Microsoft Word Хурсанбоев С. Ёш боксчиларни машғулот ва мусобақа фаолиятида жароҳатлар олиш сабабларини аниқлаш docx
Download 1.67 Mb. Pdf ko'rish
|
kucg
|
Jami:
29
6
35 Ko‘rsatkich barmoq va tirsakning jaroxatlari Jaroxatlar % (n=50) Ko‘rsatkich bormog‘ni II va III bog‘imlardan chiqishi Tirsakning chiqishi va lateyishi Ko‘satkich barmog‘ni sinishi Jami: 12
8 20
Olingan natijalar tahlilidan ko‘ra yoish bokschilarni yuqorida aniqlangan jarohatlari asosan yosh bokschilarni o‘quv mashg‘ulotlarda texnik va taktik harakatlarni noto‘g‘ri o‘rgatish yoki texnik harakatlarni bajarilish texnikasiga kam e’tibor berilgani uchun jarohatlar sonini oshishi kuzatildi. Bokschilarning malakalariga ko‘ra bokschilarning jarohat oligllari sabablari ikkita katta guruhga bo‘linadi. Birinchi guruhga asosan
jismoniy tarbiya
va sport
bilan s hu g‘ ul la n is h ga b o g‘ l iq b o ‘ l ma ga n s a b ab la r ( t a s hq i mu h i t omillarining ta’siri va boshqalar), ikkinchi guruhga esa, jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanishga bevosita aloqador bo‘lgan sabablar kiradi. Ikkinchi guruhga kiritilgan bokschilarning jarohatlanish sabablari asosiy guruh deb hisoblanadi. Ma’lumki, bokschilarning jarohatlanishlari asosan boks o‘quv-mashg‘ulotlarini va musobaqalarda noto‘g‘ri uyushtirilish natijasida kelib chiqadi. SHu bilan birga o‘quv-mashg‘ulotlari to‘g‘ri uyushtirilganda ham ayrim sabablar natijasida bokschilar jarohatlar olishi mumkin. Bunday hollarda jarohat olishlarining asosiy sababi murabbiy va shifokorlarning bokschilarga nisbatan noto‘g‘ri xatti-harakatlari bo‘lishi. Murabbiylarning noto‘g‘ri xatti-harakatlari quyidagi-lardan iborat: bokschilarning sog‘lig‘ini hisobga olmasdan, yuqori sport natijalariga erishishni maqsad qilib olish; shifokor ko‘rigidan o‘tmagan bokschilarni va ayniqsa jarohatlardan keyin shifokor taqiqlashiga qaramay o‘quv- mashg‘ulotlarga qatnashishga ruxsat etish, bokschilarning kasal bo‘la turib o‘quv-mashg‘ulot va musobaqalarga qatnashishiga ruxsat etish. SHifokorning noto‘g‘ri xatti-harakati salomatlik holatida o‘zgaris hlari bo‘ lga n s portchilarni s port mas hg‘ ulot lariga qatnashigaiga ruxsat etishdir. Ayrim holatlarda bu o‘zgarishlarni shifokor aniq bila turib va ularga etarli ahamiyat bermasdan bokschilarni o‘quv-mashg‘ulotlariga qatnashishiga ruxsat berishi
mumkin. Hozirgi
zamon boksni rivojlanishida o‘quv-mashg‘ulot yuklamasining ko‘lami va jadalligi oshib borishi tufayli faqat o‘ta sog‘lom bokschilar o‘quv-mashg‘ulotlarida qatnashishlari lozim. O‘quv-mashg‘ulot noto‘g‘ri tashkil qilinganda kasallikni yuzaga keltiruvchi sabablarning soni ko‘p bo‘ladi. Murabbiy va sportchilarning noto‘g‘ri xatti-harakat qilmasliklari, ayniqsa muhim. Bular shifokor tavsiyalariga, belgilangan trenirovka, dam olish va ovqatlanish rejimiga rioya qilish demakdir. Sportchilarning salomatligining yomonlashuviga va sport ko‘rsatkichlarining pasayishiga, organizm yomon ta’sir qiladigan har xil nohush asoratlarga olib keladi. Musobaqalarda vaqtida bokschi katta ishlar bilan ya’ni texnik-taktik axborotlar bilan, ruhiy xolatlari bilan to‘qnashishiga to‘g‘ri keladi. Bu axborotlar har bir musobaqa va jang holatlarida bokschi oldida turgan vazifalarga mos kelishi kerak. Axborotni qabul qilish va qayta ishlash xarakterlovchi holatlar musobaqalarda kelishmovchiliklarni og‘irlashtiradi. Boks bellashuvlarini kuzatganda, biz faqat uning tashqi tomonini, ya’ni qatnashchilarning bir-biri qarshi bo‘lgan maqsadlarini, xarakatni turli
