Microsoft Word global ekologik muammolarning kelib chiqish sabablari va ularni hal qilish chora tadbirlari

3.2 Ekalogik ta’lim-tarbiya 

Ekologik ta’lim-tarbiyaning asosiy vazifa va maqsadlari insonni tabiat 

bilan va unda sodir bo‘layotgan voqeliklar bilan qiziqtirish, inson, tabiat 

o‘rtasidagi muammolarning kelib chiqish sabablarini aniqlash, yechish yo‘llari, 

chora-tadbirlarini topish yetarli ekologik bilimlarga ega bo‘lgan holda atrof-

muhit muhofazasini amalga oshirishdir. Ekologik ta’lim-tarbiyaning vazifalari 

quyidagilardan iborat:

 

Jamiyat va tabiatning rivojlanish qonunlari; ular o‘rtasidagi munosabatlarni 

chuqur o'rgatish va zamonaviy fikrlay oladigan shaxsni tayyorlash;Ijtimoiy-

iqtisodiy rejalashtirish va ishlab chiqarish kuchlarini yo‘naltirishda turli tabiiy 

hududlarning ekologik holatini biladigan va kelajakning ekologik rejasini 

tuzadigan avlodni tarbiyalash; 

Har bir inson, jamiyat va jamiyat ichidagi turli guruhlar, toifalar, 

sinflarning o‘zlari yashab turgan tabiat, uning boyliklarini saqlashga xizmat 

qiladigan yoshlarni yetishtirish; 

Jamiyat a’zolariga o‘zlarining ijtimoiy, madaniy, diniy qarashlari va urf-

odatlarini rivojlantirishda yashab turgan joy, vodiy, adirlar, tog‘larning 

go‘zalligi, ularning inson hayoti va salomatligidagi ahamiyatini tushuntirish, 

yosh avlodda tabiatga nisbatan mehr-muhabbat uyg'otish ishlarini olib borish. 

Yuqoridagi vazifalarni amalga oshirishda bog‘cha tarbiyachilari, maktab 

va o‘quv yurtlari o‘qituvchilari, turli o‘yinlar, kinofilmlar orqah tabiiy va 

ijtimoiy fanlarni o‘tishda o‘zlari yashab turgan joydagi tabiiy voqelik va 

---

 

 

ekologik holatlarga bog‘lab, ta’lim-tarbiya ishlarini olib borishi hamda darslar 

o'tishi kerak. 

Ekologik tarbiyani farzand turilgan kundai boshlamoq  vujudimizni 

uvvatlantirmots, fikrimizii nurlantirmoq axloqimizni guzallantirmoq, 

zеxnimizni ravshanlantirmoq dеmakdir. Ekologik tarbiyani kim va qanday olib 

boradi? — dеgan savol paydo buladi. Birinchi -tarbiya ota-ona zimmasidadir. 

Ikkinchi — borcha, maktab, oliy va urta maxsus bilim yurtlari hamda xozirda 

faoliyat ko'rsatayotgan madrasalarda amalga oshadi. 

Bola tarbiyasida u yashab turgan sharoit, muhit, kishilarning faoliyati 

katta o'rin tutadi va bu sohada oila, maktab sharoiti xam katta e'tiborga 

molikdir 

Ekologik tarbiya ham tarbiyaning asosiy qismi bo'lib, bolaning axlohiga, 

xulqatvoriga kuchli ta'sir qiladi va ota-onalarni ularni murg'akligidan boshlab 

tarbiya qilishga chaqiradi. Ekologik ta'lim-tarbiya va umumiy tarbiya bir-biri 

bilan bog’liq bir butun jarayondir. 

 

Tabiatni muhofaza qilish, uni asrash, unga nisbatan  yaxshi 

munosabatda bo'lish uchun sog'lom fikr, yaxshi axloq ilm-ma'rifatga 

qiziquvchi inson bo'lish talab qilinadi. 

Boladagi fikriy taraqqiyot oilagagina emas. maktabga, o'qituvchilar 

faoliyatiga ham bog'liq. Shuning uchun ularga go'zal tarzda tarbiya 

bеrmoq, yaxshi hulqlarrni o'rgatmoq va ko'rkam odatlarni tushuntirmoq 

lozimdir. Tarbiya ila bolami oltin etmoqlik va aksina, tuproq qilmoqlik 

xam mumkin. 

---

 

 

Xulosa 

Ona zaminimizni jannatga qiyoslasak. xato kmlmaymie. Ammo unda 

inson qo'li bilan  duzaxga aylanaеggan xududlar tobora kupayib bormokda. 

Dunyoning turli joylarnda tuganmas balolarni kеltnrib chikaruvchi atom, 

vodorod va shunga uxshash bombalar snnovdai Utkazilmokda, sr ka'ridan 

minglab tonna kazilmalar kazib olinib. atmosfеraga tonn al ab zaxarli moddalar 

chikarilmokda. KimSviy, radiakti v chikindnlar suvga, xavoga tashlanayapti. 

srga kumilayapti. Natijada insoniyatning yashash sharoiti ogirlashib, u turli 

kasalliklar girdobiga tushib kolmokda. Agar xayot tarzimizni shu tarzda davom 

etgirsak, erta nnma bo’lishnni xavlga kеltirishnnng uziyoq kishini larzaga 

soladi. 

