan tili
Odatda odamlar fikr va ma’lumotlarni almashishda og‘zaki nuqtdan foydalanadilar. Ammo barchamiz bir-birimizni tushunish qanchalik qiyin ekanini bilamiz. Muloqot juda murakkab jarayon. Bizning kundalik muloqot tilimiz asrlar davomida yuz bergan madaniy o‘zgarishlar davomida rivojlangan va afsuski, bahsli holatlarni hal etishda undan foydalanish qiyin. Ko‘pchilik holatlarda atrof-muhit va hayot tajribasining o‘zgaruvchanligi tufayli aynan bir so‘z har xil odamlar uchun turli
xil ma’nolarga ega bo‘lishi mumkin. Bir tildan foydalanganda ham fikrlar turli xil talqin qilinishi mumkin.
Ammo dunyoning turli nuqtalaridan bo‘lishiga qaramasdan ko‘plab odamlar tushunadigan til mavjud. Ushbu til moddiy dunyo bilan yuqori darajadagi uyg‘unlikka ega. Bu til bilan deyarli hech qachon chalkashliklar kelib chiqmaydi. Bizda amaliy ahamiyatga ega bo‘lgan matematika, kimyo va boshqa texnik sohalar kabi turli xil ilm- fan yo‘nalishlarini deyarli universal tarzda tavsiflovchi tilga egamiz. Bu til shaxsiy talqin erkinligiga o‘rin qoldirmaydi.
Misol uchun, avtomobilning texnik chizmasi rivojlangan turli mamlakatlarga taqdim etilsa, siyosiy va diniy qarashlarning har xil bo‘lishiga qaramasdan bu mamlakatlarning barchasida yakuniy mahsulot aynan bir xil ko‘rinishga ega bo‘ladi. Bu til maqsadlarni to‘g‘ri belgilashning eng aniq usuli sifatida ishlab chiqilgan. Undan deyarli barcha noaniqlik va ikkilanishlar butunlay chiqarib tashlanadi.
Zamonamizning ko‘plab texnologik yutuqlari ushbu rivojlangan aloqa tizimisiz imkonsiz bo‘lar edi. Biz umumiy tavsiflovchi muloqot tilisiz kasalliklar bilan kurashish, hosildorlikni oshirish, minglab millar masofalar bilan aloqa qilish, ko‘prik va to‘g‘onlarni qurish, transport tizimini yo‘lga qo‘yish va kiber asrning boshqa ko‘plab texlogik mo‘jizalaridan foydalana olmagan bo‘lar edik.
Samarali ma’lumot almashishda umumiy semantikani qo‘llash va uni tushunish juda muhimdir. Semantikaga bir necha ta’riflarni berish mumkin. Qisqa qilib aytganda bu tildan to‘g‘ri foydalanish orqali sifatli ma’lumot almashishni yo‘lga qo‘yishdir. Masalan, “arab”, “yahudiy” va “irland” so‘zlari turli qarashlarga ega bo‘lgan odamlar uchun turli xil ma’nolarga ega. Atrof-muhit va hayotiy tajribaning farqlanishi tufayli aynan bir so‘z boshqa ma’nolarga ega bo‘lishi mumkin. Bunga “tushunish”, “vijdon”, “demokratiya”, “haqiqat”, “muhabbat” va shu kabi so‘zlarni ham kiritish mumkin. Aniq so‘zlardan foydalangan holda tushunarli suhbat qurish uchun kishi gapirayotgan so‘zlari ostida nimalarni nazarda tutayotganini anglash juda muhimdir. Agar biror kishi uning so‘zlari odamlar uchun ma’noga ega bo‘lishini xohlasa, u holda o‘zi ishlatgan atamalarni tushuntirishi kerak bo‘ladi. Semantika – bu aloqa samaradorligini oshirish usullaridan biridir. Bu mavzuda Styuart Cheysning “So‘zlarning hiyla-nayranglari” nomli ajoyib kitobi bor. Download 80.98 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|