Microsoft Word ihyo ruza ziyouz com doc

«Albatta Biz uni kadr kechasida nozil kildik» (Qadr surasi, 1) oyatidagi Alloh 
taoloning so‘zidan murod shudir. Kim qalbi va ko‘kragi o‘rta-sida taomdan iborat bo‘shliq 
qoldirsa, bu odam ushbu inkishoflardan to‘silgandir. Va kim me’dasini bo‘shatsa, 
modomiki himmatini Alloh azza va jalladan o‘zgasidan xoli qilmas ekan, bu hol hijobni 
ko‘tarishga kifoya qilmaydi. Bu esa ishning xotimasidir, bular barchasining boshlanishi 
esa taomni kamaytirishdir. Bundan ziyoda bayon «Taomlar kitobi»da keladi, inshaalloh. 
Oltinchi - iftordan keyin qalbi xavf va rajo o‘rtasida muallaq va iztirobli bo‘lmog‘i. 
Zero, u ro‘zasi qabul bo‘lgan muqarrablardanmi yoki rad etilgan manfurlardanmi, 
bilmaydi. Uzi tamomlagan har qanday ibodatning oxirida ham xuddi shunday bo‘lishi 
kerak. Hasan ibn Abu Hasan al-Basriydan rivoyat etilishicha, u kishi hayit kuni kulishib 
o‘tirgan bir qavmning oldidan o‘ta turib dedilar: «Albatta Alloh azza va jalla ramazon 
oyini xalqi uchun musobaqa maydoni qilib qo‘ydi. Ular bunda Alloh toati uchun 
musobaqalashishadi. Bir qavm o‘zib, g‘alaba qozondi, boshqasi ortda qolib umid-siz 
bo‘ldi. Uzganlar g‘olib, qolganlar noumid bo‘lgan kunda kulib o‘ynashayotganlarga ajab 
ustiga ajab! Ammo Allohga qasamki, agar parda ochilganida muhsin ehsoni bilan, 
gunohkor gunohlari bilan mashg‘ul bo‘lib qolardi! Ya’ni, amali maqbul kishining sevinchi 
o‘yindan, mardud kishining hasrati esa kulgudan to‘sib qo‘yardi. Ahnaf ibn Qaysdan 
rivoyat etilishicha, unga «Siz yoshi o‘tib qolgan bir kishisiz, ro‘za sizni yanada 
holsizlantiradi», deyishdi. U zot: «Men uzoq safarga hozirlik ko‘ryapman, Alloh 
subhanahuning toatiga sabr qilish Uning azobiga sabr qilishdan yengilroqdir», deya 
javob qildi. Bular ro‘zadagi botiniy ma’nolardir. 
Agar aytsang: «Qorin va farj shahvatini tiyishda qosirlik qilib, ushbu ma’nolarni tark 
qilgan kishiga fuqaholar ro‘zasi durust, deyishadi. Buning ma’nosi nima?» 
Bilgilki, zohir fuqaholari zohir shartlarni biz botiniy shartlar xususida keltirgan 
dalillarga qaraganda zaif dalillar bilan isbotlashadi. Ayniqsa, bu g‘iybat va shunga 
o‘xshash narsalarga tegishli. Lekin zohir fuqaholari faqatgina dunyoga yuz burib, tagida 
qolib ketgan omi g‘ofillarga muyassar bo‘lgan taklifotlarnigina hal qilishadi. Oxirat 
ulamolari esa qabulning sahih bo‘lishini, qabul bilan bo‘lsa, maqsadga yetilishini 
e’tiborga olishadi. Va ro‘zadan maqsad Alloh azza va jallaning axloqidan bir xulq bilan 
ziynatlanish ekanini fahmlashadi. U xulq somadiyyalikdir. 
Shahvatlardan tiyilishda imkon boricha farishtalarga ergashish kerakdir. Chunki ular 
shahvatlardan munazzahdirlar. Insonda shahvatni sindirishga aql nuri borligi uchun 
qudrat hosil bo‘lganidan hayvon darajasidan yuqori daraja bordir. Yana shahvatlar 
egallab olganligi va ularga qarshi kurashishga mubtalo bo‘lgani uchun farishtalardan 
quyi martabada hamdir. Shahvatlarga qanchalik botsa, asfalasofilinga qulaydi, hayvonlar 
to‘dasiga borib qo‘shiladi. Qachon shahvatlarini bostirsa, a’lo’iliyyinga ko‘tariladi va 
farishtalar ufqiga qo‘shiladi. Farishtalar esa Alloh azza va jallaga muqarrab yaqindirlar. 
Ularga ergashib axloqlaridan o‘rnak olgan kishi xuddi ular yaqin bo‘lganlaridek Alloh azza 

---

Ihyou ulumid-din. Ro’za sirlari kitobi. Imom G’azzoliy