Microsoft Word ihyo ilm ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
2
mashaqqatli mehnat ortidan erishilajak ne’matlar – fikriy, qalbiy, amaliy o‘zgarish va 
yuksalishlar qo‘lga kiritilmay qolishi mumkin. 
«Ihyo» sabrtalab kitob. Uning mutolaasiga kirishgan kishi hayratomuz fikrlarga yoki 
bugun mutlaq haqiqat deya ishonilgan bir so‘zning teskarisiga duch kelib qolsa, 
«berdi»siga yetgunicha sabr qilishni, bu gap noto‘g‘ri-ku, deb kitobni yopmasligi kerak. 
«Ihyo»ning uslubi shundayki, bir fikr o‘rtaga tashlansa, uning xulosasi ko‘ngina 
kitoblardagi singari o‘sha zahoti yoki bir necha satrdan so‘ng emas, balki keyingi 
sahifada, hatto bir necha betlar keyin keladi. Shuning uchun sabr bilan o‘qiganlargina 
uning hayrat vodiylarda rohat ila sayr qiladi. Zero, har qanday ilm cho‘qqisiga sabr bilan 
yetishiladi. 
Shuningdek, «Ihyo»da ayrim mulohazalar borki, ulardan umumlashtiruvchi xulosa 
chiqarish lozim bo‘ladi. Masalan, fiqh ilmi va olimlari haqidagi fikrlar (ayni masalada 
o‘sha zamondagi holatni ham nazardan qochirmaslik kerak). Ulardan Imom G‘azzoliy 
fiqhni va faqihlarni yomon ko‘rar ekan, degan xulosa chiqmaydi. Balki muallif
zamonasining olimlarini tanqid qilar ekan, haqiqiy faqih qanday bo‘lishini tushuntiradi, 
fikrini ulug‘ imomlarning holatlarini bayon qilish ila isbotlaydi. 
«Ihyo»ni o‘qiyotgan kishidan yana xolisnazar va sergak bo‘lish talab etiladi. Aks holda 
ixtilofli fikrlar uyg‘onishi mumkin. Chunki Imom G‘azzoliy yashagan davr ila bugungi 
kunning diniy-dunyoviy hayotida ham, tushunchalarida ham tafovutlar mavjud, u paytda 
muhim bo‘lgan ba’zi narsalar bugun eskirgan, u paytda rad qilingan ba’zi narsalar bugun 
muhimga aylangan bo‘lishi mumkin. 
«Ihyou ulumid-din» nafaqat din ilmlarini, balki o‘lik, mudroq, g‘ofil dillarni ham 
tiriltiruvchi asardir, qalblardagi narsani kashf etuvchi oynadir. Uni o‘qib-tushunganlar 
bunga amin bo‘lajaklar. 
Endi, bevosita kitob va uning tarjimasi haqida. 
Imom Abu Homid G‘azzoliy «Ihyo»da to‘rtta katta mavzuni jamlaganlar: ibodatlar 
haqidagi qism, urf-odatlar haqidagi qism, halok qiluvchi va najot beruvchi narsalar 
haqidagi qismlar. Har bir qism o‘ntadan, jami qirqta kitobni o‘z ichiga olgan. Bu haqda 
Imom hazratlari muqaddimalarida xabar berganlar. 
Imom G‘azzoliy biror mavzuni yoritar ekanlar, islomiy odob va an’anaga ko‘ra, dastlab 
unga tegishli oyatlarni keltiradilar, so‘ngra Payg‘ambarimizning hadislariga murojaat 
etadilar, keyin esa, sahobalar, tobe’inlar va boshqa ulug‘larimizning so‘zlaridan, 
siyratlaridan dalillar keltiradilar, shundan so‘ng fikr-mulohazalarini bayon etadilar, lozim 
o‘rinlarda so‘zlarini hujjat bilan quvvatlaydilar. Muallif hadislarning izohini keltirmagan 
bo‘lsa-da, keyinchalik alloma Zayniddin Abu Fazl Abdurrahim ibn Husayn Iroqiy (hijriy 
806 yilda vafot etganlar) tomonlaridan bu jihat to‘la ishlab chiqilgan, ya’ni har bir 
hadisning asosi keltirilgan, izohi berilgan. Shunga ko‘ra, tarjimada hadislar raqamlandi 
va kitobning oxirida ularning izohi ilova qilindi. 
«Ihyo»ning ibodatlarga bag‘ishlangan birinchi qismi Ilm kitobi bilan ochiladi. Biz uni 
alohida holida chop etayotgan ekanmiz, bunda o‘zimizning ham, bugungi o‘zbek 
kitobxonining ham holi-sharoitiga qarab yo‘l tutildi. Keyingi kitoblar qay holatda – 

---

Ihyou ulumid-din (Din ilmlarini jonlantirish) – Ilm kitobi. Abu Homid al-G’azzoliy