xarakterini, o‘zaro munosabatning natijasini, aniqrog‘i, bokschilarning bir- biriga qarshi bellashuvni ko‘ramiz. SHuningdek, bellashuvni vaziyati, musobaqalshayotgan tomoning morfokonstitutsional xususiyatlari, jismoniy tayyorganlik darajasi, ruxiy xolati, tajribasi, texnik-taktik tomondan ta’minlangani, raqib usuli kabi real holatlarni hisobga olish kerak. Har-bir sanab o‘tilgan omillar sportchi faoliyati uchun zarur va uning kelajakdagi taqdirini hal qiladi. Tabiatning tabiiy kuchi jismoniy tarbiyaning vositasi sifatida bokschilar atrof-muhit bilan bir-biriga munosabatda bo‘ladi, unga ta’sir ko‘rsatadi va unga moslashadi. Ana shunda muhit va organizmning mushtarakligi namoyon bo‘ladi. Muntazam quyoshning nur sochishi o‘zgaruvchanligi, suv va havoning harorati, yog‘ingarchilik va havoning ionizatsiyasi va harakati atmosfera bosimi organizmda fiziologik va ruhiy reaksiyalarga keltiradigan muhim bioximik o‘ zga r is hlar ni ke lt ir ib chiqa rad i: murabb iy o‘ q uv- mas hq lar samaradorligiga va bokschining tayyorgarligini, salomatligining o‘zgarishini qo‘zg‘atadi. Bularning hammasi jismoniy mashqlar texnikasi va taktikasiga ta’sir qiladi va jarohatlanish xavfsizligini oshiradi. Binobarin, yosh bokschiga ular jismoniy mashqlar bajaryotgan vaqtda tashqi omillar ta’sir qilishini maxsus uyushtirish va hisobga olish zarur. O‘quv-mashg‘ulot jarayonida tabiatning tabiiy kuchidan foydalanish ikki yo‘nalish bo‘yicha amalga oshiriladi: 1. Tabaitning tabiiy kuchi bir-biridan ajralmaydigan omil sifatida murabbiy o‘quv-mashqlar uchun ularning harakatini hatosiz hisobga olis h vaqtida qulay sharoitlar yaratadi. Ular yosh bokschi organizmiga harakatlar samarali ta’sir o‘tkazishini kuchaytiradi va to‘ldiradi. 2. Tabiatning tabiiy kuchi chiniqish va sog‘aytirish vositasining nisbatan mustaqilligi sifatida quyosh, havo, suv vannasi ko‘rinishida. Bu protseduralar optimal ta’sir o‘tkazish vaqtida bokschilar faoliyati tarkibiga kiritilgan. Qayta tiklash samarasini oshiradi va faol dam olish shakli bo‘ladi. Tabiatning tabiiy kuchidan foydalanishga asosiy talablardan bir i ularni jis moniy mas hq lar bilan mu ntazam maj mua li qo‘llashni birga qo‘shib olib borishdan iboratdir. Oqilona echimini aniqlash vaqtida yosh bokschilarning fazilati, pedaogogik vazifalar harakteri hisobga olinishi kerak. Bu birinchidan chiniqish samarasini o‘tkazishni realizatsiya qilish, ya’ni bokschilarning faoliyatida mashg‘ulot yuklamalari jarayonida egallaganligi namoyo n bo‘ ladi, ikkinchidan, ko‘prok yuqori yuklamalarni qo‘llash uchun imkoniyat yaratish va oshiradi. Bokschilarni jarohat olis hini sabablari quyidagilarni tashkil etishi mumkin, ya’ni o‘quv-mashg‘ulotlarida mashq yuklamalarini bajarishdagi xatolar sababida. Ular orasida eng o‘ziga xosligi quyidagilar bo‘ladi: 1. O‘quv-mashg‘ulotlardagi mashg‘ulot yuklamalarini noto‘g‘ri tushunishi; 2. Masalalarni echish loyixasining mukammallashmagan-ligi, shu jumladan, muskul sezgisi bilan nomuvofiqligi; 3. Umumiy jismoniy tayyorgarlikning etarlicha bo‘lmasligi; 4. O‘zining kuchlarida ishonchsizlik, jasoratning yo‘qligi; 5. Ilgari o‘rganilgan harakatlarga salbiy ta’siri; 6. Pedagogik talablarga, sport invetarlari va uskunalarining, mashg‘ulotlar joylari nomuvofiqligi; O‘quv-mashg‘ulotlarda xatolar vujudga kelishi sabablarini bilish ular paydo bo‘lishini ogohlantiruvchi tadbirlarni nazarda tutish, xatolarni ogohlantirish, to‘la darajada o‘quv-mashg‘ulotlarning barcha talablari va tamoyillariga rioya qilish kerak. O‘quv-mashg‘ulotdagi xatolarni payd o bo‘ lis hi s abablarini b ila tur ib, ularni tuzatishning eng samarali yo‘llarini aniqlash bokschilarning jarohat olishlarini oldini olish mumkin. Xatolar iloji boricha tezroq va sinchiqlab bajarilishi kerak, binobarin, o‘rgatishni susaytirmasligi va jarohatlanishning potensial imkoniyati bo‘lmasligi uchun. Asosiysi - xatolar sababini aniqlashdir.
Download 1.67 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|