Xullas, odamzotni algov-dolgovli davrlar kutib turi bdi. Bunday 

vaziyatdan chikib kеtish,  Еrda yana milliard-milliard yillar yashash 

insoniyatning uz kulidadir. Chunkn biz tabiatni ijobiy vki salbiy tom on ga 

uzgartirib yuborishdеk »suchga zga buldik. Insonnyatda zndi tabiat sofligini 

azaliy xolatiga kaytarishdan bki uni butunlay izdan chikarib yuborishdan i 

borat ikkita yul mavjud. Ba'zi olimlar, mutaxassislar Еr tеz o rada tirik 

mavjudot yashashnga yaramay koladi. dsgan xulosaga kslib, insoniyatning 

xayot kеchirishn uchun uzok gallaktikalarda joylashgan uzga yulduzlarni 

axtarishga tushib kolishdi. Xatto ba'zilar Oyni. Marsni va sharoiti Еrga ya kin 

bo’lgan boshka yulduzlarni odamlar makoiiga aylantirish loyixalarini il gari 

surmokda. Ammo bu goyayu loyixalarning tagi puch ekanligini xamma anglab 

turibdi. Abadiy yashash i i nstar ekanmiz, biz kaysidir joylardan makon izlash 

Urniga  Еrni uz xolatiga kaytarish, tabiat sofligini ta'minlash borasida 

uylashimiz ksrak zmasmi axir?!Bu yul bir nscha minglab еruglik yil uzoklikda 

joylashgan, tabiati tirik mavjudot uchun mutlako zid bo’lgan boshka yulduzga 

kuchib utiishan, unda yashash sharoitini dunvga ksltirishdan kura million karra 

osonrok va afzalrok ish zkanligi oydsk ravshan. 

Insonning ta kom il ga zrishishga bo’lgan intnlishi nakadar chsksiz bulsa, 

tabiatni muxofaza kilish imkoniyatlari xam shu kadar chеksiz. Insonning 

tabiatga munosabatining asosinn uning faoliyati bslgilaydi, chunkn, bunday 

munosabat uchun matеrialni unga tabiatning uzi bsradi. Shunga kura, tabiatga 

bo’lgan munosabatning Uzgarishi, uz Urnnda, insoniy faoliyat xaraktsri xamda 

yunalishining xam uzgarishiga olib kеladi. 

---

 

 

Fakatgina biz suvii. tuprokni. usnmliklarni. xayvonot olamini. ya'ni 

tabiatii e'eozlash, asrab-avaylash, uning boyliklarilan tsjab- tsrgab foylalaiishni 

Urgansak. bu ishimiz kslajagimizni bеlgilab bеrishinn anglab stsak Еr bizni 

uzok vaktlar bokadi. Bunga esa dastavval kishilarda ekologik malaniyatni 

yuksaltirib borish orkali erishishimiz mumkin. 

Ekologik madaiiyatning shakllanganlnk larajasn fakatgina tabiatga oid 

tuygularnigina xis kilish emas. balki tabiat va uning sirlarnni bilish soxasidagi 

bilimlarga tayanishni talab etadi. Chunki tabiat sirlarii bilish orkali iksom 

tabiatga nisbatai mеxr-muxabbat kuyali. tabiat va i nеon orasidagi 

muvozanatnnng nakadar muxim axamiyatga ega ekanlngini anglab etali. 

Insonning tabiat bilan muntazam ravnshda uzaro munosabatda bo’lishi nazarda 

tutiladngan bulsa, ushbu munosabatlarning zaruriy konuniyatlari ta'lim-tarbiya 

tizimining asosini tashkil etmogi lozim... Ekologik ta'lim- tarbiyannng asosiy 

vazifa va maksadlari nnsonni tabiat bilan va unda sodir bulavtgan vokеalar 

bilan kiziktnrish, i nеon, tabiat urtasidagi muammolarning kеlib chikish 

sabablarini aniklash. schish yullarini. chora-tadbirlarini topish starli ekologik 

bilimlarga ega bo’lgan xolla atrof-muxit muxofazasini amalga oshirishdir. 

Mashxur ruxshunos olim Dеyl Karnеginiig ta'kidlashicha, nnsonni biror 

ishni bajarishga undash va kiziktirishning yagona usuli mavjud. U xam bulsa, 

usha inson kalbida ishni bajarishga chinakam ishtnSk uygotishdir. Majburlov 

va kiynoklar nsh bеrmaydi...: Bundan shunday xulosa chikarish mumkinki. xar 

bir kishida atrof-muxitni muxofaza kilish buyicha ishtiSk uygotish va uni ona 

tabiatii avaylab asrashga undash kеrak buladi. 

Xullas. Ona tabiat - nе'matlardan okilona foydalanmaslik. uning 

faoliyatiga nourin. noxolis, noilmny aralashuvni kеchirmasligini, bu ishlar kеzi 

kеlib unglab bulmas darajadagi ekologik muammolarni kеltirib chikarishinn 

anglab rtgan xolla ish tutishimiz. tabiatii muxofaza kilishimiz zaruriyatini 

zamonning uzi talab etmokda. Biz bor-yugi ana shu talab njrosini ta'miilay 

olsak. ona zaminimiz jannat makonliginn xеchkachon yukotmaydi. bizni uzok 

yillar davomida bokadi. knyintiradi. Shu bonе makonimiz bulmish Еrga, 

undap» xar bir zarraga e'tiborli bulib. ularning yanada rivoj topishi uchun xar 

birimnz mas'ul ekanligimizni unutmasligimiz shart. 

---