Microsoft Word Кобилов. Иктисод назарияси. Дарслик лот doc

Savdo erkinligi davlatning tashqi savdoga eng kam darajada aralashishini 
bildiradi. 

---

 705
Proteksionizm – bu savdo siyosatining tarifli va tarifsiz vositalaridan 
foydalanish orqali ichki bozorni xorijiy raqobatdan himoya qilishga qaratilgan 
davlat siyosati. 
Tashqi savdoni tartibga solishning tarifli usullari – bu tarif kvotalari va 
bojlarning belgilanishi (asosan import tartibga solinadi). Boshqa barcha usullar 
– tarifsiz.
Boj tarifi – tovarlarning ro‘yxati va ulardan boj olishga asos bo‘ladigan 
stavkalar tizimi. 
Boj – bojxona organlari tovarni import qilish yoki eksport qilish chog‘ida 
undiradigan hamda import yoki eksportning sharti hisoblanadigan majburiy 
badal. 
Bojlar uchta asosiy funksiyani bajaradi: 
1) fiskal; 
2) proteksionistik; 
3) muvozanatlash (ko‘ngilsiz tovarlar eksportining oldini olish uchun). 
Bojlarning quyidagi turlari farqlanadi: 
1. Olish (undirish) usuli bo‘yicha: 
1) advalor – bunda boj undiriladigan tovarlar bojxona qiymatiga nisbatan 
foizlarda hisoblanadi; 
2) o‘ziga xos bojlar – boj undiriladigan tovar birligi uchun belgilangan 
miqdorda hisoblanadi; 
3) aralash – bojlarning advalor va o‘ziga xos turlarining uyg‘unlashuvi 
(masalan, boj qiymatining 20 foiz, ammo tonnasiga 10 dollardan ortiq emas). 
Advalor bojlarning qo‘llanishi tovarning boj qiymatini subyektiv baholash 
bilan bog‘liq bo‘lib, bu hol suiiste’molliklarga imkon qoldiradi. O‘ziga xos 
bojlar standartlashtirilgan tovarlardan olinadi va ustunlikka ega, chunki 
muammoli boshqarish uchun oddiydir. Bojlar darajasi tovarlar narxiga juda 
bog‘liqdir. 
2. Boj olish obyekti bo‘yicha: 
1) import bojlar; 
2) eksport bojlar; 
3) tranzit bojlar («savdo urushi»ning vositasi sifatida foydalaniladi).